Örf Nedir Örfün anlamı, Örfün Şartları ve Çeşitleri

Örf, “Bilmek, tanımak, anlamak, düşünerek kavramak anlamına gelen irfan/ma’rifet ve “kopmadan birbiri ardınca gelmek, bir şeye sabretmek anlamındaki urf kökünden türemiş olup “bilinen, tanınan; iyi olan, yadırganmayan; yüksek yer, tepe; ardı ardına gelen; insanların davranış ve muamelelerinde öteden beri bilegeldikleri şeyler anlamındaki urf (çoğulu: a’raf) kelimesinin Türkçeleşmiş şekli. Aynı anlam da maruf da kullanılır. Örfün karşıtı nükr, marufunki münkerdir. Kelimenin kökündeki tanıma/bilme ile devamlılık arasında da bilinene karşı ilgi duyulup onda sebat gösterilmesi, bilinemeyenden uzak durulması şeklinde ilişki kurulmuştur.

Terim olarak toplumda genel kabul gören, sürekli veya baskın tarzda uygulanagelen sosyal davranış biçimleri ve dildeki yerleşik kullanımlar.

“Eski duruma dönmek; geri çevirmek; tekrarlamak, devamlı yapıp alışkanlık haline getirmek” anlamındaki avd kökünden türeyen âdet ile örfü eş anlamlı sayanlar olduğu gibi ilkini daha kapsamlı görenler de vardır (bk. ådet). Bu iki kavramın birbiri yerine ve aynı anlamı belirtmek üzere “örf ve âdet” şeklinde kullanımı oldukça yaygındır. Türkçe’de örf ve adeti ifade etmek üzere “an’ane, gelenek, görenek, teamül, töre” kelimeleri de kullanılır.

İnsanlar aynı durumlarda benzer davranışlarda bulunduklarında bunlar zamanla alışkanlık haline gelir, böylece her durumda davranışlarını yeniden belirleme sıkın tısından kurtulurlar ve hayat büyük ölçü de kolaylaşır. Toplu alışkanlıklardan meydana gelen örfler sosyal hayatın kolaylaştırılmasını sağlama bakımından sıradan ve ferdi alışkanlıklara benzemekle birlikte zorlayıcı norm olma özelliğiyle onlardan ayrılır. Bu nitelikleriyle hukukla benzerlik taşımakla birlikte örf kendisine uyanların rıza ve onayına dayalı olarak yürürlük kazanabilirken hukukun yürürlüğü kişilerin onayına bağlı değildir. İslam hukukunda da dinin temel ilkelerine ve naslara (âyet ve hadisler) ters düşmeyen örf ve adetin, dint/hukuki hükümlerin belirlenmesindeki rolü genel kabul görmüştür. Bu yaklaşım “Orf haken kılınır, insanların kullanımı hüccettir, onunla amel etmek gerekir”, “Örfle tayin nasla tayin gibidir”, “Örfle bilinen, (taraflarca) şart kılınınış gibidir” gibi kurallarla formüle edilmiştir. Kitap ve sünnette örf ve adeti açık biçimde kaynak olarak onaylayan özel bir delil bulunmamakla birlikte emir ve yasaklar konulurken önce zihinleri ve gönülleri buna ısındırıp alıştırmayı, fert ve toplumun alışageldiği uygulamalardan bir anda vazgeçmesini istemeyip bunu zamana yaymayı ifade eden “tedricilik” İslam teşriinin temel yöntemlerinden; insanların yararlarının gözetilmesi, zorluğun giderilip kolaylığın sağlanması da temel ilkelerindendir (bk. maslahat: nesih; tedriç). Bu ilkeler yanında İslamiyet’in ilk muhatapları olan toplumun mevcut birçok uygulamasını olduğu gibi veya kısmi değişikliklerle yürürlükte bırakmasını göz önüne alan fıkıh älimleri İslam’ın temel ilkeleriyle çatışmayan örf ve adetleri çok sayıda fıkhi hükümde dayanak olarak kullanmışlardır. İslamiyet’in evrensel karakteri, yani her devirde ve değişik toplumlara hitap etme özelliği de böyle bir yöntemi gerekli kılmaktadır.

Şartları. Örfün geçerli sayılması için ge rekli görülen şartlar şunlardır: 1. Şer’i delillere (nas) aykırı olmama. Bu şart, gerek bir nasla açık biçimde çatışan gerekse nasların ruhu ve diğer şer’i delillerle bağdaştırılması mümkün olmayan örflerin fikhi hükme dayanak yapılamayacağını ifade eder. 2. Târi (sonradan ortaya çıkmış) olmama. Bir örfün fikhi bir konuda esas alınabilmesi için o olayın meydana geldiği sırada mevcut olması gerekir. 3. Aksi
yönde sarahat bulunmama. Bu şart, ta rafların akit sırasında örfe aykırı bir şar tı açıkça kararlaştırmış olmaları halinde orfe değil bu şarta uyulması gerektiğini ifade eder.

Çeşitleri. Örf yapısı, yayıldığı çevre ve muteberlik olmak üzere üç açıdan tasnif edilmiştir.

1. Yapısı açısından.

a) Lafzi (kavli) örf. Bazı lafız ve terkiplerin belirli bir anlamda kullanıla kullanıla artık mutlak biçimde söylenince bir karine veya akli alaka olmaksızın ilk anda zihinlerde o anlamın canlanır hale gelmesi demektir. Mesela veled kelimesi aslında hem erkek hem kız çocuğu anlamına geldiği halde bununla sadece erkek çocuğunun anlaşılması lafzi örf haline geldiğini gösterir. Yalın olarak kullanıldığında “et” kelimesinin balığı kapsamaması ve sadece belirli kara hayvanların etinin anlaşılması da böyledir. b) Ameli örf. Toplumun günlük hayata ilişkin hususlarda veya hukuki ilişkilerde belirli biçimde davranmayı alışkanlık haline getirmiş olması demektir. Hamamlarda su miktarı ve bir sürenin belirlenmemesi, sözlü icap ve kabul olmaksızın fiili mübadeleyle (teâti/muâtât) alım satım yapmanın geçerli sayılması buna örnektir.

2. Yayıldığı çevre açısından.

a) Umumi örf. Bütün İslam ülkelerinde teamül haline gelen sözleri ve davranışları ifade eder, bu tür örf genel hükümlere dayanak olabilir. b) Hususi örf. Belirli bir ülkeye veya meslek çevresine özgü örfler demek olup etkisi ilgili çevreyle sınırlıdır.

3. Muteberlik açısından.

a) Sahih örf. Naslara aykırı olmayıp maslahatla çatışmayan ve kötülüğü celbetmeyen örf demektir. b) Fásit örf. Naslara aykırı veya maslahatla çatışan yahut kötülüğü celbeden örf anlamına gelir.

Dini Sitelerimiz

Örf insanların kendi kendine oluşturulmuş olan kurallardır. İnsanlar kendilerine uygun kurallar oluşturup anlaşırlar aynı zamanda geleneklerine uyarlar. Örf ve adetlerine uymakta katı kurallar da bulunur. Toplumun kendiliğinden koyduğu yasalarda kişi bunlara uymakla birlikte zor şartlara uymalıdır. Zor durumlar yaşayabilen biri örf ve adetlere uyarak geleneklerini yerine getirir. Örf ve adetler birbiriyle bağlantılı kelimelerdir, gelenek ise örfün içinde yer alan ana konulardan biridir.

BENZER KONULAR:

• Örf ne Demek? Kısaca
• Örf ne demektir
• Örf ve adetlerimizde dinin ne gibi etkileri vardır örnekler
• Örf ve âdet denilince ne anlıyoruz?
• Örf ve âdetlerimizde dinin ne gibi etkileri vardır? Araştırıp defterimize yazalım
• Tümünü görüntüle.
• Dini soru sor Cevap Al
• Dini soru sor Cevap Al Sitesi Hakkında Bilgi
• Dini soru sor kimin?
• Dini soru sor imamlar cevaplıyor
• Dini soru sorabileceğim site arıyorum ?
• Tümünü görüntüle.

• Örf ve âdet denilince ne anlıyoruz?
• Örf ve âdetlerimizde dinin ne gibi etkileri vardır? Araştırıp defterimize yazalım
• Örf Ne Demek? Kısaca
• Örf Ne demektir
• Din Edebiyatı örf adetlerimiz nasıl etkiliyor
• Tümünü görüntüle.