Evlilikte denklik önemli mi? Evlilikte denklik şartları

EVLİLİKTE DENKLİK (KEFAET)

Kefâet sözlükte denklik, benzerlik ve eşitlik anlamındadır. Fikihta ise, evlenecek çiftler arasında bazı konularda denkliğin, eşitliğin olması demektir.

Denklikten maksat, evlilik hayatında sürekliliğin olması ve eşler arasın da mutluluğun gerçekleşmesi için birtakım sosyal konularda eşitliğin sağlanmasıdır. Sonuçta kadın ve velileri örfi olarak kocayla ayıplanmamış olsunlar.

Çoğunluk müctehidlere göre, denklik evliliğin lüzum şartıdır. Hz. Muhammed (sav), Hz. Ali’ye şöyle demiştir : “Üç şeyi geciktirme! Vakti geldiğinde namazı, hazır olduğunda cenazeyi, dengini bulunca kızı.”

Hanefilere göre kefâet altı yerde aranır. Din, İslam, hürriyet, soy, mal ve meslek

1- Din

Fâsık ve fücür ehlinden olan, iffetli olan kadına veya salih bir babanın salih ve dürüst olan kızına veya kenisi ve ailesi dindar ve iyi ahlaklı olan kadına denk değildir. Adam, ister fiskınıaçıkca ortaya koyan ya da gizleyen biri olsun hüküm aynıdır.

2- İslâm

Burada denklikten kasıt, kocanın müslüman olması değildir. Kadına göre kocanın babasının veya büyük babasının müslüman olmasında denklik aranır. Mesela, baba veya dede tarafı müslüman olmayan veya ateist olan bir erkek, baba ve dedesi müslüman olan kadına denk sayılmaz.

3- Hürriyet

Bir köle, hür bir kadına denk olmaz. Ayrıca azad edilmiş olan bir kimse de, aslen hür olan bir kadına denk değildir.

4- Nesep (Soy)

Hanefilere göre, yabancı erkek ister alim isterse sultan olsun Arap kadınına denk değildir. Yine Kureyşliler birbirlerine denktir, geri kalan araplar da birbirlerine denktir. İmam Malik dışında, cumhurun ortak görüşü bu doğrultutadır.

Ancak bu konudaki üstünlük İslam öğretilerine ters düşmektedir. Hz. Peygamber ve sahabenin uygulamalarında böylesi bir düşünce ve hareket yoktur.

Hz. Peygamber (sav), iki kızını Hz. Osman’la; diğer kızı Zeyneb’iEbu’l As İbn Rabi’ ile evlendirdi; her ikisi de Abduşşems oğullarındandı.
Hz. Ali, kızı Ümmü Gülsüm’ü Hz. Ömer’le evlendirdi. Hz. Peygamber (sav) halasının kızı Zeyneb’i, azatlı köle olan Zeyd b. Harise ile evlendirdi. Yine Usame b. Zeyd’iKureyşten Fatıma binti Kays ile evlendirdi. Bunlarla ilgili daha pekçok örnekler verebiliriz. (73)

5- Mal

Zenginlikten maksat, kadının mehir ve nafakasını verebilecek kadar

mal sahibi olmaktır. Kadın nafaka ve mehirinden birine veyahut ikisine gücü yetmeyen kimse, hiçbir kadına denk değildir. Zira kadın, oncakmehir karşılığı erkeğe helal olur. Geçimlik de olmazsa evlilik süremez. Imam Ebu Hanife ve İmam Muhammed’e göre, yalnız kadının mehir ve geçimliğini verebilecek kadar vakti yerinde olan kimse, daha zengin olan bir kadına denk değildir. Çünkü halk arasında en büyük diğer zenginliktir. Fakire hiç kimse değer vermez.

Îmam Yusuf ise, fazla zengin olmanın bir rolü yoktur. Zira dünya malı bir bulut parçasının gölgesi gibi, kâh burada, kâh şuradalır, demiştir. Fetva da bu şekildedir.

Şafiilere göre zengilik denkliğin özelliklerinden sayılmaz.

6- Meslek

Bundan kasıt, kişinin rızkını ve geçimini sağlamak için yaptığı iştir. Hükümet işlerinde vazifeli olmak (memuriyet) da aynıdır.

Málikiler dışında cumhur, mesleği, denkliğin özelliklerinden saymıştır. Kocanın veya ailesinin mesleği, kadının veya ailesinin mesleğine denk olmalıdır. Düşük bir meslek sahibi olan (hacamat, temizlikçi, hamal, çoban gibi) yüksek bir meslek sahibi olan adamın (işadamı, tekstilci) kızına denk değildir. Zalimlerin tebası ve adamları olanlar ise hepsinden düşüktür.

Mesleklerin sıralamasında esas olan örftür. Bu da zamana ve mekana göre değişir. Bir meslek, bir zaman düşük, diğer bir zaman ise, çok yüksek bir meslek halini alması mümkündür.
Denkliğin özellikleri bunlardır. Ancak bunların dışında kalan güzellik, yaş, kültür, memleket ile körlük ve yüz çirkinliği gibi ayıplar geçerli değildir. Çirkin güzele, yaşlı gence, câhil kültürlüye, hasta sağlam olana denktir.

Ancak uygunu, bu özelliklerin birbirlerine yakın olmasına, özellikle de yaş ve kültür konusuna dikkat edilmelidir. Çünkü bunların varlıkları eşlerin daha iyi anlaşmaları için gereklidir. Yoklukları da anlaşmazlık ve kavgalara sebep olur. Olaylara bakışları ve değerlendirmelerinin farklı olması aile içi huzursuzluklara sebep olabilir.

Denklikteki amaç, kadının korunmasına yöneliktir. Eğer kadın denk olmayan biriyle evlenirse, velilerin nikâhı feshetmeyi isteme hakkı vardır. Veli de kadını denk olmayan biriyle evlendirirse kadının feshetme hakkı vardır.

BENZER KONULAR:

• Süt Hısımlığı Süt kardeşiyle Evlenmek haram mıdır
• İslam Dininde Kardeşlerin Evlenmesi Neden Haramdır
• Dini açıdan evlenmenin yararları
• Süt kardeşliği evlenmeye engel midir?
• Saçı açık bir kadınla evlenmenin dini yükümlülüğü nedir ?
• Tümünü görüntüle.