Akşam vakti girdiğinde çocukları dışarıya bırakmamak

Akşam, çocukların dışarı çıkarılmaması; yiyecek ve içeceklerin üzerlerinin örtülmesiyle ilgili hadis, sahih midir?

Buna delil Muslim’in Sahih’inde Eşribe bahsinde kaydettiği Câbir b. Abdullah’tan gelen hadistir. Rasûlullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki:
“Gece bastırdı mı yahut akşamı ettiniz mi çocuklarınızı (evde) alıkoyunuz. Şüphesiz şeytanlar o vakit etrafa yayılır. Gecenin bir bölümü geçti mi o takdirde onları bırakabilirsiniz…” Feyzu’l-Kadîr’de dedi ki: “Gecenin bir bölümü yani karanlığı bastırdı mı, demektir. et-Tıybî dedi ki: Gecenin bir bölümünün bastırması onun bir bölümünün girmesi demektir. Burada ise akşam karanlığının uzamasının gerçekleştiği gecenin ilk saatleridir. Çocuklarınızı alıkoyunuz, buyruğu, onları yanınızda tutunuz ve dışarıya çıkmalarını engelleyiniz, demektir. Bu hususta bir teşvik (mendubluk) sözkonusudur… Zahiriler ise bunun vücub ifade ettiğini kabul ederler. “Çünkü şeytan” ile kastedilen cinlerdir. Bir rivayette ise “şeytanın yayılması…” şeklindedir. Başındaki lam cins ifade etmek içindir. “O vakit yayılırlar” gece karardığı vakit yayılırlar, demektir. Çünkü onların geceleyin hareket etmeleri gündüze göre daha rahattır. Zira karanlık, şeytanın gücünü daha bir pekiştirir. Onların yayılmalarının başladığı vakit ise yapışabilmeleri mümkün olan herbir şeye yapışırlar. Bu sebeple onların çocuklara eziyet vermesinden korkulmuştur.”
“Gecenin bir bölümü geçti mi” Bir başka rivayette “akşamın bir bölümü geçti mi” onları serbest bırakın, şeklindedir. “Onları serbest bırakın” ifadesi Buhârî’nin Sahih’inde ha harfi noktasızdır. (Onları çözün anlamına gelir.) Yine bir başka rivayette ise fethalı ve noktalı hı iledir. (Onları serbest bırakın, demek olur.) Ötreli de nakledilmiştir. Yani onları çıkıp girmekten engellemeyiniz, demek olur.”

Burada terekleri kesilmiş güvercinler edinmeyi teşvik etmeye dair uydurulmuş bir rivayete dikkat çekmek güzel olabilir. Buna göre bu güvercinler cinleri oyalayarak çocuklara zarar vermelerini önler. Sözkonusu bu rivayet İbn Abbas’tan Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem’e isnad edilerek şöyledir: “Terekleri kesilmiş güvercinler edininiz. Çünkü onlar cinleri oyalayarak çocuklarınıza ilişmelerini önlerler.”
Bu rivayetin uydurma ve Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem’e isnad edilen bir yalan olma sebebine gelince, Muhammed b. Ziyad el-Yeşkuri el-Meymuni et-Tahhan’ın rivayeti oluşudur. Bu kişi hakkında Ehl-i hadisin imamı Ahmed b. Hanbel tek gözü kör bir yalancıdır, hadis uydurur, demiştir. İbn Maîn çok yalancıdır, İbnu’l-Medinî ben ondan ne kadar hadis yazdımsa hepsini attım, demiş ve oldukça zayıf olduğunu belirtmiştir. Ebu Zür’a o yalan söylerdi, demiştir. Darakutnî ise o çok yalancı birisidir, demiştir.
Ebu Hatim el-Bustî dedi ki: “O sika ravilere hadis uyduran kimselerdendi. Sağlam ravilerden mudal rivayetler naklederdi. Onun ancak tenkid maksadıyla kitaplarda anılması helâl olabilir. Ancak bu sanat erbabı nezdinde itibar yolu ile ondan rivayet nakledilebilir. Özellikle böyle olmayanlar nezdinde nakledilemez.” Daha sonra ondan gelmiş çeşitli rivayetleri kaydeder ki, bunlardan birisi de az önce zikrettiğimiz “terekleri kesilmiş güvercinler edininiz…” rivayetidir.
————
Şerhu’z-Zerkani, IV, 497
Şerhu’z-Zerkani, IV, 497
Temhid, XVI, 25
Bk. Şerhu’z-Zerkani, IV, 494
Feyzu’l-Kadîr, I, 423