Gıybet ve Zararları maddeler halinde

Allah-u Teâlâ (c.c.) insanların her husus ta iyilikler içerisinde olmalarını emrederken, kendilerine yakışmayacak çirkinliklerin her çeşidinden de uzak durmalarını öğütlemektedir. İnsanın ağzından çıkan, kendisine dünya ve ahiret sıkıntısı getiren, Rabbimizin yasak kapsamına aldığı zararlardan biride gıybettir.
Sözlükte “uzaklaşmak, gözden kaybolmak, gizli kalmak” gibi anlamlara gelen gıybet, dinî bir kavram olarak, bir kimseden, gıyabında hoşlanmadığı sözlerle bahsetmek demektir.(1) Kur’an-ı Kerimde gıybet yasaklanmış ve gıybet edenlerin “kardeş eti yediği” benzetilmesi yapılarak, insanların bu yanlış davranışı terk etmeleri istenmiştir. Nitekim Hucurat Süresinde şöyle buyrulmaktadır.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضاً أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ

“Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir.”(2)

Kardeşlerim
İnsan bazen söylediği sözlerin bir başkası tarafından duyulmayacağı zannına kapılır. Oysaki başkaları duymasa da bizi yaratan Allah-u Teâlâ her şeyi en iyi şekilde görmekte ve işitmektedir. Ayrıca her insana konuştuklarını yazıcı melekler görevlendirmiştir. Kur’an-ı Kerim bu hususa şöyle işaret etmektedir. “İnsan hiçbir söz söylemez ki, yanında onu gözetleyen yazmaya hazır bir melek bulunmasın.”(3)

İmam Gazali gıybet etmenin sebeplerini şöyle ifade etmektedir. “Kızdığı insan için kinini hafifletmek, arkadaşlarına uymak, kendi aleyhine harekete geçeceğini anlayan kişinin atak davranması, kendisine isnat edilen bir kusurdan kurtulma, gösteriş ve övünme isteği, haset, eğlenmek, şakalaşmak, vakitleri eğlenerek geçirmek, hor görmek, şaşkınlığın tezahürü, başkasına acımak ve Allah için gazaplanma görünümü altında gıybet etmek.”(4)
Gerekçesi ne olursa olsun gıybet etmek haramdır. Ancak, zulme uğrayanın şikâyet etmesi, bir kötülüğün veya kötü bir kimsenin fenalığının önlenmesi, fetva almak, bir kimseyi tarif etmek gibi durumlar gıybet kapsamı dışında tutulmuştur.
Kur’an-ı Kerim’de Müminlerin özelliklerini bildiren şu ayetle sonlandırıyorum.
“(Onlar) Boş sözü işittikleri vakit ondan yüz çevirirler ve “Bizim işlerimiz bize, sizin işleriniz de size. Selam olsun size (bizden size zarar gelmez). Biz cahilleri istemeyiz” derler.”(5)
————————–

1- Dini Kavramlar Sözlüğü, DİB Yayınları, “Gıybet” maddesi
2- Hucurât, 49/12.
3- Kaf, 50/18
4. Daha fazla bilgi için bkz. İhya-u Ulumi’d-Din, İmam Gazali, c.III, s. 315-348
5.Kasas, 28/55

BENZER KONULAR:

Gıybet ve Dedikodunun zararları

Gıybet nedir zararları nelerdir