ESMÂİ-HÜSNA (YÜCE ALLAH’IN İSİMLERİ)

Ebu Hureyre (r.a) anlatıyor:

“Allah’ın 99 ismi vardır. Kim onları sayarsa cennete girer, O tektir, teki sever.” (Buhârî, De’avât, 68, VII, 169)

“En güzel isimler Allah’ındır. ” (A’râf Suresi – 180 . Ayet)

Kur’an ve hadislerde bize bildirilen yüce Allah’a ait isim ve sıfatlara iman etmek her müslümana farzdir. Bu isimleri öğrenmek ve bunların gereklerine göre amel etmek insana cennet yolunu açmaktadır. Mesela “Rezzak” (rızıklandıran) Yüce Allah’ın sıfatıdır. Müslüman rızkını verenin Allah olduğunu bilir ve cimrilikten kaçınır. “Cebbar” olanın Yüce Allah olduğunu bilir, alçak gönüllü ve tevazu sahibi olmaya çalışır. Ebû Hureyre hadisinin kasdettiği mana işte budur. Tabii bunları bilip, ezberleyip say mak ve üzerimize düşen kulluk görevlerimizi yerine getirmektir. Nitekim Kur’an-ı Kerim’i sadece ezberleyen ama onunla amel etmeyenlere bu ezberlemelerin hiçbir yararı dokunmaz. Hatta Kur’an-ı okuyup gereğiyle amel etmeyenler hadisi şeriflerde yerilmiştir.

ESMA’İ HÜSNÂ’NIN AÇIKLAMASI

1- ALLAH : Doksan dokuz isimden birincisi Allah ismidir. Uluhiyete mahsus sıfatların hepsini kendinde topladığı için “ismi azam”dır. Diğer isimler bir sıfat veya fiile delalet ederler. Ancak lafz-i celal bunlann tümünü içine alır.

Mesela Er-Rahman, yalnızca merhameti kapsar. Bir kişi “Ya Allah” deyince yüce Allahı bütün isim ve sıfatlarıyla zikretmiş olur.

2- ER-RAHMAN : Dünya’da sevdiği ve sevmediği herkesi nimetlendiren çok acıyan, merhamet eden, Yüce Allah’ın bu ismi başka bir varlığa ait olarak konamaz.

3- ER-RAHİM : Ahirette mü’min kullarını sonsuz nimetlerle rizik landıran.

4- EL-MELİK : Bütün kâinatın sahibi ve hükmedicisi, Yarattıklarına emretme, sakındırma, cezalandırma kuvvetini sahip yalnızca Yüce Allah’tır.

5- EL-KUDDÜS : Hatadan, gafletten ve her türlü acizlik ve eksiklik ten uzaktır.

6- ES-SELÂM : Kullarını her türlü tehlikelerden koruyan. Dünya ve ahiret mutluluğuna kavuşturan.

7- EL-MÜ’MİN : Kendine sığınanları koruyan, rahatlatan, şüphe ve tereddütlerden uzaklaştıran.

8- EL-MÜHEYMİN : Her şeyi görüp gözeten ve koruyan, muhafaza edip saklayan.

9- EL-AZİZ : Mağlup edilmesi mümkün olmayan, galip. Yüce Allah her işinde mutlak galiptir. O’na karşı çıkıp O’nu âciz bırakacak hiçbir güç ve kuvvet yoktur. Izzet ve şeref yalnız O’nun’dur ve O’ndandır.

10- EL- CEBBAR : Dilediğini zorla yaptırmaya muktedir olan. Allah insanlara akıl ve irade vermiş bunun sonucu bazı işlerde serbest bırak mıştır. Ancak bu serbestiyet azgınlık ve tuğyana yönelik kullanıldığında da Yüce Allah o kavimleri helak etmiş, dilediği hükmü geçerli kılmıştır. Firavun’un denizde boğulması gibi.

11- EL-MÜTEKEBBİR: Her şey ve hadisede büyüklüğünü göstenren. Allah (cc) zatında sifatlarında ve işlerinde mutlak manada büyük lüğün tek sahibidir.

12- EL-HALİK : Yaratan, yoktan var eden. Yoktan var etmek, yalnız ca Yüce Allah’a ait bir sıfattır. O’nun dışında yaratıcı yoktur. İnsanlar anca icat edebilirler. Yani bir maddeyi başka bir maddeye çevirirler. Elektriği ışığa çevirme gibi. Ama hiçbir madde kullanmadan bir icat yapamazlar. Bunun için insan ancak Allah’ın müsaade ettiği oranda mucit olabilir. yaratıcı olamaz.

13- EL-BARİ : Her şeyin aza ve cihazını birbirine uygun yaratan, kâinattaki bütün yaratıklar lüzumlu hayat organlarıyla, yaratılış gayesine uygun cihazlarla donatılmıştır. Her yaratığın bir görevi vardır ve bütün yaratıklar tek bir mekanizma gibidir. Mesela balığı suda yaşayacak şekilde donatması yüce Allah’ın sıfatının bir tecellisidir.

14- EL-MUSAVVİR : Her şeye şekil ve hususiyet veren. Her yaratığı değişik şekil ve renklerde yaratan.

15- EL-GAFFAAR : Bağışlaması çok olan.

16- EL-KAHHAR : Her istediğini yapacak sürette galip ve hakim. O, her şeyi kuşatandır. Bütün her şeyin boynu O’na karşı büküktür.

17- EL-VEHHAP : Çeşit çeşit nimetler bahşeden. Yüce Allah bütün her şeyi yarattığı gibi onlara türlü türlü nimetleri de bahşetmiş, hizmetlerine sunmuştur.

18- ER-REZZAK : Rızıklandıran. Yaratılmışlara faydalanacaklan şey leri veren. Her canlının rızkını yüce Allah yaratır. Bunun için de açlık korkusuyla çocuklarını öldüren Mekke müşriklerine hitaben yüce Allah şöyle buyurmuştur: “Çocuklarınızı açlık korkusuyla öldürmeyin. Sizi de onları da nzık- landıran biziz.”

19- EL-FETTAH : Her türlü müşkülleri açan kolaylaştıran. Kendisine sığınıp yardım isteyenlerin yollarını açıp işlerini kolaylaştırır.

20- EL-ALİM : Her şeyi çok iyi bilen.

21- EL-KÂBID : Sıkan, daraltan. Allah dilediği kullarına sıkıntı, mal ve evlat ve darlık vererek imtihan eder.

22- EL-BASIT: Açan, genişleten. Dilediği kullarını bolluk ve sevinçle deneyen. Allah kişilere çok evlat ya da bol rızık vererek imtihan eder. Bazılarını da tersiyle imtihan eder.

23- EL-HÂFID : Alçaltan, yüce Allah dilediği kullarına şan şöhret ve zenginlik sahibi iken yaptıkları davranışlardan ötürü al aşağı eder.

24- ER-RAFİ : Yükselten.

25- EL-MUİZ: İzzet veren. İzzet ve şerefi yalnızca yüce Allah verir.

26- EL-MÜZİL : Zillete düşüren, hor ve hakir eden. Dilediğini -hak edenleri- aziz kılan O olduğu gibi dilediğini -hak edenleri- zelil kılan da O’dur.

27-ES-SEMI’: Her şeyi işiten. Bütün varlıkların isteklerini duyan ve niyazlarını, yaptıklarını işiten.

28- EL-BASIR : Her şeyi gören. Gizli ve aşikâr, gece ya da gündüz yaptığımız her şeyi gören.

29- EL-HAKEM : Her şeye hakkıyla hükmeden. Kıyamette kulları arasında hüküm ederek ve gerçekleri ortaya çıkaracaktır.

30- EL-ADL : Çok adaletli. Allah’ın koyduğu kurallar gerçek adaleti temsil eder. Bunun dışındaki her şey zulümdür.

31- EL-LATİF: En ince işlerin bütün inceliklerini bilen.

32- EL-HABÍR : Her şeyin iç yüzünden, gizli taraflarından haberdar olan.

33- AL-HALÎM : Merhameti çok olan, suçluları bağışlayan.

34- EL-AZÎM: Azametli olan. Büyüklük ve üstünlük ancak Allah’a ait tir.

35- EL-ĞAFUR: Bağışlaması bol olan.

36- EŞ-ŞEKÜR : Kendi rızası için yapılan iyi işleri daha fazlası ile mükafatlandıran.

37- EL-ÁLÎ : Pek yüksek. Yüce Allah kâinatın her noktasında her zer reye aynı nispette yakındır.

38- EL-KEBİR : Pek büyük, göklerde ve yerde eşsiz tek büyük O’dur.

39- EL-HAFIZ : Yapılan işleri bütün tefsilatıyla tutan, her şeyi belir lenmiş vakte kadar afet ve belalardan saklayan, yok olmaktan kurtaran.

40- EL-MUKİT : Her yaratılmışın azığını veren.

41- EL-HASİB : Herkesin hayatı boyunca yapıp, ettiklerinin, bütün tefsilat ve teferruatıyla hesabını iyi bilen. Yüce Allah herkesi kıyamet gününde yapıp, ettiklerinden hesaba çekecektir.

42- EL-CELİL : Celalet ve ululuk sahibi

43- EL-KERİM: Keremi bol olan. Yüce Allah iyilik edenleri mükafat landırır.

44- ER-RAKİB : Bütün varlıkları gözeten. Allah bütün kullarını görür ve herkese yaptığının karşılığını verir.

45- EL-MÜCIB : Kendisine yalvaranların isteklerini veren.

46- EL-VÂSİ : Geniş ve müsaadekar.

47- EL-HAKİM : Şanı büyük olan.

48- EL-VEDÜD : Sevilmeye ve dostluğunu kazanmaya layık olan

49- EL-MECİD : Şanı büyük ve yüce olan.

50- EL-BÂİS :Ölüleri dirilten. Yüce Allah insanı yoktan yarattığı gibi, onu öldürüp, tekrar diriltecekte yine O’dur.

51- EŞ-ŞEHİD : Her zaman her yerde hazır ve nazır olan.

52- EL-HAK : Varlığı hiç değişmeden duran.

53- EL-VEKİL : Kendisine güvenip dayananların işlerini düzelten, onlara yardım eden.

54- EL-KAVİ: Güçlü ve kuvvetli. Yüce Allah kayıtsız şartsız her şeye güç yetirir.

55- EL-METİN : Çok sağlam. Yüce Allah kuvvet ve kudretinde metindir. Hiçbir güç velev bir anlık bile olsa O’nun güç ve kuvvetini yok edemez.

56- EL-VELİ : İyi kullarına dosttur. Onların sıkıntılarını ve darlıklarını giderir. Mü’minler için gerçek dost Yüce Allah’tır.

57- EL-HAMİD : Bütün varlıklarca hamd edilen, öğülen.

58- EL-MUHSİ : Her şeyin sayısını bilen.

59- EL-MUBDİ’ : Her şeyi bir örneği yokken yoktan var eden. Bu gözle görebileceğimiz ve göremediğimiz evreni ve içindekileri yüce Allah hiçbir örneği olmadan yaratmıştır.

60- EL-MUİD : Yaratılmışları yok ettikten sonra tekrar yaratan.

61- EL-MUHYİ : Can bağışlayan, sağlık veren.

62- EL-MUMİT : Öldüren. Dirilten de öldüren de O’dur. O’ndan geldik ve yine O’na gideceğiz.

63- EL HAY: Diri olan. Yüce Allah hiç ölmeyecek diridir.

64- EL-KAYYUM: Gökleri yeri ve her şeyi tutan. Yüce Allah her şeye takdir ettiği vakte kadar durmak için sebeplerini ihsan etmiştir. Sünnetullah (tabiat kuralları) dediğimiz bu kanunlarla evreni idare eden Allah’tır.

65- EL-VACİD : İstediğini, istediği vakit bulan. Hiçbir şey yüce Allah’a karşı kendini gizleyemez. Her şey daima O’nun huzurundadır.

66- EL-MACİD : Şanı büyük olan, insanlara sınırsız iyiliklerde bulunan

67- EL-VAHİD : Benzeri ve ortağı olmayan, tek

68- ES-SAMED : İhtiyaçlar ve ızdırapları gideren. Yerde ve gökte bulunan bütün ihtiyaç sahipleri yüzlerini O’na döndürür, gönüllerini O’na bağlar, el açarak yalvarmalarını O’na sunarlar. Her şey O’na dayanır ve her şeyin mercii ve maksudu ancak O’dur.

69- EL-KADİR : İstediğini istediği gibi yapmaya gücü yeten.

70- EL-MUKTEDİR : Kudret ve kuvvet sahipleri üzerine istediği gibi tasarruf eden.

71- EL-MUKADDİM : istediğini ileri geçiren, öne alan.

72- EL-MUHARRİR: Istediğini geri, koyan, arkaya bırakan.

73- EL-EVVEL : Yüce Allah’ın varlığının evveli yoktur. O ilk varlıktır.

74- EL-AHİR: Son. Her şey biter helak olur ancak yüce Allah’ın var hğı devam eder. Varlığının başlangıcı olmadığı gibi sonu da yoktur.

75- EZ-ZAHİR : Aşikâr. Yüce Allah’ın varlığı kesin ve aşikârdır. Hissettiğimiz, gördüğümüz, dokunduğumuz her şey O’nun varlığına delalet eder.

76- EL-BÂTIN : Gizli. Yüce Allah’ı tam biliş ile bilme insan takatının üstündedir. İnsan ancak yüce yaratıcıyı bazı sıfatlarıyla tanıyabilir.

77- EL-VALİ : Bu evreni ve burada olup biten her şeyi idare eden. Kâinatta olan her şey O’nun izin ve iradesiyle meydana gelir. bir yaprağın düşmesi, harekete geçen bir zerrenin kımıldayışı hep O’nun izin vermesiyle olur.

78- EL-MUTEÂL: Yüce ve ulu. Yaratılmışlar için düşünülebilecek her hal ve tavırdan Allah Teala uzak ve yücedir. Çünkü bizim görebildiğimiz her şey mahlûk (sonradan yaratılmıştır. Bunların yapmış olduğu işlerden sonradan yaratılmış olduğuna göre Yüce Allah hem bu mahluklardan hem de onların yapmış olduğu işlerden çok uzak, yüce uludur.

79- EL-BERR: İyiliği ve bahşişi bol olan. Yüce Allah kulları için daima kolaylık ve rahatlık ister. Zorluk istemez. Zorluk çıkaranları da sevmez.

80- EL-TEVVAB: Tövbeleri kabul edip, günahlan bağışlayan. Insan yaratılışı icabı günah işlemeye müsait bir varlıktır. Eğer yaptığı günahın farkına varıp tövbe ederse, yüce Yaratıcı onu bağışlar.

81- EL-MUNTAKİM : Suçlulur adaleti ile hak ettikleri cezaya çarptıran. Yeryüzünde insanlara türlü işkenceler yapan, mazlumlan ezen kâfir lerden bu masum insanların intikamını yüce Allah alacaktır.

82. EL-AFŰV : Afvi çok olan

83. ER-RAUF: Pek re’fetli. İnsanlara emirler ve yasaklar koymada çok musamahalı.

84. MALİKÜ’L-MÜLK : Mülkün ebedi sahibi. Mülk gerçekte Yüce Allah’ındır. İnsanlar ise oranın geçici kiracılandır. Şairin dediği gibi, Mal sahibi mülk sahibi, Hani bunun ilk sahibi. Mal da yalan, mülk de yalan Var biraz da sen oyalan.

85-ZÜL-CELÁLİ VE’L-İKRAM :Hem büyüklük sahibi, hem de fazl 1 kerem sahibidir. büyüklük ne varsa hepsi O’na mahsustur. Allah’ın büyüklüğü önünde bütün varlıklar sıfırdır. Çünkü onlar ne kendilerine sahiptirler ne de kendilerine bahşedilen nimetlere.

86- EL-MUKSİT : Bütün işlerini denk ve birbirine uygun yapan.

87- EL-CÂMİ: İstediğini istediği zaman, istediği yerde toplayan. Yüce Allah çürüyüp, suya toprağa, havaya savrulmuş zerreleri toplayarak tekrar diriltecektir.

88- EL-ĞANİ : Çok zengin ve hiçbir şeye muhtaç olmayan.

89. EL-MUĞNI : İstediğini zengin eden.

90- EL-MANİ: Bir şeyin meydana gelmesine müsaade etmeyen.

91- ED-DARR : Elem ve mazarrat verici şeyleri yaratan

92- EN-NAFI : Hayır ve menfaat verici şeyleri yaratan. Yüce Allah hem iyi hem de kötü şeyleri yaratmıştır. İnsana tam bir hürriyet ve akıl vermiş ayrıca peygamberler göndererek, insanlara doğru yolu göstermiştir. Artık insan ister iyi ister kötü şeyleri yapsın. Ama yaptıklarının karşılığını bir gün bulacaktır.

93. EN-NÜR : Alemleri nurlandıran, zihinlere ve gönüllere nur yağdıran.

94- EL-HÂDİ : Hidâyete erdiren.

95- EL-BEDİ : Bütün her şeyi yoktan icad eden.

96- EL-BÂKİ : Varlığı ebedi olan. Sonu olmayan.

97- EL-VARİS : Servetlerin gerçek sahibi.

98- ER-REŞİD : Bütün işleri ezeli takdirine göre yürütüp belli bir nizam ve hikmet üzere sonuca ulaştıran.

99. ES-SABÚR : Çok sabırlı. Yüce Allah kullarının kendisine karşı çıkmalar karşısında çok sabırlı davranıp hemencecik başlarına azap indirmez.

Dünyada imtihan oluyoruz. Bu imtihanın bir tecellisi olarak Yüce Allah kendisini inkâr eden, peygamberlerine ve kendisine inananlara türlü işkenceleri yapanların azaplarını hemencecik bu dünya da vermiyor. Nitekim bir âyeti kerime de “Sakın Allah’ı zâlimlerin yaptıklarından gâfil sanma! Onları O, ancak öyle bir güne erteliyor ki O gün gözler dehşetten donakalır. ” buyurarak kâfirlere bu dünyada mal-mülk ve serveti niçin verdiğini açıklıyor. Ama azıp, iyice aşırılığa kaçanların bazılarını da ibret için bu dünyada da başlarını koparıyor.