Paylaş
Boykot ürün almak günah mıdır?
Question
Boykot listesinde olan bir firmadan ürün almak caiz mi
Bir firma İlk İsraile sonra da Gazzeye yardım göndermişsse (mercedes gibi) o firmadan ürün almak caiz olur mu? Mercedes Benz ilk İsraile yardım gönderip sonra Gazze’ye yardım gönderdiği için Mercedes Benz’den araba almak caiz olur mu?
CEVAP:
İslam’da boykot, Müslümanların bir tepki veya protesto amacıyla belirli firmalardan ürün almayı bırakması anlamına gelir ve bu konuda dini bir zorunluluk getirilmemiştir. Boykot, Müslümanların kendi vicdanlarıyla karar verecekleri bir meseledir ve bireysel bir tercih olarak değerlendirilir.
Mercedes-Benz gibi bir firmanın hem İsrail’e hem de Gazze’ye yardım yapması, bu firmadan ürün almanın caiz olup olmadığını belirlemez. İslam’da bir ürün veya hizmet almak haram sayılabilmesi için, bu ürünün veya hizmetin haram bir içeriğe veya doğrudan haram bir faaliyete hizmet etmesi gerekir. Bu tür bir durumda, firmanın siyasi veya insani yardımları ile ilgili tercihleri hakkında bir boykot kararı alıp almamak bireysel bir sorumluluktur.
Özetle, boykot konusunda karar verirken, bu tür meseleler hakkında bir Müslüman’ın durumu vicdanıyla değerlendirmesi gereklidir ve İslam’da genel olarak boykot yapmanın zorunlu olmadığını söylemek mümkündür. Bu nedenle, Mercedes-Benz’den araba almak İslam açısından haram değildir; ancak bu konuda boykot kararı almak, kişinin bireysel tercihine kalmıştır.
İslam’da boykot konusu, kişilerin bireysel vicdanlarına ve hassasiyetlerine bağlı bir meseledir. Özellikle İsrail-Filistin çatışması gibi durumlarda, Müslümanlar arasında belirli şirketlere veya ürünlere yönelik boykot kararı alındığı görülebilir. Bu tür boykotlar, İslam hukukuna göre zorunlu bir yükümlülük değil, Müslümanların bilinçli bir tercihidir ve bu konuda bireysel özgürlük esastır.
Boykot, İslam tarihinde Müslümanların zulme karşı sessiz kalmama ve haklarını savunma amacıyla zaman zaman uyguladıkları bir yöntem olmuştur. Fakat herhangi bir firmadan ürün alıp almamak, İslam’ın temel haram-haram olmayan hükümlerine dayanarak değerlendirildiğinde, haram olarak nitelendirilebilecek bir durum ortaya koymaz. Bir ürün veya hizmetin haram sayılabilmesi için, bu ürünün İslam’a aykırı unsurlar içermesi, örneğin alkol, domuz eti veya İslam’a karşı açıkça ve doğrudan zararlı faaliyetlerin desteklenmesi gibi durumlarla bağlantılı olması gerekir.
Bu bağlamda, Mercedes-Benz gibi bir firmanın hem İsrail’e hem de Gazze’ye yardım göndermesi, bu firmadan ürün almanın dinen haram olmasına yol açmaz. Bu tür durumlar, Müslümanların kendi kişisel değerlendirmeleri ile hareket etmeleri gereken meselelerdir. Dolayısıyla, bir Müslüman’ın bu firmayı boykot edip etmeme kararı, kişisel bir tercih olarak görülür. Boykot, kişinin kendi vicdanında verdiği bir karara dayanır ve zorunlu bir yükümlülük teşkil etmez.
Diyanet İşleri Başkanlığı da bu konuda benzer bir yaklaşım sergilemektedir. Diyanet’e göre, boykot gibi konular, kişilerin bireysel duyarlılıklarına bırakılmıştır ve herhangi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Diyanet fetvasında bu konuda şu şekilde belirtilmektedir:
“Müslümanların gayrimüslim firmalardan ürün satın alması ya da onlarla ticaret yapması, bu ürünlerin veya firmaların İslam’a ve Müslümanlara zarar vermek amacı taşıdığı açık bir şekilde belli olmadıkça haram değildir. Ticari ürünler, zaruri ihtiyaçların karşılanmasına yönelik olabilir ve böyle durumlarda bu ürünlerin alınıp kullanılmasında bir sakınca yoktur. Ancak Müslümanlar, mazlumların haklarını savunmak ve zulme tepki göstermek amacıyla boykot kararı alabilirler; bu durum bireysel bir karardır ve kişinin vicdanıyla ilgilidir.”
Bu fetvadan da anlaşılacağı üzere, boykot bir zorunluluk değil, gönüllü bir tepki ve bilinçli bir tercihtir. Bir firmanın İsrail’e veya Gazze’ye yardım yapması, o firmanın ürünlerini almanın caiz olup olmadığını belirleyen ana etken değildir. Kişi, boykot kararı alarak bu firmalardan uzak durmayı seçebilir, ancak bu bir dini vecibe olarak kabul edilmez.
Özetle, Mercedes-Benz veya benzeri bir firmadan ürün almak, dinen haram sayılmaz. Ancak Müslümanlar, bu konuda kendi vicdanlarına ve hassasiyetlerine göre boykot kararı alabilirler. Bu, tamamen kişisel bir tercih ve bilinçli bir tepkidir.
Answers ( 4 )
İslam, bir Müslümanın hayatını tüm yönleriyle düzenleyen bir din olduğu için, toplumsal adalet, zulümle mücadele ve İslam’ın değerlerine uygun bir duruş sergileme önemli sorumluluklardandır. Bu bağlamda, boykot da bir Müslümanın zulme karşı tepki verme aracı olabilir ve gerektiği durumlarda bireysel bir tercih değil, İslam’ın bir farziyeti, bir gerekliliği olarak kabul edilebilir. Bu anlayış, özellikle mazlumlara yardım etmek ve zalimlere karşı durmak noktasında İslam’ın verdiği önemli emirlerden kaynaklanır.
Kur’an-ı Kerim’de Allah (c.c.), Müslümanlara adaleti ayakta tutmayı, zulme karşı durmayı ve zulmü destekleyenlerden uzak durmayı emretmiştir. Şu ayetler, bu konuda önemli bir rehberdir:
Bu ayetlerden anlaşılacağı gibi, zulüm ve haksızlık içinde olanlara destek vermek, onlara yakın durmak veya dolaylı yoldan katkı sağlamak Müslüman için büyük bir sorumluluktur. Bu nedenle, İslam’a ve Müslümanlara zarar veren, zulme ortak olan bir kurumu ya da devleti ekonomik veya başka bir yolla desteklemek, İslam’ın temel ilkelerine aykırı bir durum olabilir. Dolayısıyla, bir Müslüman bu tür zulüm içeren işlere destek veren firmalara karşı boykot uygulamak durumunda olabilir. Bu, sadece bireysel bir tercih değil, İslami bir sorumluluk olarak görülür.
Bu bağlamda, bir firma (örneğin Mercedes Benz) hem İsrail gibi zalim bir devlete destek veriyor hem de sonrasında Gazze gibi mazlumlara yardımda bulunuyorsa, bu karmaşık bir durum olsa da İslam, zulmü desteklemeye asla müsamaha göstermez. İslam’ın duruşu nettir: Zulme katkı sağlayanlar ile işbirliği yapmamak ve onların çıkarlarına hizmet etmemek gereklidir.
Boykotun İslami Dayanağı:
Bu hadisten hareketle, zalimlere dolaylı ya da doğrudan yardım etmek, onların zulmüne katkı sağlamaktır. Boykot bu durumda bir Müslümanın zalime karşı duruşunu gösteren önemli bir araç olabilir ve farz bir görev olarak kabul edilebilir.
Sonuç olarak, boykot bir Müslümanın bireysel tercihi değil, gerektiğinde İslam’ın bir farziyeti, zulme ve haksızlığa karşı durma gerekliliği olabilir. Eğer bir firma zalimlere yardım ediyorsa, o firmadan alışveriş yapmak bu zulme dolaylı olarak katkı sağlamak anlamına gelir ve İslam’ın adalet ve mazlumlara yardım etme ilkelerine aykırıdır.
Boykot ürünü satan birinin kazancı haram olur mu? Böyle yerde çalışan birinin kazancı haram olur mu? Boykot olan petrol çıkarılan yerde çalışan birinin kazancı haram olur mu?
Boykot ürünü satan birinin, böyle yerde çalışan birinin kazancı haram mu? Boykot olan petrol çıkarılan yerde çalışan birinin kazancı haram mı?
Bu tür meseleler İslam’ın ahlaki ve fıkhi prensipleri çerçevesinde değerlendirilmelidir. Boykot ürünleriyle ilgili kazanç konusunu farklı yönlerden ele alabiliriz:
1. Boykot Ürünlerini Satan Birinin Kazancı
Bir ürünün boykot edilmesi, genellikle belirli bir amacı (örneğin, zulme karşı tepki göstermek) desteklemek için yapılan bireysel veya toplumsal bir tercihtir. Bu durumda, şu noktalar önemlidir:
Şer’i Yasaklama Var mı? Boykot edilen ürün, İslam’a açıkça aykırı bir şey içeriyorsa (haram bir madde, kumar, faiz gibi), bu ürünün ticareti haram olur. Ancak boykot, sadece siyasi, ekonomik veya ahlaki bir tepki için yapılıyorsa, ürünün satışı doğrudan haram sayılmaz.
Niyet ve Bilinç: Boykot edilen ürünleri satan kişi, bu ürünlerin neden boykot edildiğini bilmesine rağmen, zulmü destekler bir niyet taşıyorsa, bu durumda kazancı şüpheli olabilir.
2. Boykot Edilen Ürün Satan İşyerinde Çalışan Birinin Durumu
Bir işyerinde çalışan kişinin kazancının hükmü, doğrudan işyerinin yaptığı faaliyetlere bağlıdır:
Doğrudan Haram Faaliyet: Çalışılan işyeri haram bir işle meşgulse (örneğin alkol, kumar, faiz), burada çalışan kişinin kazancı da haram olur.
Boykot Ürünleri: Boykot edilen ürünlerin satışı haram sayılmadıkça, burada çalışan birinin kazancı haram olmaz. Ancak kişinin bu durumdan rahatsızlık duyması ve imkan buldukça alternatif işler araması ahlaken daha uygun olabilir.
3. Boykot Edilen Bir Alanda (Örneğin Petrol Çıkarılan Yer) Çalışma
Bir bölgedeki işlerin boykot edilmesi, genellikle o bölgedeki bir yönetimin veya şirketin politikalarıyla ilişkilidir. Burada şu hususlara dikkat edilmelidir:
Haram İş Yapılıyor mu? Çalışılan iş, İslam’a aykırı bir faaliyet içeriyor mu? Petrol çıkarma veya benzeri doğal kaynaklarla ilgili işlerin kendisi genellikle haram değildir. Ancak bu işlerin geliri, zulme veya İslam’a aykırı faaliyetlere doğrudan destek veriyorsa, kazanç açısından şüpheli hale gelebilir.
Zaruret Durumu: Kişi başka bir iş bulamıyor ve hayatını idame ettirmek zorundaysa, bu durumda kazancı haram olmaz. Ancak imkan buldukça alternatif bir iş araması tavsiye edilir.
Sonuç
Boykot edilen ürünleri satan birinin veya bu tür bir işte çalışan birinin kazancının haram olup olmadığını değerlendirmek için işin ve niyetin detaylarına bakmak gerekir. Genel olarak:
Ürün veya faaliyet açıkça haram değilse, kazanç da doğrudan haram sayılmaz.
Ancak bilinçli bir Müslüman, ahlaki sorumluluğunu göz önünde bulundurarak, zulme destek vermemek için alternatif yollar aramalıdır.
Bu gibi konularda bir İslam alimine veya fetva makamına danışmanız, daha net bir sonuca ulaşmanızı sağlar.