Ehl-i Beyt ne demek? Ehli beyt peygamber ailesi

Peygamberimizin ehli Beyt’ine kimler dahildir.

Hz. Peygamber’in aile fertleri ile soyundan gelenler anlamında bir terimdir.

KAVRAM OLARAK EHL-i BEYT (Sözlük anlamı)

“Ehl-i beyt” sözlükte, zevce, aile, akraba gibi anlamlara gelen “ehl” ile, ev ve mes­ken anlamlarına gelen “beyt” kelimelerin­den oluşmuş bir isim tamlaması olup, dar manada evin hanımı, geniş manada ise hane halkı, bir evde yaşayanlar demektir. Bu tamlama geniş manası ile kullanıldığın­da, evin sahibini, eşini, çocuklarını ve to­runlarını kapsar. Âl-i beyt de aynı anlama gelir. Ehl-i beyt tabiri câhiliye devri Arap toplumunda kabilenin hakim ailesini ifade ederken İslâmî dönemde başlangıçtan günümüze kadar Hz. Peygamber’in ailesi ve soyu manasında kutlanılan bir terim olmuştur.

KUR’ANDA EHL-İ BEYT

Kur’ân-ı Kerîm’in üç âyetinde Hz. İbra­him, Hz. Musa ve Hz. Peygamber’in ehl-i beytinden söz edilerek bunlardan birinde Hz. Musa’nın annesi (el-Kasas 28/12) ikisinde de Hz. İbrahim (Hûd 11/73) ile Hz. Peygam­ber’in (el-Ahzâb 33/33) hanımları kastedilmiş­tir. Hadislerde ise ehl-i beytin kapsamına kimlerin dahil olduğu hususunda farklı bilgiler mevcuttur. Bazı rivayetlerde ehl-i beytin Hz. Peygamber’in hanımlarından ibaret olduğu açıklanmış (Buhârî, Tefsir, 33/8), bazı rivayetlerde ise ehl-i beyte Hz. Pey­gamber’in dışında sadece Ali, Fâtıma, Ha­san ve Hüseyin’in dahil olduğu belirtilerek Hz. Peygamber’in hanımları ehl-i beyt kapsamı dışında tutulmuştur. Bir kısım rivayetlerde de sadaka (zekât) almaları haram kılınan Ebû Tâlib, Akîl, Cafer ve Abbas’ın ailesine mensup olanlardan başka Abdullah b. Mes’ud ve Selman-ı Farisî ehl-i beyt kapsamına alınmıştır (et-Tirmizî, Menâkıb, 32; Zekât, 25; Müslim, Fedâilü’s-sahabe, t,).

SÜNNETTE-HADİSLERDE EHLİ BEYT

İslâm bilginleri Kur’ân ve Sünnet’te ge­çen “ehl-i beyt’in yorumu konusunda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Şii-İsna-aşeri alimlere göre ehl-i beytin kapsamına Hz. Peygamber, Ali, Fâtıma, Hasan ve Hüseyin ayrıca İsnaaşeriyyenİn imam kabul ettiği dokuz kişi daha girer. Onlara göre bu ko­nuda Kur’ân ve Sünnet’te yer alan çeşitli deliller vardır. Ehl-i sünnet alimlerinin ço­ğunluğuna göre ise ehl-i beyte Hz. Pey­gamber ve hanımları, çocukları ve torunlar, özellikle Rasûlullah’ın soyunu devam etti­ren Fâtıma, Hasan ve Hüseyin ile, damadı ve amcazadesi Ali, ayrıca Hz. Peygam­ber’in amcaları ve bunların çocukları, hatta bütün akrabaları dahildir. Ehl-i sünnet alimlerinin bir kısmına göre ise ehl-i beytin kapsamına sadece Hz. Peygamber ve ha­nımları girer.

EHL-İ BEYTİN ÖZELLİKLERİ

Ehl-i beyte mensup olanların vasıfları konusunda da bilginler arasında görüş ayrılıkları vardır. Şîi alimlere göre ehl-i beyt mensupları günah işlemekten korunmuş ve başta Hz. Ali olmak üzere on bir imam her türlü ilimle mücehhez kılınmış kimselerdir. Onları seven Allah’ı sevmiş, onlara itaat eden de Hz. Peygamber’e itaat etmiş olur. Ehl-i sünnet alimlerinin tamamına göre ismet sıfatı sadece peygamberlere ait ol­duğundan ehl-i beyt mensupları Hz. Pey­gamber’in soyundan gelme şerefini taşı­malarına rağmen hiçbir zaman hata ve günah işlemekten korunmuş kimseler değillerdir. Onlarda diğer insanlar gibi ilâhî buyruklara uymakla yükümlüdürler ve itaat ettikleri takdirde Allah nezdinde değer taşırlar. Bütün ilimlerle mücehhez olmaları da imkânsızdır.

Dayandıkları delillerin zayıf bazı rivayet­lerden ibaret olduğu göz önüne alındığında, ehl-i beytin kapsam ve vasıfları konusunda Şîi alimlerin görüşlerinin kuvvetli olduğunu söyleyebilmek mümkün değildir. Kur’ân-ı Kerîm’de ve bazı hadislerde yer alan ehl-i beytle ilgili bilgiler dikkatle incelendiğinde ehl-i beytin kapsamına dar anlamda Hz. Peygamber ile hanımlarının girdiğini be­nimseyen görüşün daha isabetli olduğu söylenebilir.

EHLİ BEYT SOYUNDAN GELENLER: SEYYİDLER VE ŞERİFLER

Müslümanların dikkatlerini çeken ehl-i beyt hadislerinin etkisiyle İslâm tarihinde Hasan neslinden gelenlere “Şerif“, Hüseyin neslinden gelenlere “Seyyid” adı verilerek Hz. Peygamber’in soyu müstesna bir mevkiye yükseltilmiş, halk arasında tanın­maları için farklı kıyafetlerle dolaşmaları sağlanmış; isimleri, şecereleri ve ahlâkî durumlarını tesbit eden teşkilatlar kurul­muş, sadaka almaları haram kılındığından kendilerine devlet bütçesinden tahsisat bağlanmış, menfaat elde etmek için Hz. Peygamber’in soyundan geldiklerini iddia eden yalancılar belirlenerek cezalandırılmıştır. İ. İbadet ansiklopedisi