Paylaş
Amr B. Âs Camii
Question
Amr B. Âs Camii
SORU: Kahire’deki Amr b. Âs Camii hakkında biraz bilgi verirmisiniz?
CEVAP: Amr b. Âs Camii Mısır’da ilk yapılan camiidir. Bu camii fethedildiği günden bu ana kadar Mısır tarihi ile birlikte var olan bir camiidir.
Bu camiyi Mısır fatihi kahraman Amr b. As, hicri 641 yılında, şimdi eski Mısır olarak bilinen, mübarek nil nehri yakınında bir yer olan Fustât şehrinde yaptırmıştır. Caminin arsasını müslümanlardan birisi bağışlamış, karşılığında para almayı kabul etmemiştir. Caminin yapılmasını bizzat Amr b. Âs yönetmiş, yapımına kendisi ile birlikte onlarca sahabe katılmıştır.
Bu camii namaz kılıp, ibadet ederek dini görevlerin yerine getirilmesi yanında, kültür, eğitim ve ahlaki öğretim için büyük bir alan olmuştur. Aynı zamanda genel toplantı yeri olarak kullanılmış, halk kendisi ile ilgili hususlarda görüşlerini burada dile getirmiştir.
Şehrin valisi bu camiide halka cuma namazı kıldırır, hutbesinde halka öğüt verir, onları aydınlatırdı. Valinin hutbesi sosyal ve ekonomik çeşitli meseleleri ele alan bir hutbe olurdu. Bunun örneklerinden birisi Mısır Fatihi Amr b. Âs’ın kendi yöneticiliğinin ilk yıllarında bu camiide irad ettiği hutbedir.
Amr b. Âs hutbesinde şunları söylemiştir:
Ey insanlar şu dört şeyi yapmaktan kaçınınız. Çünkü bunlar rahattan sonra yorgunluğa, bolluk ve genişlikten sonra darlığa, saygın bir kişilikten sonra perişanlığa sebep olurlar;
1. Aile bireyleriniz çok olmasın.
2. Pısırık olmayın,
3. Malınızı boş yere harcamayın,
4. Size bir faydası olmayan, bir şey elde edemeyeceğiniz konularda söz edip, dedikodu yapmayın.
Amr b. As’ın yaptırdığı bu camii, Mısır’da kurulmuş ilk Arab İslâm Üniversitesi sayılır. Zira burada edebiyat, fıkıh ve diğer ilimlerde yetişmiş büyük âlimler dini ve edebi dersler düzenlemişlerdir. Bir örnek olarak İmam Şafii bu camiide dersler vermiştir. Tefsir alimlerinin hocası olan İbn Cerir Taberi Mısır’a göçtüğü zaman Amr b. Âs’ın yaptırdığı bu camiide oturup dersler ve konferanslar vermiştir.
Tarihin anlattığına göre bu camiide ders gören öğrencilerin sayısı miladi onuncu asrın sonlarında, yani hicri dördüncü asrın yarısında 2100’e ulaşmış bulunuyordu. Bu rakam, o zamanın eğitim ve diğer kurumlarına göre müthiş bir. miktarı ifade ediyordu.
Pek çok tarihçinin bildirdiğine göre Mısır’da Fustat şehrinde bulu-nan Amr b. As’ın Camii büyük bir Arab islâm medresesi idi.
Bu medresede öğrenciler fıkıh, tefsir, hadis ve siyer gibi dini dersler, ayrıca gramer, edebiyat, tarih ve diğer faydalı dersler okuyorlardı.
Bu faaliyetlerden başka camii davalı ve davacı insanların mahkemelerinin görüldüğü bir yer olarak da görev yapıyordu. Zaman zaman camiide yapılan toplantılarda dini ve İslâm kültürünü ilgilendiren konular gündeme getiriliyordu.
Camiide bazı vakitlerde ahlaki hikayelerin anlatılıp va’z edilmesi, ve (yararlı) şiirlerin söylenmesi için toplantılar yapılırdı. Ayrıca cami-ide fıkıh mezhepleri de okutulurdu. Camiide ilim Öğretimi için çeşitli köşeler vardı. Müslümanların zengin ve iyilik sever kişilerinden bir grup insan buraların ma’mur tutulması ve görevini yapması için varlıklarını vakfetmişlerdir.
Camiideki bu ilim köşeleri, oralarda ders veren veya buraları imar eden kimselerin adlan ile anılırdı.
Bu köşelerden bazılarını birer örnek olarak nisbet edildiği kişinin adı ile birlikte aşağıya alıyoruz.
1. Şafii köşesi, Muhammed b. İdris eş-Şafii
2. Mecdiyye köşesi, zamanın eşraf veziri olan Mecdüddin Haris b. Mühezzeb.
3. Sahabiyye köşesi. Sahib Muhammed b. Fahru’d-Din.
4. Kemaliye köşesi, Kemaleddin Semnudi
5. Tâciyye köşesi, Taceddin Sathî.
Günler yıllar geçiyor, Amr b. Âs’ın Camii zamana karşı savaş veriyordu. B-u caminin içerisinde İslâm kültürünün en parlak dönemleri yaşanmıştır. Mesela hicri altıncı asırda ve yedinci asrın başlarında burada eğitim görmek üzere 60 küsur ilim halkası oluştuğunu görmekteyiz.
Bununla beraber yaşanan bir takım olaylar camide yapılan akti-vitelerin zayıflaması ve çalışmaların çapının daralmasıyla sonuçlanmıştır.
Nihayet Amr Camii sadece namaz kılınıp ibadet edilen bir yer olmuştur. İlmi aktiviteler camiilerden başka yerlere ve enstitülere taşınmıştır. Bununla beraber bu camii ilgi ve itina göstermeye layık bir camiidir.
Allah en iyi bilendir.
Benzeri konular:
Answer ( 1 )
Amr b. Âs Camii, Mısır’ın Kahire şehrinde, İslam tarihinin en eski camilerinden biri olarak büyük öneme sahiptir. Fustat’ta (bugünkü Eski Kahire) 641 yılında, Mısır’ın fethi sırasında Amr b. Âs tarafından inşa edilmiştir. Bu cami, İslam’ın Mısır’daki ilk ibadethanesi olmasının yanı sıra, hem dini hem de sosyal işlevlere sahip bir merkez olarak hizmet vermiştir.
Tarihi ve Özellikleri
Kuruluş ve Mimari:
Amr b. Âs Camii, Mısır’daki ilk İslam camii olma özelliği taşır. İnşa edildiği dönemde son derece sade bir mimariye sahipken, zamanla eklemeler ve yenilemelerle bugünkü halini almıştır. İlk yapıldığı dönemlerde ahşap sütunlar ve sade bir avludan oluşuyordu.
Sosyal ve Kültürel Rolü:
Cami, ibadet dışında eğitim, yargılama, toplumsal danışma gibi işlevleriyle İslam kültürünün yayılmasında merkezi bir rol oynadı.
İslam dünyasında önemli alimlerin ders verdiği bir eğitim merkeziydi. İmam Şafii ve İbn Cerir Taberi gibi isimler burada dersler vermiştir.
Cami, zamanla bir İslami üniversiteye dönüşmüş ve 10. yüzyılda yaklaşık 2100 öğrencinin burada eğitim aldığı kaydedilmiştir.
Dini ve Sosyal Hayattaki Rolü:
Caminin minberinden hutbeler verilerek halk aydınlatılmış, toplumsal sorunlar ele alınmıştır.
Ayrıca davalı ve davacıların sorunlarının çözüldüğü bir mahkeme olarak kullanılmıştır.
Farklı İslami mezheplerin dersleri burada okutulmuş, bu durum camiyi mezhepler arası bir ilim merkezi haline getirmiştir.
Zaman İçinde Geçirdiği Değişimler:
Amr b. Âs Camii, tarih boyunca çeşitli değişim ve yenilemelerden geçti. Zamanla eğitim faaliyetleri camiden diğer enstitülere taşınmış, cami ibadet merkezi olarak hizmet vermeye devam etmiştir.
Günümüzdeki Önemi
Bugün Amr b. Âs Camii, İslam tarihinin erken dönemine tanıklık eden bir yapı olarak dikkat çeker. İslami mimari ve kültür tarihi açısından önemli bir yerdir. Ziyaretçiler tarafından ibadet ve kültürel keşif için sıkça ziyaret edilir.
Bu cami, İslam’ın Mısır’daki yayılışına ve Mısır’ın tarihine ışık tutan önemli bir semboldür. Hem dini hem de tarihsel anlamda özel bir yere sahiptir.