ESMAÜL HÜSNA EL HAFIZ

el Hafız isminin arapça yazılışı: الحفيظ

Hafız, Allah’ın isimlerinden (esma-yi hüsna) biridir.

“Hafiz” ismi, “evrendeki her şeyi dengede ve koruması altında tutan” anlamına gelir. Bu isim Kur’ân-1 Kerim’de üç âyette Allah Teâlâ hakkında kullanılır. Bunların birinde Allah’ın verdiği nimetlere karşı nankörlük edip doğru yoldan sapan bir topluluğun başına gelenler aktarılır (Hûd 11/57), bir diğerinde ise her varlığın yönetiminin Allah’ın elinde olduğu, O’nun kudretinin ve iradesinin bütün varlıklar üzerinde etkin olduğu ifade edilir (Sebe’ 34/21). Bu ismin üçüncü geçtiği yerde ise yine Allah’ın yüceliği anlatılır ve sonrasında, “Kendisinden başkalarını dost edinenleri Allah görüp gözetlemektedir (hafiz)” buyurulur (eş-Şûrâ 42/6). Yine “hafiz” ismiyle aynı anlama gelen “hâfız” ( JI) ismi de Kur’ân-ı Kerim’de üç âyette Allah Teâlâ hakkında kullanılır: Bunların birinde “Allah’ın en hayırlı koruyucu” (Yûsuf 12/64) olduğu, bir diğerinde, “Hz. Süleyman’ın emrinde çeşitli işlerde çalışanların Allah’ın koruması ve gözetimi altında bulunduğu ifade edilir (el-Enbiyâ 21/82). Son geçtiği yerde ise Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Elbette Kur’an’ı biz indirdik ve elbette onu yine biz koruyacağız” (el-Hicr 15/9). Bu iki isim temelde aynı anlamı ifade etmekle birlikte İslam âlimleri “hafiz” isminin “hafız” ismine oranla daha kapsamlı olduğunu ve süreklilik gösterdiğini belirtmişlerdir.

Hem “hafiz” ismi (Tirmizî, “Daavât”, 82) hem de “hâfiz” ismi (İbn Mâce, “Dua”, 10) Hz. Peygamber tarafından Allah’ın isimleri arasında sayılmış, ayrıca ismin kökünü oluşturan “hıfz” kelimesinden türeyen fiiller Hz. Peygamber’in dualarında geçmiştir. Nitekim Hz. Peygamber sabah ve akşam vakitlerine eriştiği zaman şöyle dua ederdi: “Allahım! Senden dünyada ve âhirette âfiyet dilerim. Allahım! Senden dinim, dünyam, ailem ve malım için af ve âfiyet dilerim. Allahım! Ayıbımı ört, beni korkularımdan emin kıl. Allahım! Beni önümden, arkamdan, sağımdan, solumdan ve üstümden (gelecek her tülü tehlikeden) koru. Altımdan (gelecek belalarla) helak olmaktan senin büyüklüğüne sığınırım” (Ebu Davud, “Edeb”, 100, 101).

Allah Teâla’nın “hafiz” ve “hafız” isimleriyle anıldığı âyetler, O’nun koruyup gözetmesinin çok kapsamlı ve boyutlu olduğunu gösterir. Öncelikle, Allah Teâla kâinata bir düzen koymuş ve düzenin sürmesi için de tabiat kanunlarını yaratarak kâinatı korumuştur. Nitekim Kur’an, Allah Teala’nın gökleri ve yeri görünür ve görünmez zararlardan koruduğunu (es-Sâffât 37/7; Fussilet 41/12), onları koruyup gözetmenin Allah’a kesinlikle zor gelmediğini vurgular (el-Bakara 2/255). Şüphesiz Allah’ın koruyup gözetmesi O’nun her şeyi bir dengede tutarak varlıklarını devam ettirmesini de içermektedir. Nitekim tabiatta ateş ve su gibi birbirine zıt çeşitli unsurlar bulunmakla birlikte, bunların hiçbiri diğerini yok edememekte, birbirleriyle denge içerisinde varlığını devam ettirmektedir.

Allah Teala’nın koruyup gözetmesinin diğer bir boyutu ise insanlar hakkındadır. Allah Teâlâ her türlü maddi ve manevi zararlardan korunabilmeleri için insanlara akıl ve düşünme kabiliyeti vermiş, peygamberler gönderip kitaplar indirmiş, helali ve haramı bildirmiştir. Ayrıca bazı melekleri insanların yanında sürekli bulunarak, kendilerine gelebilecek birtakım tehlikelerden onların korunmalarını sağlamıştır (el-En’âm 6/61). Rabbimizin korumasının bir başka boyutu ise Kur’ân-ı Kerim’i unutulmaktan, insan eliyle bozulmaktan ve ihmalden uzak tutmasıdır. İslam’a düşman olanlar ne kadar çalışırsa çalışsınlar, Allah Teâlâ’nın bu koruması sayesinde, Kur’an-ı Kerim’i müslümanlara unutturamayacaklardır.

“Hafiz” ismi, “her şeyin varlığı kendisine bağlı olup kâinatı idare eden” anlamındaki “kayyum”, “kötü şeylere engel olan” anlamındaki “mâni”, “bilip gücü yeten ve koruyan” anlamındaki “mukit” ve “her şeyi gözetleyip kontrolü altında tutan” anlamındaki “rakib” isimleriyle yakın anlamlıdır. “Rakib” ismi her an gözetip kontrol etmeyi ifade ederken, “hafiz” ismi bunun bir adım ötesinde etkin biçimde korumayı da içerir. “Mäni” ismi ise sadece gelebilecek kötü şeyleri, tehlikeleri engelleme anlamını içerirken, “hafiz” isminde yaratılmış olana birtakım olumlu özellikler vererek kendisini korumasına yardımcı olma anlamı da vardır (bk. KAYYUM; MÂNİ’; MUKÏT; RAKİB).

“Hafiz” isminin anlamını kavrayan bir mümin, her şeyden önce kesinlikle yalnız olmadığını, Allah’ın onu gördüğünü ve meleklerin de yanında olduğunu bilir. Bu bilincin sağladığı iç huzuruyla Allah’ın kendisini özel bir biçimde korumasını sağlayacak bir hayat tarzı sürmeye çalışır. Kendisini maddi manevi her türlü kötülükten korur. Çünkü Hz. Peygamber buyurmuştur ki: “Allah’ın emir ve yasaklarını koru yani bunlara iyi dikkat ederek yaşa ki, Allah da seni korusun, gözetip kollasın. Allah’ın emir ve yasaklarını koru ki, O’nu karşında bulasın” (Tirmizî, “Sıfatü’l- kıyâme”, 59). “Hafiz” isminin anlamını özümsemiş bir mümin, yaptığı iyilik ve kötülüklerin hiçbirinin kaybolmayacağını, bunların mutlaka âhirette karşısına çıkacağını bilir, bu sebeple dünya hayatında iyiliklerini arttırmaya, kötülüklerden sakınmaya çalışır. Böyle bir kişi, Allah’ın kâinata bir düzen koyup bunu koruduğunun bilincine varır ve bu düzenin sağlıklı biçimde devamını bozacak davranışlardan kaçınır.

Kaynak: İslam ansiklopedisi Diyanet

Allahın kaç ismi var ?