ESMAÜL HÜSNA “EL EVVEL”

Evvel isminin arapça yazılışı: الأول

El-Evvel, Allah’ın isimlerinden (esma-yi hüsnâ) biridir.

“Evvel”, “ilk olan, varlığının başlangıcı olmayan” anlamına gelir. Bu isim Kur’ân-ı Kerim’de bir âyette “âhir” (“varlığının sonu olmayan, ebedi” anlamında), “zâhir” (“varlığı açık ve âşikâr olan” anlamında) ve “bâtın” (“tam olarak idrak edilemeyen, gizli olan” anlamında) isimleriyle birlikte geçmektedir: “O her şeyden önce ve başlangıcı olmayandır (evvel), kendisinden sonraya hiçbir şeyin kalmayacağı sondur (ahir), varlığı âşikâr olandır (zâhir) ve tam olarak idrak edilmekten uzaktır (bâtın). O her şeyi hakkıyla bilendir” (el-Hadid 57/3). Hz. Peygamber de Allah’ın isimlerini sayarken bu dört ismi (evvel, âhir, zâhir, bâtın) peş peşe zikretmiş (Tirmizi, “Daavât”, 82; İbn Mâce, “Duâ”, 10), fakirlikten kurtulmak için yapılmasını tavsiye ettiği bir duada da yine Allah’a bu dört ismiyle niyaz etmiştir (Müslim, “Zikir”, 61; İbn Mâce, “Dua”, 2). “Evvel” ismi Allah’ın ezeli olduğunu yani varlığının başlangıcı olmadığını ifade eden kıdem sıfatı ve “kadim” ismi ile aynı anlamı ifade eder (bk. KIDEM).

Kur’ân-ı Kerim’de pek çok âyette evvel olan Allah’ın her şeyi yarattığı dolayısıyla da bütün varlıklardan önce olduğu, şöyle ifade edilir: “Mahlukatı başlangıçta yaratan, sonra bunu tekrarlayacak olan O’dur ve bu O’nun için pek kolaydır. Göklerde ve yerde en yüce ve eşsiz sıfatlar O’nundur. O, karşı konulmaz bir güce sahiptir, her işi yerli yerince yapandır” (er-Rum 30/27). Yaratmayı başlatan ve onu devam ettirecek olan Allah Teâlâ, başlangıcı olmayan (kadim) bir varlıktır yani O’nun bir yaratıcısı bulunmamaktadır. O kimseye muhtaç değildir, ancak bütün varlıklar meydana gelmek ve varlıklarını sürdürmek için O’na muhtaçtırlar. Evvel olan Allah varlıklar yaratmakla kalmamış, onların maddi manevi bütün ihtiyaçlarını da gidermiştir. Bu yönüyle “evvel isminin Allah’ın hiçbir şeye ihtiyaç duymadığını, fakat her şeyin ihtiyacını kendisinin karşıladığını ifade eden “samed” ismiyle de yakın alakası vardır (bk. SAMED).

Varlığının başlangicı olmayan ve her şeyden önce bulunan Allah Teâlâ’nın âhir olması da zorunludur. Nitekim Kur’ân-1 Kerim (el-Hadid 57/3) ve hadislerde (Tirmizi, “Daavât”, 82) Allah’ın “varlığının sonu olmayan” anlamında “ahir” ismine de sahip olduğu belirtilmiştir. Zira Allah var olmak için bir şeye ihtiyaç duymadığından, doğal olarak varlığını sürdürmek için de ihtiyaç duymayacaktır. Bu yönüyle “ahir” isminin “varlığının sonu olmayan ve asla yok olmayacak olan” anlamına gelen “bâki” ismiyle yakın alakası vardır. Kur’an-ı Kerim’deki şu âyet, tek sonsuz (bâki) olan Allah Teâlâ’nın bütün varlıklar yok olduktan sonra da varlığını devam ettireceğini dile getirmektedir: “Yeryüzünde bulunan her şey fânidir. Sadece büyüklük (celâl) ve cömertlik (ikram) sahibi olan rabbinin zatı bâki kalacaktır” (er-Rahman 55/26-27). Esmâ-yi hüsnâdan “varlığının sonu olmayan” anlamındaki “vâris” ismi de “âhir” ismiyle aynı anlamı ifade eder (bk. BÅKÎ; VÂRİS).

Aslında başlangıç ve bitiş olgusu zaman kavramıyla, zaman da cisim ve hareketle ilişkili olduğundan bunların yaratıcısı olan Allah hakkında bir başlangıç ve son tasavvur edilemez. Birbirini açıklayan ve tamamlayan isimler olan evvel ve âhir, Allah’ın zamanın başlangıç ve sonuç sınırlarının üstünde bulunan bir varlık olduğunu, varlığının önceye (ezel) ve sonraya (ebed) doğru kesintisiz bir şekilde devam ettiğini ve var olmadığı bir ânın düşünülemeyeceğini ifade ederler. Böylece O’nu diğer varlıklardan ayırarak, diğer bütün varlıkların yaratılmışlığını ve sonluluğunu hatırlatırlar.

Kaynak: İslam ansiklopedisi Diyanet

BENZER KONULAR:

• Allah’ın isimlerinden el Evvel ne demek
• Allah’ın isimlerinden el Mecid ne demek
• Allah’ın isimlerinden el Fettah ne demek
• Allah’ın isimlerinden el Azim ne demek
• Allah’ın isimlerinden el Gaffur el Gaffar ne demek
• Tümünü görüntüle.

Maşallah anlamı nedir, ne zaman söylenir?

Evvel- Ahir ne demek? Kısaca