Beda Ne Demek? Kısa bilgi

Zâhir olmak, açık olmak, belirmek, görüşü değişmek, çöle çıkmak ve çölde yaşamak anlamlarındaki “b-d-v” kökünden türeyen ve sözlükte gizli bir şeyin sonradan ortaya çıkması, kişinin görüş değiştirmesi, zâhir açık anlamına gelen bedâ, Allah’ın ilim, irade ve tekvin sıfatlarında değişme olabileceğini ileri süren Şîa fırkasına ait bir görüşün adıdır. Bu görüşe göre; Allah’ın belli bir şekilde vuku bulacağını haber verdiği bir olay daha sonra haber verdiğinden başka bir şekilde vuku bulabilir.

Bu fikri ilk ortaya atanın Muhtar es-Sakafî olduğu kabul edilirse de Taberî, Tarih’inde, bedâdan ilk önce Muhtar’ın adamlarından Abdullah b Nevfi’nin bahsettiğini söylemiştir. Abdullâh, bir savaş öncesi, Allah’ın kendilerini zafere erdireceğini söylemiş, zafere erince Allah’tan aldığı bilgiye göre bunu haber verdiğini bildirmiştir. Daha sonra Mus’ab b. Zübeyr’in ordusuna yenilince; Allah bana zafer vaat etmişti, fakat O’na bu değişik sonuç zâhir oldu demiş, böylece Allah’ın ilim ve iradesinde değişiklik olduğunu imâ etmiştir. Abdullah bu görüşünü; “Allah dilediğini siler, dilediğini sabit kılar” (Ra’d, 13/39) âyetine dayandırmıştır. Bu fikir, Cafer-i Sâdık’a da isnat edilir. Cafer-i Sâdık, kendisinden sonra oğlu İsmail’in imam olacağını söylemiş fakat oğlu kendisinden önce ölünce bunu bedâ görüşüyle açıklamıştır. Beda görüşünü benimseyenlere Bedâiyye denir.

Bedâ fikri, Allah’a bilgisizlik ve eksiklik nispet ettiği için ehl-i sünnet tarafından kabul görmemiştir. Bedâ kelimesi ve türevleri çeşitli fiil kalıplarıyla, 26 âyette geçmiş ve gizli olmak anlamındaki “h-f-y” kökünün zıddı olarak açık olmak, açığa çıkmak, görünmek anlamında kullanılmıştır: “Hayır daha önce gizledikleri şey onlara (kâfirlere) zâhir oldu (bedâlehüm).” (En’âm, 6/28); “Kazandıklarının kötü olanları (günahları) onlara (zalimlere) göründü. (bedâlehüm)” (Zümer, 39/48); “… İçinizdekini açıklasanız da (tübdû) gizleseniz de (tuhfû) Allah sizi onunla hesaba çeker…” (Bakara, 2/284).
Diyanet dini kavramlar sözlüğü