ÂHİRET İNANCININ BİREYSEL VE TOPLUMSAL YARARLARI

Ahirete imanın birey ve toplum hayatındaki önemi kısa

Kur’an, ahiret gününe iman konusuna son derece önem verir. Hatta birçok yerde ahirete imanı Allah ile birlikte zikreder Müminleri nitelerken onların Allah’a, ahiret gününe inandıklarını belirtir. Münafıkların niteliklerinden bahsederken de onların Allah’a ve ahiret gününe inanmak iddiasında bulunmadıklarını zikreder.

“Onlar, Allah’a ve âhiret gününe inanırlar, iyiliği emrederler, kötülükten menederler, hayır işlerine koşuşurlar. İşte onlar iyilerdendir.” (Al-i İmran: 114)

“…Allah’a ve âhiret gününe inanmayan, Allah’ın ve Rasûlü’nün haram kıldığını haram (saymayan) ve hak dinini din edinmeyenlerle… savaşın. “ (Tevbe: 29)

insanlardan kimi de var ki, ‘Allah’a ve Âhiret gününe inandık.’ derler. Oysa inanmamışlardır.” (Bakara: 8)

Böylece âhiret gününe iman, doğrudan doğruya Allah’a imanla bağlantılı ve onun tamamlayıcısı olarak yer alır. Bu gerçeğin hiç de garip karşılanacak yönü yoktur. Yukarıda gördüğümüz gibi Allah’a imanın nihai ürünü topluca Allah’a itaattir. Allahu Teâlâ bu itaatin mücerred imanla -herkes için demesek de- tamamlanmayacağını bildirmektedir. Onun için mü’min, kendisi ni Allah’ın azabından koruyacak ve sevabına erdirecek şekilde amellerle Allah’a yönelip yaklaşır. İtaat, Allah’a imanın bir ürünü olduğu ve âhiret inancıyla yakından ilişkili olduğu için, ahiret gününe imanı, doğrudan doğruya Allah’a imana bağlamanın hiç de garip bir tarafı yoktur.

İlk bakışta Mekke’de nazil olan surelerde âhiret gününden söz etmenin sebebinin, Arapların öldükten sonra dirilmeyi, he sap ve cezayı inkâr etmeleri olduğunu sanabiliriz.  (Doğrusu bu kesin ve sürekli inkârın ortadan kaldırılması için uzun süre bu konuya önem verilmesi gerekirdi). Ancak Medine döneminde Müslüman toplumun kurulması ve Müslüman bir devletin mevcudiyetinden sonra da ahiretten söz edilmeye devam edilmesi gösteriyor ki, Mekke’de nazil olan surelerde âhiret gününden bahsedilmesinin sebebi, sadece müşriklerin öldükten sonra dirilmeyi inkâr etmeleri değildir ve söz ediliş hedefi yalnızca müşriklere yöneltilmiş değildir. Çünkü bu sözlerden en az bir bölümü fiilen Allah’a ve Ahiret gününe inanmış olanlara yöneltilmiştir. Halbuki âhiret gününden bahsetmeye devam edilmesi fiilen Allah’a iman etmiş olanların da âhiret gününü hatırlamaktan uzak kalamayacağını göstermektedir.

Mekke’de inen sureler, yığınlarca kıyamet tabloları ihtiva etmekte, öldükten sonra dirilmekten ve hesaptan bahsetmektedir, Daha önce de söylediğimiz gibi bu konuya ağırlık verilmesinin sebepleri arasında, Arapların öldükten sonra dirilmeyi inkar edisleri kısmen de olsa bulunmaktaydı. Ancak bu sebeplerin diğer bir bölümünü de mü’minlerin ruhlarında bu inancı yerleştirmenin ve kökleştirmenin zaruri olması teşkil ediyordu. Böylece yeryüzündeki hayatları istikamet kazanabilirdi. Çünkü bu akide ol madan mü’minlerin yeryüzündeki hayatları istikrar kazanamaz, köklü ve derin etkiler bırakamazdı. (32)

Muhakkak ki Kur’an, bir terbiye ve yönetim kitabıdır. Fonk siyonu, yeryüzünde Allah’ın dosdoğru halifeliği görevini üstle necek mü’min bir ümmet inşa etmektir. Bu ümmet, Allah’ın şu mübarek sözlerini gerçekleştirecek olan ümmettir: “Siz, insan lar için çıkarılmış en hayırlı bir ümmetsiniz. İyiliği emreder, kötülükten alıkoyar ve Allah’a inanırsınız.” (A1 İmran: 110)

“Böylece sizi vasat bir ümmet kıldık ki insanlara karşı şahidler olasınız. Peygamber de sizin üzerinize şahid olsun…” (Bakara: 143)

Gerçekten de Allahu Teâlâ biliyordu ki, beşeriyeti kumanda edip onun üzerine şahit olacak İslâm Ümmeti gibi bir ümmetin, âhiret akidesine sahip olmadan ve bu inancın iç dünyasında açık kesin olarak yerleşmesini sağlamadan bu vazifesini yapması imkânsızdır. Çünkü dünya hayatının bu mahdut zaman içerisinde kalmasını, yeryüzünün daracık hududunu aşmayacağını düşü. nen bir sistem, ne böyle bir ümmet meydana getirebilir, ne de böyle bir vazifeyi ifa edebilir.

Gerçekten de ahiret inancı, düşüncelere bir enginlik getirir. Ruhlara bir genişlik verir. Bizzat beşer ruhunun oluşması ve kendisine yüklenilen o büyük vazifeye ehliyet kazanılabilmesi için uzun bir hayat zaruridir. Nefsin basit arzularını ve mahdut isteklerini zaptedebilmek için de ahiret inancı şarttır. İnsanın hareket sahasının genişlemesi, basit neticelerin onu ümitsizliğe düşürmemesi, elim fedakarlıkların insanı hareketten alıkoymaması, hayır yolunda çalışmasına engel olmaması, bilakis hayır yolunda ilerlemesi, hayır için çalışması ve hayra rehberlik etmesi için uzun bir hayat çizgisine ihtiyacı vardır… Hem bu duygu ve vasıflar o vazifeyi yüklenebilmek için de zaruridirler… Doğrusu ahiret inancı, engin görüşlü, geniş düşünceli, kavrayan ruhlu olmakla; dar görüşlü, beşeri hislerin içine mahkûm, hayvan derecesinde idraktan yoksun olma arasındaki yolların ayrılış noktasını teşkil eder. Yine düşünmek gerekir ki hayvani idrakten öteye geçme yen bir kitlenin beşeriyeti kumanda etmesi ve dosdoğru hilafet çizgisinde Allah’ın emanetini kaldırması mümkün değildir.

İşte bunun içindir ki, Allah tarafından gönderilen bütün dinlerde ahiret inancı, üzerinde son derece durulan bir inanç olmuş tur. En nihayet bu dinde ahiret inancı en son şeklini almış, gaye sini teşkil eden genişliğe, derinliğe ve aydınlığa ulaşmıştır. Öyle ki İslâm ümmetinin his dünyasında ahiret alemi, fiilen içinde yaşadıkları dünya hayatından daha sabit, daha derin ve apaçık bir şekil almıştır. Ve işte ancak bununla kumanda mevkiine geçmiştir ümmet. İnsanlık tarihinde eşine rastlanmayan üstün kumanda mevkiine ulaşmıştır… Bu üstün kumanda mevkiine ise ancak cihadla ulaşılabilir. Bu da şu his ve duyguları taşıyanlar içindir:

“Dünya hayatını âhiret hayatı karşılığında satanlar, Allah yolunda savaşsınlar...” (Nisa: 74)

Ama şöylesi için değil:

“Ey iman edenler, size ne oldu ki: ‘Allah yolunda topluca savaşa çıkın’ denildiği zaman yere çakılıp kal dinız? Ahirettense, dünya hayatına mı razı oldunuz?“ (Tevbe: 38)

“...Allah’a karşı gelmekten sakınanlar (muttakiler) için âhiret yurdu daha hayırlıdır...” (A’raf: 169)

Evet, şüphesiz ki âhiret yurdu daha hayırlıdır. Allah’tan kor kanların gönlünde en büyük ağırlık âhiret yurdunundur.

Bu dünyanın basit metalarından, aldatıcı kötülüklerinden bu değer ölçüsü korur mü’mini. Ahiret yurdu olmadan gönüller doğru yolu bulamaz. Hayat islah imkânı bulamaz. Ruhlar isti kametini temin edemez. Beşeriyet hayatı saadet yüzü göremez. Ahiret duygusu olmasa, beşer ruhunda ısrarla arzulanan dünya metalarının karşısında hangi ağırlık kendisini hissettirebilir? İn san ruhunda yer eden beşeri arzuların heyecanını hangi duygu dindirebilir? Cinsi isteklerin deliliğini, şehvetlerin azgınlığını hangi kuvvet durdurabilir? Dünya hayatının bitmesi ile son bulmayacak olan hayat mücadelesi, insanın nasibine düşen şeyler karşısında hangi duygu huzur verebilir ona? Hak ile batıl, hayır ile şer arasındaki savaşta hangi engel durdurabilir insanı? Şerrin şımarıklığı, batılın haddi tecavüz etmesi karşısında mü’minlerin elinden kaçan dünya nimetleri önünde hangi duygu koruyabilir onu?

Tabii ki hiçbir şey… Bu korkunç hengâmede, bu çalkantılı okyanusta değişen haller ve gelişen hadiseler karşısında insana ancak âhiret duygusu bir huzur verebilir, sebat bahşedebilir. Allah’tan korkanlar, ahdi sevenler, hak ile üstünlük sağlayanlar için şüphesiz ki âhiret daha hayırlıdır. Fitnelerin ve sıkıntıların karşı sina hak ile dikilen ve hayırla duranlar için, doğru yoldan hiçbir yere sapmaksızın azimle ilerleyenler, gönülleri yakîn, içleri güven ve huzurla dolu olarak hareket edenler için elbette âhiret daha hayırlıdır.

“Ancak inanıp salih amel işleyen kimseler için ardı arkası kesilmez bir mükâfat vardır.”(İnşikak: 25)

“Erkek veya kadın, her kim inanarak salih işlerden bir iş yaparsa, işte öyle kimseler cennete girerler ve zer re kadar haksızlığa (zulm) uğratılmazlar.” (Nisa: 124)

“..Müttakiler için âhiret daha hayırlıdır...” (Nisa: 77)

“Güzel davrananlara daha güzel karşılık ve fazlası var. Onların yüzlerine ne bir kara bulaşır, ne de horluk. İşte cennet halkı bunlardır… Kötü işler yapanlara da (yaptıkları) kötülüğün aynen cezası verilir. Onların yüzlerini bir zillet kaplar… İşte cehennem halkı bunlardır…” (Yunus: 26-27)

“İşte orada her can (nefs), geçmişte yaptıklarını dener (yaptıklarının yararını ve zararını görür.) Gerçek sahipleri olan Allah’a döndürülürler.” (Yunus: 30)

İnsanın, yaratıcısının âhirette kendisini hesaba çekip mükâfatlandıracağını hissetmesi hem düşünce ve ölçülerini değiştirir, hem de arzu ve hedeflerini… Ahlâki duygusunu bütün neticeleriyle birlikte kuvvetlendirir ve faal hale getirir. Çünkü kurtuluşu veya batışı, bu ahlâk duygusunun uyanıklığına, amel ve niyetlerinin tesirine bağlıdır. Bunun için işte insan o duyguyla güç kazanır ve bu duygu, varlıklar dünyasındaki bütün hareketlerine hâkim olur. Zira her zaman koruyan muhafız güçler uyanık halde bulunur. Ve son hesabın orada kendisini beklediğini kabul eder. Öte yandan da o yaptığı iyilikten emindir. Neticede muzaffer ola cağına güvenir. Bazı hallerde yeryüzünde gerilediğini ve mağ lup olduğunu görse bile, nihai zaferin kendisine ait olacağından emindir. Çünkü o, her zaman hayra yardımcı olmakla mükellef tir. Yeryüzünde ister yensin, isterse de yenilsin daima hayır yolunda savaşacaktır. Çünkü nihai mükâfat oradadır.

“…Kim Allah yolunda savaşır da öldürülür veya galip gelirse, biz ona yakında büyük bir mükafat vereceğiz. (Nisa: 74)

“Allah, mü’minlerden mallarını ve canlarını, cennet kendilerinin olmak üzere satın almıştır. Allah yolunda savaşırlar, öldürürler ve öldürülürler. Bu, Allah’ın üze rine bir ahittir. Gerek Tevrat’ta, gerek İncil’de, gerek Kur’an’da (Allah, yolunda çarpışanlara cennet vereceği ni vadetmiştir.) Allah’dan daha çok ahdini yerine getiren kim olabilir?…” (Tevbe: 111)

“Allah yolunda hicret eden kimse, yeryüzünde gidecek çok yer bulur, bolluk bulur. Kim Allah ve Rasûlü için hicret etmek amacıyla evinden çıkar da kendisine ölüm yetişirse, onun mükâfatı Allah’a düşer. Allah Gafur ve Rahim’dir.” (Nisa: 100)

İşte böyle. Ancak Allah’a iman ve âhiret akidesi, insanın kişiliğini, karakterini ve ahlâkını sağlam temellere oturtabilir. Bu düşünce insan ruhunda derin bir yer tutar. Hatta bu düşünce, insanın ruhi ve fikri uyanıklığının ölçüsü sayılacak kadar derindir.

Ahiret günü akidesini düşündüğümüz ve önem vererek cid diyetle baktığımız zaman, Kur’an’ın arzettiği şekliyle bu inancın mücerred bir felsefi nazariyye olmadığını, insanın hayatının her bölümünde ahlâk ve hareketleriyle ilişkili olduğunu, buna inanmakla hayata bakış açısının tamamen değişik bir durum aldığını kesinlikle müşahede ederiz.

Bu inanca inanma, insanın kendisini bu dünyada her konu da mutlak olarak hür görmesine engel olur. Bir sorumluluğunun olduğu anlar. Hareket ve davranışlarında tam bir şuur içerisin de davranır. Bilir ki, bütün bu yaptıklarının hesabını verecektir. İleride saadet veya mutsuzluğunun, bu anda yapmış olduğu fi illerinin iyi veya kötülüğüne bağlı olduğuna inanır. Bu inanca inanmamasının manası ise, insanın kendisini her konuda mutlak olarak hür bilmesi, yaptıklarından sorumluluk duymaması, bu dünya hayatında yaptıklarının tamamının zan üzere bina edilme si ve bu hayattan sonra ilerideki bir hayatta bugün yaptıklarının hesabını vermeyecek şekilde hareket etmesi demektir. (Böylece bunun neticesi olarak da bunlar, nefislerine köleliği daha da arti rarak, battıkça batarlar. Hiçbir kötülükten çekinmezler. Başkaları nin haklarına tecavüz etmekten ve zulümde bulunmaktan hiçbir surette utanmazlar. Hak ve hukukun onlar nezdinde bir anlamı yoktur. Hiçbir şeyden ibret almadıkları gibi, onlara nasihat etmek de fayda vermez. Gece gündüz arzularının peşinde koşarlar ve hangi yolla olursa olsun, heva ve heveslerini tatmin etmek için çırpınıp dururlar. Tüm bunlar, sonuçta insanın ahlakını felç etti ğinin apaçık ispatıdır.

İşte insanın zihninin ahirete imandan boş olması halinde, insanoğlunun gözünü ve gönlünü bütün amellerde doyuracak hiçbir inanç yoktur. Ahirete iman edenin günah işlemesi veya hak yemesi tıpkı, zehir yemeye ve ateşe el sokmaya benzer… Çünkü zehir yiyen yahut elini ateşe sokan bir kimse, bunların sonucunu bildiği için onlardan sakınır. İşte zulüm, yalan, hıyanet, gaddarlık, gıybet, zina ve bunlara benzer diğer fiillerin dünya hayatında tam olarak kötü neticeleri görülmüyor. Fakat ahiret te tam olarak bunların neticeleri meydana geleceği için, âhirete iman eden bir kimse bu amellerden sakınır.

Ahiret hayatına imandan başka, insanın gözünü ve gönlü nü doyuracak ve amellerine disiplin verecek bir inanç ve dünya tasavvur edilemez.

Bununla beraber Islám, âhiret inancından şer’i nizamı koru ma (İslâm cemiyetinin varlığını koruma) gücünü de elde ediyor. Bu inanç da salih amellere teşvik ederken, bir yandan akla hitap ediyor ve insanı teşvik ediyor. Diğer yandan da kötü amellerin sonuçlarından dolayı da insanı tehdit ediyor. Islâm kendi nizamı ni korurken maddi kuvvete ve hâkim güce ihtiyaç duymaksızın problemleri hallediyor. Ahirete inanç vasıtasıyla her insanın kal bini canlandırıyor. Onu iyi ameller peşinde sürüklüyor ve kötü amellerden sakındırıyor.

Kur’an’a bak! Bu akideyle kulu iyi (salih) amellere davet ettiğini ve kötü (rics) amellerden de kaçındırdığını ne de çok görürsün:

Mesela, Kur’an; anne, baba ve çocuk ilişkileri hakkında ken di hudut ve ölçülerini beyan ettikten sonra: “Allah’tan korkun ve bilin ki Allah, yaptığınız her şeyi görmektedir.” (Bakara: 233) buyuruyor.

Kur’an, Allah yolunda savaşmayı (cihadi) teşvik ediyor. Bu nu yaparken de öldürüldükleri takdirde (aslında) ölmediklerini; ebedi hayata kavuşacaklarını söylüyor: “Allah yolunda öldürülmüş olanlar için ‘ölüler’ demeyin. Bilakis onlar diri. dirler. Fakat siz iyice anlayamazsınız.” (Bakara: 154)

Musibet ve zorluklara karşı sabri telkin ediyor. Sabredenlere Allah’ın rahmetinin bol olduğunu bildiriyor. Böylece onlara ce saret ve şecâat veriyor: “…(Ahirette) mutlaka Allah’a kavu. şacaklarını bilenler (ve itaatle irmağı geçenler) ise nice az bir cemiyet, daha çok bir cemiyete Allah’ın izniyle galebe etmiştir. Allah sabır (ve sebat) edenlerle bera berdir.” (Bakara: 249) derler. “Ki onlara bir musibet eriştiği zaman: ‘Biz Allah içiniz ve biz O’na döneceğiz’ derler.” (Bakara: 156-157)

“Allah’ın Rasûlüne karşı gelerek (sefere çıkmayıp) geri bırakılanlar, oturup kalmalarına sevindiler. Allah yolunda mallarıyla canlarıyla cihad etmek hoşlarına gitmedi ve ‘Bu sıcakta sefere çıkmayın’ dediler. De ki: “Cehennemin ateşi daha sıcaktır. Keşke anlasalardı.” (Tevbe: 81)

“Ey iman edenler, inkâr edenlerle toplu halde karst laşırsanız, onlara arkanızı dönüp kaçmayın. Kim o gün savaşmak için bir tarafa çekilmek, ya da başka bir birli ğe katılmak dışında arkasını döner kaçarsa o, Allah’tan bir gazaba uğrar, onun yeri cehennemdir, o ne kötü varı lacak bir yerdir.” (Enfal: 15-16)

Ahirete iman edenleri hayır yolunda infak etmeye teşvik ediyor: “…Allah’ın rızasını kazanmak maksadıyla verir seniz, verdiğiniz her hayır, size tastamam verilir ve hiç haksızlığa uğramazsınız.” (Bakara: 272)

Onlar cimrilikten sakındırıyor: “Allah’ın kendilerine ke reminden verdiği nimetlerde cimrilik edenler, bunun, kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar. Hayır! O, kendileri için şerdir. Cimrilik ettikleri şeyler, kıyâmet günü boyunlarına dolanacaktır.” (Al-i İmran: 180)

Yine ahiret inancıyla, geçici faydalardan olan faizden elleri ni çekmelerini istiyor:

“Ey iman edenler, Allah’tan korkun, eğer inanıyor. sanız, faizden geri kalan kısmı bırakın. Eğer böyle yap mazsanız, o takdirde Allah ve Rasûlüyle savaşa girdiği nizi bilin…” (Bakara: 278-279) “Şu günden de sakının ki o gün (hepiniz) Allah’a döndürüleceksiniz, sonra herkese kazandığı tastamam verilecek ve onlara hiç haksızlık (zulm) edilmeyecektir.” (Bakara: 281) Dünya metaina karşı müstağni olmalarını ve kâfirlerin elindeki dünyevi mallara heves lenip onlara imrenmemelerini mü’minlere telkin ediyor:

“(Allah’ı ve Peygamberi) tanımayanların (refah için de) diyar diyar dönüp dolaşması seni aldatmasın. Azıcık bir yararlanmadır (o). Sonunda varıp sığınacakları yer cehennemdir. O, ne kötü yataktır.” (Al-i İmran: 196-197)

“Dün onun (Karun’un) yerinde olmak isteyenler: ‘Vay, demek Allah kullarından dilediğine rızkı açar ve kısar. Allah bize lutfetmiş olmasaydı bizi de yere bati rırdı. Demek gerçekten kâfirler iflâh olmazmış.’ demeye başladılar. İşte âhiret yurdu. Onu yeryüzünde böbürlen meyi ve bozgunculuk etmeyi istemeyenlere veririz. Sonuç muttakilerindir.” (Kassas: 82-83)

BENZER KONULAR:

• Ahiret İnancının Faydaları
• Allah’ın (c.c.) adil, merhametli ve affedici olması ile Ahiret inancı arasında nasıl bir ilişki vardır? Söyleyiniz.
• Ahiret inancının insana kazandırdıkları nelerdir kısaca
• Ahiret inancının kişisel ve toplumsal faydaları nelerdir?
• Ahiret inancı hakkında hadisler
• Tümünü görüntüle.

Ahiret hayatının aşamaları ve anlamları

Ahiret ne demektir kısaca

Ahiret gününe iman kısaca