Bir eşya bulduğumuz zaman onun sahibini bulup teslim etmemiz bizler üzerine bir haktır.Şayet arayip sorup buluntu eşyanın sahibini bulamazsak onu yanımızda belli bir muddet yanimizda saklayıp sahibi çıkıncada ona teslim etmemiz lazım.Şayet sahibi çıkmazsa önemli bir şeyse bunu devlet yetkilerine teslim etmemiz daha uygun olur.
Bulunan eşya ile ilgili hükümler
Question
Buluntu eşya denilen ve lukata denilen ile ilgili hükümler nelerdir?
Başkalarının rızası olmadan mallarını ellerinden almak caiz olmadığı gibi, kaybettikleri mal ya da eşyayı alıp sahiplenmek de caiz değildir.
Bir kimse bir yerde bir miktar para veya eşya bulsa onu sahibine vermek üzere alabilir. Ancak kendine mal edinmek üzere alması başkasının malını gasp etmek hükmündedir. Buluntu eşya konusunda takip edilecek yöntem şöyledir:
Bulunduğu yerde bırakıldığı takdirde telef olmasından korkulan bir şeyi sahibine vermek üzere almak vacip; telef olmayacak şeyleri almak ise mubahtır.
Bir kimse bulduğu bir şeyi alırken, onu sahibine teslim etmek üzere aldığına çevresindekileri şahit tutar. Bulunan eşyanın sahibi çıkar ve onun kendisine ait olduğunu ispat ederse eşyayı ona teslim eder (Kâsânî, Bedâiü’s-sanâi’, VIII, 327-328).
Buluntu eşya, onu sahibine vermek üzere alanın yanında emanet durumundadır. Bir kusuru olmaksızın bu mal kaybolsa veya telef olsa, sahibi çıktığında bedelini ona ödemekle yükümlü olmaz (İbn Nüceym, el-Bahru’r-râik, V, 162; Ali el-Hafif, ed-Damân fil-Fıkhi’l-İslâmî, I, 102, 104, 107).
Buluntu eşyayı elinde bulunduran kimse bunu malın değerine göre uygun görülen bir süre ilan eder ve bekler. Sahibi çıkmazsa o malı yoksul kimselere sahibi adına tasadduk eder; kendisi muhtaç ise ondan istifade edebilir. Ancak, daha sonra sahibinin çıkması halinde bedelini öder. Sahibinin aramayacağı düşük değerli şeyler ise beklemeye gerek kalmaksızın ihtiyaç sahiplerine verilebilir; bulanın ihtiyacı varsa o da kullanabilir (Serahsî, el-Mebsût, XI, 3).
Zamanımızda yerleşim yerlerinin kalabalıklaşması nedeniyle buluntu malların devlet yetkililerine teslim edilmesi uygun olur. Zira günümüzde, kayıp eşyalar için bürolar kurulmuş olup, buralarda mallar daha güvenli bir şekilde muhafaza edilebilmekte, ayrıca buralar kaybedenler için de müracaat mekanı olmaktadır. Bu nedenle, kayıp bir malı bulan kişinin bunu alıp devlet yetkililerine teslim etmesi uygun olur.
Answer ( 1 )
Türk Medeni Kanunu’na göre bulunan eşya ile ilgili hükümler, kaybolan eşyaların bulunuşuyla ilgili hakları düzenlemektedir. Bulunan eşya, sahibine teslim edilene kadar belirli bir süre boyunca bulandırın korumasına ve bazı sorumluluklara tabidir. Bulunan eşya ile ilgili hükümler aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Bulunan Eşyayı İlan Etme: Eğer bir kişi bir eşya bulursa, eşyayı bulduktan sonra bu durumu yetkili mercilere (örneğin polis) bildirmek gerekmektedir. Bu bildirimle eşyanın sahibine ulaşılmaya çalışılır. Bulan kişinin, eşyayı teslim etmek için gerekli adımları atması gerekir.
Eşyanın Sahibine Teslimi: Eğer bulunmuş olan eşyanın sahibi belli değilse, eşya en yakın resmi mercilere teslim edilmelidir. Eğer eşyayı bulduktan sonra belirli bir süre içinde sahibi çıkmazsa, bu eşya belirli koşullarda bulan kişiye ait olabilir.
Bulunan Eşya İçin Belirli Süreler: Bulunan eşya, eşyayı bulan kişinin sahiplenebilmesi için belirli bir süre beklenmesi gerekir. Türk Medeni Kanunu’na göre, bu süre genellikle 6 aydır. Eğer bu süre zarfında eşyanın sahibi ortaya çıkmazsa, eşyayı bulan kişi eşyanın mülkiyetini kazanabilir.
Bulunan Eşya Üzerindeki Haklar: Bulunan eşyanın sahibine teslim edilene kadar, bulan kişi bu eşyayı kullanma ya da satma hakkına sahip değildir. Ancak, eşya sahibinin kimliği tespit edilene kadar bakım ve saklama yükümlülüğü bulan kişiye aittir.
Ödül Hakkı: Eğer bir kişi bulduğu eşyayı sahibine teslim ederse, sahibinin önceden belirttiği bir ödül vaadi varsa, bu ödülü alma hakkına sahiptir. Ödül vaadi olmayan durumlarda, bulduğunu teslim eden kişi ödül alma hakkına sahip değildir.
Bu hükümler, eşyayı bulan kişinin aynı zamanda mağduriyet yaratmamak adına bir dizi sorumluluğa sahip olmasını sağlar. Eşya kaybolduğunda, doğru bir şekilde sahibine teslim edilmesi, hukuk sisteminin işleyişine büyük katkı sağlar.