Aktab kelimesinin anlamı nedir?

Aktab الأقطاب( bk. kutup

Aktağlık hâceleri

Nakşibendiyye tarikatının Kasâniyye kolunun Hidayetullah Hace Afak’a (AfAk Hoca; o. 1105/1693) nispet edilen ve Afalıyye diye de anılan şubesi (bk. Müceddidiyye: Nakşibendiyye).
(الآل) له

“Serap, dağ, dağın çevresi; çadır direği; kişinin bizzat kendisi, ailesi, yakın akrabası, taraftarları, dost ve arkadaşları.” Bazı dilciler “geri dönmek, geri vermek, başına geçmek, yönetmek” manalarına gelen evl/iyal kökünden türediğini, bazıları eş anlamlısı olan ehl kelimesinden geldiğini ileri sürmüştür.
Terim olarak meşhur bir kimsenin soyuna, kabilesine, hanedanına mensup veya temsil ettiği fikirlere bağlı zümre.
Al kelimesi Kur’an’da şahıs isimleriyle tamlama oluşturacak şekilde (Al-i Fir’avn, Al-i İmran, Al-i Yakub gibi) bu şahısların hanedanı, kavmi ve taraftarları mânalarını ifade eder. Bu anlamıyla al hadislerde de sıkça geçmektedir.
Akrabalık veya inanç, fikir, kültür, ida re vb. bağlarla bir kişiye bağlı kimseleri ifade etmek için kullanılan al kelimesiyle İslam kültür tarihinde Al-i Muhammed, Al-i nebt, Al-i resül, Al-taba gibi terkipler de yapılmış, Ehlibeyt, Ehl-i aba, Ehl-i kisa gibi tabirler de aynı veya yakın anlamda kullanılmıştır. İsları tarihinde ilk defa Hz. Peygamber’in yakın çevresi için kullanılan al tabiri sonraları müslüman hanedanlar için de kullanılmaya başlamış ve Al-i Abbas, Al-i Büveyh, Al-i Osman gibi terkipler bir hanedana mensubiyeti ifade etmiştir.
Kişinin yakın akrabası anlamındaki al veya ehlin hukuk açısından hangi fertleri kapsadığı fakihler arasında tartışılmış; al veya ehl (ehl-i beyt) adına yapılan vasiyet veya vakıflarda bu terimlerden kastedilen ve hak sahibi kabul edilecek olan yakın akrabanın kimler olduğu konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Hanefiler’e göre kişinin “ali” ve “ehl-i beyti” aynı mAnada olup o kimsenin nesep zincirine katılanları içine alır. Kişinin nesep zincirine yukarıya veya aşağıya doğru bizzat ya da baba vasıtasıyla katılan erkek ve kadınlar alden sayılır. Kızların çocukları, yani anneleri vasıtasıyla bu zincire katılanlar ale dahil değildir. MAlikiler’e göre Al veya ehl, kişinin asabesi, ve erkek oldukları düşünüldüğünde asabe sayılacak olan kadın akrabasıdır (bk. asabe). Şafiller’e göre ise al kişinin akrabasını, ehl nafakasını sağlamakla mükellef olduğu kimseleri, ehl-i beyt de akrabası ve eşini ifade eder. Hanbeli mezhebinde bazı farklı görüşler ileriye sürülmekle birlikte genel olarak al, ehl, ehl-i beyt, akraba kelimeleriyle aynı manada kabul edilir. Buna göre Al kişinin kendi çocuklan ve yukarıya doğru dört babasının çocuklarını ifade eder ve yalnız baba tarafından akraba olanları içine alır.

Dini siteler listesi

Aktab (الأقطاب) kelimesi, Arapça kökenli bir sözcüktür ve çoğul anlamda “kutuplar” demektir. Tekil hali kutb (قطب) şeklindedir.

Aktab kelimesi, hem somut hem de mecazi anlamlarda kullanılan geniş bir anlama sahiptir. Kutuplar, zıtlıklar, uzmanlık ve manevi yükseliş gibi farklı kavramları ifade edebilir.

Metinde birkaç önemli İslami terim açıklanıyor. Bunları özetlemek gerekirse:

Aktab (Kutb): Tasavvuf literatüründe kutup, evliyaların en üst seviyede olanını ifade eder. Nakşibendiyye tarikatının Kasâniyye kolu, Hidayetullah Hace Afak’a (Afak Hoca) nispet edilmiştir. Bu kol, Afâliyye adıyla da bilinir.

Al (الآل): Arapçada “serap, dağ, dağın çevresi, çadır direği” anlamlarına gelir. Terim olarak bir kişinin ailesi, kabilesi, hanedanı veya fikirlerine bağlı olanları ifade eder. Kur’an’da Al-i Firavun, Al-i İmran gibi tamlamalarla, bir şahsın hanedanını veya taraftarlarını ifade eder. İslam kültüründe Al-i Muhammed, Al-i Nebi gibi terkipler bu anlamda kullanılır.

Ehl-i Beyt: Hz. Peygamber’in ailesini ifade eder ve İslam tarihinde sıkça anılan önemli bir kavramdır. Ehl-i Beyt, hukuki açıdan fakihler arasında tartışılmıştır. Hanefilere göre kişinin nesep zincirine katılanlar “al” kabul edilirken, Malikilere göre ise kişinin asabesi (yakın akrabaları) al sayılır.

Bu terimler İslam geleneğinde özellikle aile, hanedan ve bağlılık bağlamında sıkça kullanılır ve farklı mezhepler tarafından da değişik anlamlarla yorumlanmıştır.

BENZER KONULAR:

• Kutbul aktap kimlerdir?
• Kütüb-i Sitte ne demek? Kısaca
• Kütüb-i Tis’a ne demek? Kısaca
• 6 hadis kitabı nelerdir? (kütübü sitte)
• Kütüb-ü tis’a hakkında bilgi
• Peygamber Efendimize salavat getirmenin fazileti ile ilgili Hadisler
• Tümünü görüntüle.
• Evliyaya dil uzatmak
• Evliyalara inanmayanlar
• Ben evliya olmak istiyorum bunun için ne yapmalıyım
• Allah’tan başkasından yardım istemek, dua ederken vesile kılmak, evliyalardan medet istemek caiz midir?
• Allah’ın isimlerinden el Veli ne demek
• Tümünü görüntüle.