Esmaül Hüsna “EL-MUĞNİ”

Muğni isminin arapça yazılışı المغني

El-Muğni, Allah’ın isimlerinden (esma-yi hüsnâ) biridir.

“Muğni” ismi “zenginlik verip tatmin eden” anlamına gelir. Kur’ân-ı Kerim’de “İhtiyaçtan kurtaran da O’dur, zengin eden de” (en-Necm 53/48) buyurularak insanları başta maddi olmak üzere çeşitli yönlerden yeterli hale getirip zenginlik bahşedenin Allah olduğu belirtilmiştir. Bunun yanında Allah’ın emirlerini yerine getirmeye çalışan yoksul kimselerin, Allah’ın emirlerini yerine getirmeleri sebebiyle yoksullaşmaktan korkan kimselerin de Allah’ın lütfu ve nimetleri sayesinde zenginleşeceği bildirilir (et Tevbe 9/28; en-Nur 24/32). Insanların zenginliğinin kaynağının Allah olduğunu bildiren bu âyetlerin yanında Hz. Peygamber de bir hadisinde Allah’ın, “Ey insanlar! Hepiniz fakirsiniz, sadece benim zenginlik verdiğim müstesna. Benden isteyin ki sizi nizklandırayım” (Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, v, 154, 177; İbn Mâce, “Zühd”, 30; Tirmizi, “Sıfatü’l- kıyâme”, 48) buyurduğunu söyleyerek, insanları zenginleştirenin yalnız Allah olduğunu belirtmiş ve Allah’ın isimleri arasında “muģni” ismini de zikretmiştir (Tirmizi, “Daavât”, 82).

Allah Teâlâ yüceliğini ve mükemmelligini ifade eden pek çok isme sahiptir. Bunlardan biri olan “gani” ismi, Allah’ın mutlak zengin olup, kendi kendine yeten ve hiçbir şeye ihtiyaç duymayan bir varlık olduğunu ifade eder. Buna mukabil diğer bütün varlıklar bütünüyle kendi kendilerine yetemeyen Allah’a muhtaç varlıklardır. Kur’ân-ı Kerim’de, “Ey insanlar! Hepiniz gerçekten Allah’a muhtaçsınız. Hiçbir şeye ihtiyacı olmayan ve her türlü övgüye layık olan biri varsa, o da Allah’tır” (Fâtır 35/15) buyurularak bu durum açık bir şekilde belirtilmiştir. Ancak Allah’ın “gani” olması sadece zenginligini degil, aynı zamanda bu zenginliğini kulları üzerine yayarak, onların durumlarını düzeltmesi ve ihtiyaçlarını gidermesini de ifade etmektedir. Dolayısıyla “gani” ismi aynı zamanda Allah’ın mahlukatına yönelik cömertliğinin bir ifadesidir. İşte “muğni” ismi. “gani” isminin içerdiği bu özelliğin bir ifadesidir. Bu yönüyle iki isim arasında kuvvetli bir bağ mevcut olup, “muğni” ismi, “gani” isminin açıklayıcısı ve tamamlayıcısıdır (bk. GANI).

“Muğni” ismi sadece maddi açıdan zenginleştirmeyi, mal ve mülk açısından arttırmayı ifade etmez.

İnsanların beden sağlığı, ailevi mutlulukları da birer zenginliktir. Allah kimi kullarını onlara sıhhat ve hayırlı evlatlar vererek bu yönlerden zenginleştirir. Bunun yanında kimi kullarını manevi açılardan, yani ilim, ahlak gibi değerler bahşederek zenginleştirir. Neticede zenginlik sadece maddi yeterlilik ve üstünlük değildir. Hz. Peygamber’in, “Zenginlik fazla servete sahip olmak değildir; asıl zenginlik gönlün ihtiyaç duygusundan uzak kalabilmesidir” (Buhâri, “Rikak”, 15; Müslim, “Zekât”, 120) hadisinde de buyurduğu üzere esas zenginlik ihtiyaç duygusundan uzak kalmaktır. Nitekim insanda kanaat duygusunun gelişerek, maddi açıdan az olanla yetinmesi de bir zenginliktir. Dolayısıyla maddi yönden yeterli seviyede olmayan kimselerin Allah’ın “muğni” isminden pay alamadıklarını/”muğni” ismine mazhar olamadıklarını söylemek doğru değildir. Allah birtakım sebeplerden dolayı malı ve mülkü dilediğine verir, dilediğine vermez (Âl-i İmrân 3/26). Bunda birtakım hikmetler vardır. Zira mal ve mülk bir imtihan vasıtasıdır ve sorumluluğun artması demektir (el-Enfal 8/28; et-Tegābün 64/15). Allah bu kimseleri farklı açılardan zenginleştirir. Kesin olan şudur ki, Allah’ın başta insanlar olmak üzere bütün mahlukatına yönelik nimetleri sonsuzdur: “O size kendisinden istediğiniz her şeyi verdi. Allah’ın verdiği nimetleri saymaya kalksanız saymakla bitiremezsiniz” (İbrâhim 14/34).

“Muğni” ismi insanların maddi ve manevi açılardan zenginleşmesini ve ihtiyaçlarının karşılanmasını ifade ettiğinden esmâ-yi hüsnádan diğer bazı isimlerle de yakın ilişki içerisindedir. Söz gelimi Allah’ın, “bedenlerin ve ruhların gıdasını yaratıp veren” anlamına gelen “rezzak” ve “mukit”, “rızkı genişleten” anlamındaki “bâsıt” ve “yaratılmışların ihtiyacını en ince noktasına kadar bilip karşılayan” anlamındaki “latif” isimleri, “muğni” ismiyle anlam yakınlığı içerisindedir (bk. BASIT; LATIF, MUKIT; REZZĀK).

Allah’ın “muğni” ismi, gerçek zenginliğin sadece O’na ait olduğunu ve O’ndan başka kimseden yardım istenemeyeceğini ortaya koyar. Dolayısıyla bir mümin herkese yeten zenginliğin kaynağının sadece Allah olduğunun bilinciyle yalnız O’na yönelmeli ve O’ndan istemelidir. Nitekim Hz. Peygamber bir hadisinde şöyle buyurmuştur: “Kim Allah’tan başkasından müstağni olursa (ihtiyacını sadece Allah’a bildirip sadece O’ndan yardım dilerse), Allah da onu zengin kılar (başkasına muhtaç etmez)” (Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, III, 9). Bir müminin Allah’tan isteyebileceği zenginlik ise, O’ndan başka hiç kimseye muhtaç olmamaktır. Zira insan için gerçek zenginlik, Allah’tan başkasına muhtaç olmamaktır. Diğer taraftan “muğni” ismi toplumsal hayatta yardımlaşma ve paylaşmanın gelişmesi için önemli bir işlev görür. “Muğni” isminin anlamını kavrayan bir mümin, kendinden daha zor durumda bulunan kimselere imkânları ölçüsünde yardım etmesi gerektiğini bilir.

Kaynak: İslam ansiklopedisi Diyanet

Gani- Muğni ne demek? Kısaca

Esmaül hüsna Allah’ın isimleri ve anlamları