Evladın malı babanın mülkü müdür?

Hadis alimlerinin sahih olduğunu ifade ettikleri bir hadise göre bir kimsenin oğlunun malı babasının malı demektir; ‘Sen de malın da bana aittir, baban içindir’ buyurulmuştur. (bk. Fethu’l-Barî, V/211-212; Tuhfetu’l-Ahvez-î Şamile, III/482)

Bu hadisin hükmü, bundan çıkarılacak olan hukuki sonuç hakkında alimlerin farklı ictihadları vardır. Bu ictihadlar arasında diğer naslara ve ‘mülkiyetle ilgili genel ilke ve kurallara’ göre isabetli olanı şudur: Evladın mülkü olan nesne aynı zamanda babanın mülkü değildir. Eğer böyle olsaydı, oğul vefat edince onun malı yalnız babaya ait olurdu, oğlun çocukları, eşi, annesi varis olamazdı.

Hadis ‘mülkiyet’ değil, ‘ibaha’ ifade ediyor; bunun da manası ‘babanın, evladına sormadan da ihtiyaç duydukları kadar oğul malını alıp kullanabilecekleri’dir. Bu hüküm (sonuç) da kayıtsız şartsız olmayıp bazı şartlara bağlıdır:

1. Babanın aldığı mal oğula zarar vermeyecek.

2. Alınan mala oğul muhtaç bulunmayacak.

3. Baba malı bir oğuldan alıp diğer çocuklarına vermeyecek.

4. Aldığı miktara ihtiyacı olacak ve ihtiyacından fazlasını almayacak.

5. İhtiyaç meşru olacak; mesela içki veya sigara almak için oğul parasını alması caiz değildir.

Muhtaç olan baba ve annenin nafakalarının, mali gücü müsait olan oğula, muhtaç olan evladın nafakasının da babaya ait olduğunda ittifak vardır.