Dehr, Dehir, Dehrilik, Dehriye ne demek

Bildir
Question

Please briefly explain why you feel this question should be reported.

Bildir
İptal
Dehr, Dehir, Dehrilik, Dehriye ne demek

Dehr, Dehir, Dehrilik, Dehriye ne demek

Dehir, Dehr, Dehrilik, Dehriyye

 

Bölünmemiş zaman bütünü demektir.
Bu kavram, özellikle dünya hayatını kap­sayan müddetin tamamını belirtmek üzere kullanıldığı gibi bin veya yüz bin sene gibi uzun bir zaman dilimini ifade etmek için de kullanılır. Şu âyette uzun bir süre manasın-dadır: “İnsan yaratılıp bahse değer bir şey olana kadar uzun bir süre geçmedi mi?” (el-İnsân76/ı).

Zamanın ebediliğini kabul ederek evrende meydana gelen olayları, sırf tabiat kanunları veya gezegenlerin (felek) dönüşü ile açıklayan zümreye, bu anlamdaki dehre (zamana) izafeten “dehriye” adı verilir. Dehriye, zamanı ve maddeyi ezelî ve ebedî sayarak yaratıcıyı inkâr eder. Dolayısıyla, dinî inançları ve âhireti de kabul etmez. Bu bakımdan onlara dehrî, mülhid, maddeci veya tabiatçı adı verilmiştir.

Dehrilik eski Yunan felsefesine kadar uzanır. Kur’ân’da meâlen “Heva ve hevesini ilâh edineni… gördün mü? Onlar: ‘Hayat, ancak bu dünyadaki hayatımızdır, ölürüz ve yaşarız; bizi ancak zaman helak eder’ derler” (el-Câsiye 45/23-24) buyurularak, ihti­yarlık, ölüm, vs. felaketlerin Allah tarafın­dan değil zaman tarafından meydana geti­rildiğini ileri süren müşrik Araplar’ın bu fikri reddedilmiştir. Câhiliye dönemi şairleri, sık sık zamandan şikayet etmiş ve ona söv-müşlerdir. Bu düşünce tarzı, talihsizliğin kaynağı ve sorumlusu olarak zaman ve felekten yakınma şeklinde İran edebiyatına oradan da Türk edebiyatına geçmiştir.
Hz. Peygamber de: “Dehre sövmeyin, çünkü Allah dehrin kendisidir” (Suyûtî, el-Câmiu’s-sağîr, il, 200), yine: “Dehre sövmeyin; musibetler size isabet edince, onları ona (dehre) nisbet etmeyin; çünkü size musi­betleri veren dehir değil Allah’tır..” (ibn Kuteybe, Te’vilü Muhtelefi’l-hadis, s. 222-24, Beyrut 1972) buyurarak dehre sövmeyi yasaklamış­tır. Nitekim insanları dirilten ve öldürenin dehir değil, Allah’ın kendisi olduğu yukarı­da meali verilen âyetin devamında da bildi­rilmektedir (el-Câsiye 45/26). Gerçekte, kötü­lükler zaman içinde ortaya çıktığı için, yanlış olarak ona izafe edilmişlerdir. Za­manın insanlar üzerindeki etkisi bir aldan­madan ibarettir. Kötü olan zaman değil, kötülüğe sebep olan insanlardır. Sebep-sonuç ilişkisi içinde olaylar, zaman içinde cereyan eder. Esasen bizatihi zamanın olaylara etkisi söz konusu değildir.

İslâm dünyasında, tabiatçı felsefe akımı içinde yer alan ve “Dehriyyûn” adı ile anılan bir ekol vardır. Onlara göre de, dehir (za­man) ezelidir. Bilginin kaynağı duyulardır. Bu sebeple duyu ötesi bir varlıktan söz edilemez; dolayısıyla yaratıcı da yoktur. Bu gurubun temsilcileri içinde en ünlü sima İbn Râvendî’dir. Daha önce Mutezilîve Şiîrâfizî olan İbn Râvendî, yaratıcıyı ve bütün dinleri tenkit etmiştir. Onun görüşleri de, Hayyat, Cübbâî, Eş’arî, Mâtürîdî ve Bâkillânî gibi kelamcılarla, el-Kindî ve Fârâbî gibi filozoflar tarafından şiddetle eleştirilmiştir.
Cemaleddin Efgânî tarafından “er-Redd alâ’d-dehriyyîn” adıyla kaleme alınan ve Aziz Akpınarlı’nın “Tabİatçılığı Red” adıyla türkçeye çevirmiş olduğu eser, dehrilik düşüncesini Özel olarak ele alan ve bu dü­şünceyi çürütmeyi amaçlayan bir kitap olarakanılabilir.
Gerçek Hayat 5 Cemaziyelahir, 1441

BENZER KONULAR:

Dehriyye ne demek? Kısaca

Dehriliğin Gerçeği nedir? Dehrilik ne denek

çözüldü 1
2020-08-05T12:35:29+03:00 2 Son Cevaplar 386 görüntüleme
1

Answers ( 2 )

  1. imam
    1
    2020-12-26T20:04:19+03:00
    Bildir Cevapla

    Please briefly explain why you feel this answer should be reported.

    Bildir
    İptal

    Dehrilik günümüzde ne yazık ki çok sık rastlanılan bir durumdur. Gitgide yayılmaktadır. Her şeyi zamana ve maddeye bağlayanlardır genel olarak. Bunların dediğine göre şöyle bir örnek verecek olursak; yağmurun yağmasını nasip eden Rabbimiz (cc)’tur. Ama dehrilere göre bu olay basit bir tabiat olayıdır. Oysa biz iman ediyoruz ki Rabbimiz dilemese asla yağmur yağmaz.

    En iyi cevap
  2. Mum avatarı
    0
    2024-11-05T10:55:47+03:00
    Bildir Cevapla

    Please briefly explain why you feel this answer should be reported.

    Bildir
    İptal

    “Dehr,” “Dehir,” “Dehrilik,” ve “Dehriye” terimleri, İslam düşüncesinde özel anlamlara sahiptir:

    1. Dehr: Arapça kökenli bu kelime, “zaman” anlamına gelir. Kuran’da da geçer ve “uzun bir zaman” anlamında kullanılır. “Dehr” kavramı, genellikle evrensel zaman ya da dünya zamanı olarak yorumlanır.

    2. Dehrilik veya Dehriye: Bu terimler, İslam öncesi ve sonrasında belirli bir inanç sistemini ifade eder. “Dehrilik,” zamanın ezelî ve ebedî olduğunu savunan, dünya ve evrenin başlangıç ve sonu olmayan bir döngü içerisinde var olduğunu iddia eden bir felsefî görüştür. Bu inanca sahip olanlar, evrenin kendiliğinden var olduğunu, bir yaratıcıya ihtiyaç duymadığını savunur. İslamî literatürde “dehriler” ya da “dehriye” olarak adlandırılan bu kişiler, materyalist ve ateist yaklaşımlarıyla bilinirler. Kuran’da bu inanç eleştirilir; “Dehrî” olarak tanımlanan kişiler, ölümden sonra dirilişi reddeden ve her şeyin “zaman” ile yok olacağını savunanlardır.

    3. Dehrî (Dehrilik Mensubu): Dehrilik inancını benimseyen kişilere “dehrî” denir. Bu kişiler, evrenin yaratıcı bir güç olmadan var olduğunu ve doğal bir döngüye tabi olduğunu savunurlar. İslamî kaynaklarda, “dehrîler” dünya hayatının sona erdiğinde başka bir yaşamın olmayacağına inanır ve ahireti reddederler.

    Bu terimler, İslam tarihinde daha çok felsefî ve teolojik tartışmalarda geçer ve İslamî bakış açısına göre eleştirilen materyalist bir görüşüi fade eder.

Cevapla