Eş’ariyye mezhebinde Kader konusu

Allah’ın kulları hakkında önceden tayin ettiği değişmez bir kaderi mevcuttur kullara ait fiillerin Allah tarafından yaratıldığı hususunda ittifak eden eş’ariler insan kudretinin fiilleri üzerindeki tesiri konusunda kendi aralarında farklı düşünmüşlerdir

Eşariye göre kulun kudret ve fiilini yaratan Allah’tır, fiilin meydana gelişinde Kula verilen hadis kudretin hiçbir etkisi yoktur kul Allah tarafından yaratılan fiilin kendine ait hadis kudretle kısmen irtibatlı bulunduğu için sorumlu olur
Bakıllani ve Cüveyni, eşarinin cebire yaklaşan tutumunu isabetsiz bularak konuya kulun sorumluluğu ile uyum sağlayacak bir çözüm getirmeye çalışmışlardır kulun iradesinin fiillerinde rol oynadığını kabul etmekle birlikte insanın cebir altında bulunduğunu savunan Fahreddin er-razi den sonra taftazani ve cürcani gibi sonra gelen alimleri de fiillerinin meydana gelişinde insan gücünün hiçbir etkisi olmadığını söyleyerek insanı fiillerinde hür görünen fakat aslında mecbur olan bir varlık şeklinde değerlendirmek suretiyle eşarinin görüşüne dönüş yapmışlardır
zira onlara göre bir eseri iki müessirin meydana getirmesi imkansızdır öte taraftan kullanın fiilleri ile ilgili anlayışlarına uygun olarak eşarilerin çoğunluğu insanlara güç getiremeyecekleri sorumluluklar yüklenmesini caiz görürken cüheyni ve Gazali “teklifi mala yutlak” muhal saymışlardır.

Benzeri konular:

• Hanbeli Kelamında Kader Meselesi
• Eş’ariyye ne demek? Kısaca
• Ebu’l Hasan el eş’ari nin hayatı ve ilmi kişiliği
• Az Konuşmak – Kıllet-i kelâm
• Hz. Ebu musa el-eş’ari kimdir kısaca hayatı