Dini kavram olarak “Gaflet” nedir?

Arapça yazılışı: الغفلة

“Belleme ve dikkat azlığı sebebiyle yanılmak, unutma değil ihmal ve sehiv sebebiyle terk etmek, önemsememek, umursamamak; örtmek” anlamında mastar (gufûl/gafel/gaflet), “farkına varmamak, dalgınlık, dikkatsizlik, yanılma, ihmal” anlamlarında isim. Karşıtı “anmak, hatırlamak, unutmamak” anlamındaki zikirdir (bk. zikir). Gaflet kelimesi unutma ve yanılma anlamına da gelmekle birlikte gaflet bir şeyi bile bile ihmal etme/umursamama; den unutma ve yanılma ise bunu bilme-yapma için kullanılır.

Ahlak ve tasavvuf terimi olarak dünya veya ahiret hayatı için gerekli kabul edilen bir şeyin önemini kavrayamama, umursamama; fıkıh terimi olarak bir kimsenin hukuki işlemlerde kolayca aldatılabilecek derecede saf, dikkatsiz ve tecrübesiz oluşu; fıkıh usulü terimi olarak kişinin dinî hitabı anlamaması; hadis terimi olarak ravinin ezberleyerek veya yazarak hocasından aldığı hadisi dikkatsizlik yahut dalgınlık sebebiyle hatalı rivayet etmesi. İlahi vahye inanmak suretiyle var oluşunun onların ve amacını kavrayan, buna uygun bir hayat sürerek her zaman Allah’ı anan kimselere zakir ve ehl-i zikir, bundan habersiz veya bildiği halde umursamadan yaşayanlara da gafil ve ehl-i gaflet denmiştir. Kur’ân-ı Kerim’de insanların birçoğunun ilahi âyetlerden gafil (Yünus 10/92) ve varacakları yerin ateş olduğu (Yūnus 10/7) haber verilmiş, bu tipler ahiretten habersiz, bilgileri dünya hayatının görünür yönüyle sınırlı (er-Rüm 30/7), kalpleri, kulakları ve gözleri mühürlenmiş (en-Nahl 16/108), kalpleri mühürlü ve hayvanlardan daha aşağı kimseler diye nitelenmiş (el A’raf 7/179), inananlardan gafil olmamaları istenmiştir (el-A’rât 7/205). Hadislerde de insanların Allah’tan, onun zikrinden ve âyetlerinden gafil olmamaları istenmiş, gafil kalple yapılan duanın kabul edil. meyeceği belirtilmiştir (Müsned, 11, 177 Muvatta: “Salat”, 8: Tirmizi, “Daavár”, 65),

Fıkıh ilminde gaflet, kişinin hukuki işlem lerde kolayca aldatılabilecek derecede saf, dikkatsiz ve tecrübesiz olması anlamında kullanılır. Hanefiler dışındaki üç mez hep ile Hanefî mezhebinde Ebû Yûsuf ve Muhammed’e göre, malını ölçüsüz harcayan sefih gibi gaflet sahibi kimse de hâkim tarafından ceza olarak değil göze tim amacıyla alım satım, icare ve hibe gibi hezl ve ikrahla yapıldığında geçerli olmayan ve feshedilebilen tasarruflardan menedilebilir. Çağdaş İslam hukukçularının birçoğu da gaflet sahibinin bütün yönlerden sefih gibi davrandığı, gafletin de bir tür sefihlik olduğu görüşündedir (ayrıca bk. gabn; hacir; sefeh). Ebû Hanife ise akıllı ve baliğ kimsenin ehliyetinin kısıtlanmasını, çok savurgan bile olsa sefihin hacredilme sini uygun görmediğinden gafleti de hacir sebebi saymamıştır.

Fıkıh usulünde gafil “hitabı anlamayan kişi” anlamında kullanılmış; bu çerçeve de çocuk, uyuyan, unutan ve sarhoş kimselerin yükümlü sayılıp sayılmayacağı tartışılmıştır. Uyanıncaya kadar uyuyandan, büluğa erinceye kadar çocuktan ve aklı başına gelinceye kadar akıl hastasından sorumluluğun kaldırıldığına dair hadisi (Buhari, “Hudüd”, 66, Ebû Dâvûd, “Hudûd”, 17). ayrıca bir şeyi yapmanın onu bilme şartı na bağlı olduğunu gerekçe gösteren usulcülerin çoğunluğu, gafilin şer’an mükellef tutulmasının imkânsız olduğu görüşün dedir. Ancak bu durumdaki kişiler fiille riyle yol açtıkları mali zararları tazminle yükümlüdür (ayrıca bk. avârız; cehalet, ehli yet; nisyan; sehiv).

Hadis ilminde, ravinin zabt sıfatını yok eden kusurlardan biri anlamında kullanılan gaflet, ravinin ezberleyerek veya yazarak hocasından aldığı hadisi dikkatsizlik yahut dalgınlık sebebiyle hatalı rivayet etmesi demektir. Dikkatli bir hadis
ravisinde bile bulunabilecek ölçüde hafif gaflet müsamaha ile karşılanmış, răvinin zabt sıfatını ortadan kaldırması için gafletin belli bir derecenin üstünde olması gerekli görülmüştür (ayrıca bk. galat).

Kaynak: Dini terimler sözlüğü diyanet

ÖZET:

Gaflet (الغفلة), dikkat azlığı veya ihmal sebebiyle bir şeyi önemsememek, farkında olmamak, umursamamak anlamına gelen bir terimdir. Dini ve ahlaki anlamda, kişinin dünya veya ahiret hayatı için önemli olan bir şeyi bilerek veya bilmeyerek ihmal etmesi, Allah’ı ve onun emirlerini unutmasıdır. Zıddı ise Allah’ı sürekli anmak olan zikirdir. Kur’an’da, gaflet içinde olan kişilerin Allah’ın ayetlerinden habersiz olduğu ve ahiretten bihaber oldukları bildirilmiştir. Gaflet kalpleri mühürlenmiş, Allah’ın emirlerini umursamayan kişiler için kullanılır.

Hadislerde de gafletten uzak durulması gerektiği vurgulanır ve gafil bir kalple yapılan duanın kabul olmayacağı belirtilmiştir. Fıkıh ilminde ise gaflet, bir kimsenin hukuki işlemlerde saf ve tecrübesiz olması anlamına gelir. Bu durumda kişi, aldatılma riski taşıdığı için bazı hukuki işlemlerden men edilebilir.

BENZER KONULAR:

• Gaflet ne demek? Kısaca
• Gaflet kelimesinin eş ve zıt anlamlısı
• Gaflet ve dalalet ne demek
• Dini konuları espri malzemesi yapmak
• Hacegan ne demek
• Tümünü görüntüle.
• Amel ne demek? Dini terim olarak amel nedir?
• Zühd ne demek? Dini Kavram Olarak “Zühd”
• Fıkıh dini kavram olarak ne demek
• Dini Kavram Olarak “Mahrem” ne demek
• Dini kavram olarak Vehim ne Demek
• Tümünü görüntüle.
• İmam Süfyân-ı Sevri Hazretlerinden Güzel Sözler Düşündürücü Öğütler
• Vesvesenin ilacı nedir?
• Hadislerde geçen “şeytanların zincire vurulması” ifadesini nasıl anlamalıyız? Şeytanlar bağlanıyorsa insanlar neden günah işlemeye devam ediyorlar?
• Ömer bin Abdülaziz’in hayatı, yönetim anlayışı ve sözleri
• Tümünü görüntüle.