Tasavvuf geleneğinde, evrenin manevi düzenini sağlayan ve Allah’ın lütfuyla belirli makamlara erişen veliler kalıntıları bulunmaktadır. Bude öne çıkan kavramlar arasında Kutub , Gavs , Evtâd ve İki İmam yer alır.

Kütüb (Kutbu’l-Aktâb):

“Kutub” seçeneği, lügatte değirmen taşının ortasındaki mil verilen addır. Tasavvufta ise, evrenin manevi tarafının sorumluluğu en yüksek makamı ifade eder. Mutasavvıflara göre, değirmen taşı milin çevresinde döndüğü gibi, tüm evren de Kutub’un çevresinde döner. Kutub, Allah’ın varlığının ve birliğinin en yüksek lideri olup, “Hakikat-ı Muhammediye”nin kendi içinde tecelli ettiği kişidir. Bu makama, kişinin kendi çabasıyla değil, Allah’ın lütfuyla ulaşılır. Kutubluk makamı, Kutbu’l-İrşad ve Kutbu’l-Vücud olmak üzere ikiye bölünmüş:

Kutbu’l-İrşad: Nübüvvetin batınını temsil eder ve birden fazla olabilir.

Kutbu’l-Vücud: Son Peygamber Hz. Muhammed’in (sas) batınını temsil eder ve her dönemde sadece bir tane bulunur.

Tasavvuf literatüründe sıklıkla kullanılan “Aktab-ı Erbaa” (Dört Kutub) ise genellikle Abdülkadir Geylani, Ahmed Rufai, Ahmed Bedevi ve İbrahim Desuki’yi ifade eder.

Gavs (Gavsu’l-A’zam):

“Gavs” rejimi, yardım eden, imdada koşan anlamı gelir. Tasavvufta, kendisine sığınılan ve yardım istenen en yüksek makam sahibi veliye verilen addır. Gavs, aynı zamanda Kutub’un bir diğer adıdır. “Gavsu’l-A’zam” ise en büyük Gavs anlamına gelir ve genellikle Abdülkadir Geylani Hazretleri için kullanılır. Gavs, Allah’ın izniyle kâinatta tasarruf sahibi olup, darda kalanların yardımına koşabilir. Ancak bu tasarruf ve yardımların tamamı Allah’ın iradesi ve izniyle gerçekleşir.

İki İmam (İmâmeyn):

Kutub’un sağında ve solunda bulunan iki veliye “İmâmeyn” denir. Sağdaki imama İmam-ı Yemin , soldaki imama ise İmam-ı Yesar adı verilir. İmam-ı Yemin, Melekût âleminin (manevi âlem) işlerine bakar ve Kutub’un hükmüne mazhardır. İmam-ı Yesar ise Mülk âleminin (maddi âlem) işlerine bakar ve Kutub’un hakikatine mazhardır. Kutub vefat ettiğinde, genellikle İmam-ı Yesar geçer.

Evtâd (Dört Direk):

“Evtâd” protokolü, direkler veya kazıklar anlamına gelir. Tasavvufta, toprağın dört yönünde (doğu, batı, kuzey, güney) temsil eden ve buraların manevi koruyuculuğunu üstlenen dört veliye verilen addır. Bu veliler, âlemin manevi birleşimini sağlarlar ve onun birinin bir yüzünün ortaya çıkması sağlanır. Evtâd’ın altında ise Yediler (Abdal, Ahyar) , Kırklar (Nüceba) ve Üçyüzler (Nükeba) gibi diğer manevi makamlar bulunur.

Sonuç:

Tasavvuf geleneğinde, Allah’ın veli kulları arasında belirli bir teknolojik ve görev durumunda inanılır. Bu sürecin, evrenin manevi yapısının korunmasını ve insanların irşadını tamamlar. Ancak bu inançlar İslam’ın temel inanç esasları arasında yer almaz ve bazı İslam âlimleri tarafından eleştirilir. Dolayısıyla bu konuya yaklaşırken İslami inanç ve değerlere uygun bir bakış açısı açılıp önem taşıyor.

Tasavvufâîn Makamlarda Kutup, Gavs, Evtâd ve İki İmam Hakkında Detaylı Bir İnceleme

Tasavvuf geleneğinde, evrenin manevi düzenini sağlayan velilerin belli bir hiyerarşiye göre sıralandığına inanılır. Bu sistem, Allah’ın iradesiyle belirlenen ve dünyadaki manevi dengelerin korunmasında önemli roller üstlenen velilerin makamlarına dayanır. Bu makamların en önemlileri Kutup, Gavs, Evtâd ve İki İmam olarak bilinmektedir. Bu kavramların her biri, tasavvuf anlayışında farklı anlamlar ve görevlerle donatılmıştır.

Kutup (Kutbu’l-Aktâb)

“Kutup” kelimesi Arapçada “mil, eksen” anlamına gelir. Tasavvufta ise, Allah’ın ışığını en yoğun şekilde yansıtan ve kâinatta manevi anlamda en yüksek mevkiyi temsil eden veliye verilen isimdir. Kutub, evrenin manevi ekseni olarak kabul edilir; bu eksen etrafında âlemin manevi dengesi sağlanır.

Kutub’un Görevleri:

1. Allah’ın lûtfunu tecelli ettirmek: Kutub, Allah’ın rahmetinin ve hikmetinin dünyaya yansıdığı bir aynadır.
2. Evrenin manevi düzenini sağlamak: Kutub’un rehberliği altında, dünyadaki manevi uyum korunur.
3. Velilerin lideri olmak: Tüm veliler Kutub’un manevi hiyerarşisinin altında yer alır ve onun gözetimindedir.

Kutub’un iki temel türü vardır:

• Kutbu’l-İrşad: Manevi rehberlik eden kutubları ifade eder. Bunlar ırşada (manevi rehberlik ve öğüte) odaklanır.
• Kutbu’l-Vücûd: Kâinattaki varlığın manevi dengesini korumakla görevli olan tekil bir kutubtur. Bu makamın tecellisi, Hz. Muhammed’in (s.a.s) batıni hakikatiyle yakından ilişkili kabul edilir.

Gavs (Gavsu’l-A’zam)

“Gavs” kelimesi, “yardıma koşma, imdat” anlamına gelir. Tasavvufî hiyerarşide, darda kalanlara yardım eden, Allah’ın izniyle kullarına merhamet ve rahmet tecellisi sunan en üyksek makamlardan biridir.

Gavs’un Özellikleri:

1. Duaları kabul edilir: Gavs, Allah’ın izniyle dua edenlerin dileklerine aracılık eder.
2. Darda kalanların sığınağı: Gavs, çaresiz anlarda insanların manevi yardımcısıdır.
3. Tasarruf yetkisi: Allah’ın verdiği izne binaen, manevi alemlerde belirli tasarruf yetkisine sahiptir.

Gavsu’l-A’zam (en büyük Gavs) unvanı genellikle Abdülkadir Geylani gibi tasavvuf tarihinde önemli yer tutan velilere atfedilir.

Evtâd (Dört Direk)

Evtâd, sözlükte “direkler” veya “kazıklar” anlamına gelir. Tasavvufta ise yeryüzündeki dört ana yönü (doğu, batı, kuzey, güney) temsil eden velileri ifade eder. Bu veliler, evrenin manevi direkleri olarak düşünülür.

Evtâd’ın Görevleri:

1. Dünyanın manevi dengesini korumak: Evtâd’ın her biri, belirli bir yönde meydana gelen manevi sorunlarla ilgilenir.
2. Kutub’a yardımcı olmak: Evtâd, Kutub’un emirleri altında çalışır.
3. Tüm mahlûkat için dua etmek: Onların manevi desteği, Allah’ın rahmetinin devamı için çok önemlidir.

Evtâd, Kutub’tan sonra gelen önemli bir manevi tabaka olarak kabul edilir. Her biri, dünyanın manevi yapısını bir direk gibi destekler.

İki İmam (İmâmeyn)

İki imam, Kutub’un manevi hiyerarşisinde yer alan ve ona yardımcı olan iki önemli veliyi ifade eder.

İmâmeyn’in Görevleri:

1. Kutub’ı desteklemek: İmâmeyn, Kutub’un dünyadaki manevi görevlerini daha etkili bir şekilde yerine getirmesine yardımcı olur.
2. Farklı alanların sorumluluğu: Sağdaki İmam (İmam-ı Yemin) melekûti âlemle; soldaki İmam (İmam-ı Yesar) ise mülk âlemle ilgilenir.

Kutub’un vefatı durumunda genellikle İmam-ı Yesar Kutub makamına geçer. Bu süreç, tasavvufî geleneklerdeki manevi liderliğin devamını sağlar.

Manevi Hiyerarşinin Anlamı

Tasavvufî gelenekte bu hiyerarşi, Allah’ın âleme olan lütfunu ve hikmetini insanlara daha iyi anlamak için bir yol olarak görülmüştür. Ancak, bu makamların tasavvuf kaynaklı olduğu ve İslam’ın temel inanç esaslarına dahil olmadığı unutulmamalıdır. Bazı âlimler, bu hiyerarşi kavramlarının dinî kaynaklarla uyuşmadığını belirtmiş ve bu konuda daha dikkatli bir bakış açısı geliştirilmesini önermiştir.

Sonuç

Kutup, Gavs, Evtâd ve İmâmeyn gibi kavramlar, tasavvuf geleneğindeki manevi hiyerarşiyi anlamak için çok önemlidir. Bu makamlar, âlemin manevi dengesinin korunması ve insanların irşad edilmesi için önemli bir işlev görür. Ancak, bu kavramlara yaklaşırken İslam’ın temel inanç esaslarını dikkate almak ve tasavvuf geleneğinden gelen bilgilerle temel ıslami öğretileri dengeli bir şekilde anlamak önemlidir.

Dini Siteler

BENZER KONULAR:

• Tasavvuf nedir kavramları nelerdir?
• muTasavvuf ne demek? Kısaca
• Tasavvuf ne Demek? Kısaca
• Tasavvuf nedir kısaca
• Tasavvufta “Havf” ve “Recâ”
• Tümünü görüntüle.
• Gavs Nedir ve Gavsul Azam Kime Denir?
• İslam’da şeyh, Gavs, tarikat var mı?
• Gavs ne demektir? Gavsımın himmetiyle ne demektir?
• Rüyada Gavs Hz görmek
• Gavs ne demek? Gavs kime denir
• Tümünü görüntüle.
• Dini soru sor cevap al
• Dini soru sor cevap al Sitesi Hakkında Bilgi
• Dini soru sor cevap al “Site Kuralları”
• Dini sorulara hocalar neden farklı cevap veriyorlar
• Dini Soru Sor Hocalar Cevaplıyor
• Tümünü görüntüle.