Cumada bir saat vardır; bir kul o saate ererse, Allah’tan her ne istemişse onu Allah kendisine mutlaka verir

İcabet saatinin vakti hakkında pek çok sözler söylenmiştir, şöyle ki:

1) Bu saat Kadir gecesi gibi gizlidir. Cuma gününün neresinde olduğu belli değildir. İbni Kudame’nin kavli budur. Mezkûr kavil Ka’bu’l-Ahbar’dan rivayet olunur. Bu saatin gizlenmesindeki hikmet, onu bulmak maksadı ile bütün günü ibadetle geçirmektir. Nitekim Teâlâ Hazretleri sulehaya (Salihlere) hüsnü-zan olsun diye veli kullarının kimler olduğunu gizlemiştir.

2) İcabet saati her cuma bir olmayıp yer değiştirir. Imam Gazali (450- 505); “Bu babta söylenenlerin en güzeli budur.” demiştir. İbni Asakir ile diğer bir takım ulema kat’i olarak buna kaildirler.

3) İcabet saati: Cuma sabahı müezzinin ezan okuduğu saattir. Bunu İbni Ebi Şeybe söylemiştir.

4) Tanyerinden başlayarak güneş doğuncaya kadar devam eder. Bu kavli İbni Asakir, Mucahid tariki ile Hz. Ebu Hureyre’den rivayet etmiş- tir. Bu rivayette: “ve ikindiden, güneş kavuşuncaya kadardır.” İbaresinde ziyade etmiştir. Bazıları buna imamın minberden inerek, namaz için tek- bir alıncaya kadar. İbaresini de ziyade etmişlerdir. Şu halde icabet saati hakkında Hz. Ebu Hureyre’nin üç vakit gösterdiği anlaşılıyor. Fil hakika Ebu Hureyre (r.a.): “Cuma gününde ki icabet saatini şu üç vakitte arayın!” dediği rivayet olunur. Yani onun kavline göre Cuma günü icabet saati, tanyerinden güneş doğuncaya kadar, ikindiden güneş batıncaya kadar ve imam minberden inerek namaz için tekbir edinceye kadar aranacaktır.

5) İcabet saati güneşin doğmasını takip eden zamandır. Bu kavli Muhibbi Taberi rivayet etmiştir.

6) Güneş doğarkendir. Bu kavli Imam Gazali Ihyau’l-Ulum’da riva- yet eder.

7) Günün üçüncü saatinin sonundadır.

8) Zevalden başlayarak gölge yarım arşın uzayıncaya kadar devam eder. Bu kavli Muhibbi Taberi rivayet etmiştir. Bazıları aynı kavli tercih etmekle beraber icabet saatinin, her şeyin gölgesi bir arşın oluncaya kadar devam ettiğini söylerler. Bu kavli Kadı lyad, Kurtubi ve Nevevi rivayet etmişlerdir.

9) İcabet saati: Güneş zevalden sonra bir karıştan bir arşın oluncaya kadar. Bu kavli İbni Munzir ve İbni Abdi’l-Berr kuvvetli bir isnadla Hz. Ebu Zerr’den rivayet etmişlerdir.

10) Müezzin Cuma ezanını okuduğu zamandır. Bu kavli İbni Munzir, Hz. Aişe’den rivayet etmiştir. Aişe (r.anha): “Cuma günü arefe günü gi- bidir. Onda gök kapıları açılır ve onda öyle bir saat vardır ki, o saatte kul Allah’tan bir şey dilerse, dilediğini ona mutlaka verir. Demiş. Kendisine bu saatin ne zaman olduğu sorulunca: “Müezzin Cuma ezanını okuduğu zamandır” cevabını vermiştir.

11) İcabet saati: Zevalden başlayarak namaza girinceye kadar devam eder. Bu kavli İbni Munzir, Ebu’s-Sevvar’dan rivayet etmiştir.

12) Zevalden başlar, imamın minbere çıkışına kadar devam eder.

13) Zevalden başlar, güneş kavuşuncaya kadar devam eder. Bu kavil

Hasan-1 Basri (rh.a)’den rivayet olmuştur.

14) İmamın minbere çıkmasından başlar; namaza başlayıncaya kadar devam eder. İbni Munzir bu kavil dahi Hasan-ı Basri’den rivayet etmiştir.

15) İcabet saati; İmamın minbere çıktığı zamandır, bu kavilde Hasan-1 Basri’den rivayet olmuştur.

16) İmamın minbere çıkmasından başlar, namaz eda edilinceye kadar devam eder.

17) İcabet saati Cuma günü alış-verişin haram olduğu saatten başlar, helal kılındığı saate kadar devam eder. Bu kavli Said bin Mansur ile İbni Munzir, Şabi’den rivayet etmiştir.

18) Cuma ezanından başlar, namaz bitinceye kadar devam eder. Bu kavil, Hz. İbni Abbas’tan rivayet olunmuştur.

19) İmamın minber üzerinde oturmasından başlar, namaz eda edilinceye kadar devam eder. Bunu Muslim ile Ebu Davud Hz. İbni Ömer’den rivayet etmiştir.

20) İcabet saati; ezan okunurken imamın hutbe esnasında cemaate Al- lah’ı hatırlattığı zaman ve birde ikamet getirildiği sıradadır. Bu kavil Avf bin Malik-i Eşcai (r.a.)’dan rivayet olunmuştur. Bazıları bu kavli tek cüz’i kelime farkları ile kail olmuşlardır.

21) İcabet saati; imamın hutbeye başlamasından onu bitirinceye kadardır. Bu kavil zayıf bir isnadla Hz. İbn Ömer’den rivayet olmuştur.

22) İcabet saati; hatibin minbere varması ile hutbeye başlaması arasın- dadır. Bu kavli de İmam Gazali (450-505) İhyau’l-Ulûm’da rivayet etmiştir.

23) İki hutbe arasında hatip oturduğu zamandır.

24) Hatip minberden indiği zamandır.

25) Cuma namazına ikamet getirildiği zamandan başlar, imam mihraptaki yerine duruncaya kadar devam eder.

26) İkametten başlar namaz tamam oluncaya kadar devam eder. Bu kavli Tirmizi ile İbni Mâce merfu olarak rivayet etmişlerdir. Mezkûr hadiste Ashab-ı Kiram’ın “bu saat ne zamandır Ya Rasulallah (s.a.s)” dedik- lerini, Peygamber (s.a.s)’in de “ikametten başlayarak namaz bitinceye kadar devam eder” buyurduğu beyan edilmiştir. Hadisin isnadı kuvvetlidir.

27) İcabet saati; Rasulullah (s.a.s)’ın Cuma namazını kıldığı saattir.

Bu kavli İbni Asakir sahih bir isnadla İbni Sirin’den rivayet etmiştir.

28) İcabet saati; ikindi namazından başlayarak güneş batıncaya kadar devam eder.

29) İcabet saati; Cuma günü kılınan ikindi namazındadır. Bu kavli

Abdurrezzak mürsel olarak Rasulullah (s.a.s)’den rivayet etmiştir.

30) İkindi namazından başlar, ihtiyari vaktin sonuna kadar devam eder. Bu kavli dahi Imam Gazali İhyau’l-Ulum’da rivayet etmiştir.

31) İcabet saati; mutlak suretle ikindiden sonradır.

32) Güneşin sararmasıyla başlar, kavuşuncaya kadar devam eder.

33) Güneşin yarısı battıktan tamamen kavuşuncaya kadardır. Bu kavli Taberani “el-Evsat”ta Derakutni “el-llel’de ve Beyhaki “Şuab” ile “Feda- ilu’l-Evkat’ta Ali bin Huseyin’den rivayet etmişlerdir.

Bazılarına göre bu babta en sahih hadis; Ebu Hureyre hadisidir. Haki- katte Ebu Hureyre hadisi ile Ebu Musa hadisi arasında ihtilaf ve tebayun yoktur. İhtilaf Ebu Musa hadisi ile icabet saatinin ikindiden sonra yahut ikindinin son saatinde olduğunu bildiren diğer hadisler arasında mevcut- tur. Bunların arasını bulmak için ise cem’i yahut tercih yoluna gidilir. İcabet saatinin yer değiştirdiği kabul edilmek suretiyle rivayetlerin arasını bulmak mümkündür. Böyle denilmezse tercihe başvurulur. Şüphesiz ki icabet saatinin ikindiden sonra olduğunu gösteren hadisler hem daha çok hem de muttasil oldukları cihetle daha ziyade şayana tercihtir.””

Aktardıklarımız, konunun ihtilafını gözler önüne sermektedir. Bu konuda ihtilafın genişliği bizi cem’i manayı tercihe götürmektedir. Yani Cuma gününün her anı değerlendirilip dua edilmelidir. En iyisini Allah (c.c.) bilir.

Kaynak: Cuma Namazı ve Dört mezhebe göre fıkhı itisam yayınları