Ayet ve Hadislerle Güzel Ahlak

GÜZEL AHLAK

Sen elbette üstün bir ahlâka sahipsin. (kalem suresi 4. ayet

İslam’ın insanları en çok teşvik ettiği ve sevk ettiği şeylerden biri de güzel ahlaktır. Birçok insan güzel ahlak sözü nü işitmiştir. Ancak ona, “Güzel ahlak hakkında ne biliyor sun?” “Güzel ahlakın tarifi nedir?”, “Güzel ahlakı meydana getiren şey nedir?”, “Güzel ahlakın esasları nelerdir?” dediğinde birçok insan bir şey söyleyemeyecektir.

Peygamberimize insanları en çok cennete girdiren şey sorulduğu zaman verdiği cevap ile bizi güzel ahlaka teşvik etmiştir.

Buyurdu ki: “Allah’tan sakınmak ve güzel ahlaktır.” Burada Allah’tan sakınmak, senin ile Allah arasındadır. Güzel ahlak ise senin ile insanlar arsındadır. Nebi şöyle buyurmuştur: “İnsan güzel ahlakı ile oruç tutan ve namaz kılan kişinin derecesine ulaşır.”

Düşünün yanımızda oruç tutan ve namaz kılan biri var bir de güzel ahlak sahibi biri var. Güzel ahlak sahibi olan bu kişi oruç tutan ve namaz kılan kişinin derecesindedir.

Nebi şöyle buyurmuştur: “Kulun kıyamet gününde mizanında en ağır gelecek olan şey, güzel ahlaktır.”

Peki, güzel ahlakın tarifi nedir? Müslüman kendi nefsinin güzel ahlak sahibi olduğunu veya güzel ahlak sahibi olmadığını nasıl anlar ve tartar?

İmam Hasan-ı Basri güzel ahlakın tarifi hakkında sadece üç kelime söylemiştir: “Eziyeti terk etmek, iyiliği sergilemek ve güler yüzlü olmak.”

Eziyeti terk etmek. Yani, eziyetini insanlardan çek! İnsanlardan eziyeti çekmek ne demektir? Yani, söz veya fiili olarak eziyetini çek. İnsanlara dilin ile eziyet etme. Gıybet, dedikodu, sövmek ve başkaları ile dalga geçmek gibi kötü şeylerden uzak dur. Bundan dolayı Nebi Allah’ın sevdiği ve razı olduğu Müslümanı açıklarken şöyle buyurmuştur: “Müslüman, Müslümanların elinden ve dilinden güvende oldu ğu kimsedir.” İnsanlar onun dilinden güvendedirler. Dilini insanlara karşı tutmayan kişiden insanlar eziyet görürler. Bazı insanların genelde dilinde lanet vardır ve hep gıybet ederler. Bu kişiye deriz ki: “Senin güzel ahlakında bir eksiklik vardır. Neden? Çünkü sen söz eziyetini insanlardan çekmemişsin.”

Veya eziyet fiil ile de olabilir. Fiilî eziyete örnek, başkalarının hakkına saldırmak, haksız yere kan akıtmak, zina yapmak, hırsızlık yapmak ve insanlara vurmaktır. Bunların hepsi fiili eziyet olarak addedilir.

O zaman güzel ahlakın tariflerinin birincisi, söz ve fiil eziyetini insanlardan çekmendir.

Güzel ahlakın alametlerinden ikincisi de insanlara karşı iyiliği sergilemendir. Bu iyilik ister mal ile maddi olarak ol sun ister beden ile olsun ve hatta isterse de söz ile iyilik olsun fark etmez. İnsanlara yardım etmelisin, iyilik yapmalısın ve insanların ihtiyaçlarını gidermelisin. Mesela, yolda arabası bozulmuş bir adam görürsen şayet durup ona yardım etmelisin. Bu güzel ahlaktandır. Çünkü sen insanlara karşı iyiliği sergilemişsin. İnsanlara karşı iyiliği sergilemeyen kişinin güzel ahlakında eksiklik vardır.

İmam Hasan-ı Basri’nin zikrettiği güzel ahlak alametlerinden üçüncüsü de güler yüzlü yani tebessüm sahibi olmaktır. İnsanların yüzüne karşı tebessüm etmelisin. Nebi insanların yüzüne karşı tebessüm etmeyi sadakadan saymıştır: “İyilikten hiçbir şeyi küçük görme! Kardeşini güler yüz ile karşılamak da olsa.” Bazı insanlar diğer insanlara karşı gülümsemezler. Sürekli asık ve sert suratlıdırlar. Yaptığı bu amelin kendi dindarlığına, takvasına, ibadetine ve zühdüne delalet ettiğini zannederler. Sürekli insanlara asık surat ile selam verirler. Bunların ahlakında eksiklik vardır.

Tebessüm etmek senden çok şey götürmeyecektir. Yani, üst dudağını iki santimetre yukarı kaldıracaksın ve alt dudağını iki santimetre aşağı indireceksin.

İnsanlar kendilerine tebessüm edenleri sevmek üzere yaratılmışlardır. Bir insanın yüzü ne kadar çirkin olursa ol sun, eğer bu kişi insanların yüzüne gülüyorsa insanlar onu sever ve onun sözleri ile rahatlar. Eğer bir kişinin de yüzü güzelse, yani beyaz tenli, güzel gözlü ve güzel burun sahibi biriyse ancak insanlara karşı hiç gülümsemiyorsa insanlar onu sevmezler, ona karşı rahat olmazlar, ona sıkıntılarını şikâyet etmezler ve özel sırlarını bu kişiye söylemezler.

O zaman değerli kardeşim! Kendi nefsini tanıyabilmen için diyoruz ki: Güzel ahlakın üç alameti vardır. Eziyeti çekmek, iyiliği sergilemek ve güler yüzlü olmak.

Nebevî Hadislerden–TERBİYE DERSLERİ

BENZER KONULAR:

• Dinimizin Güzel ahlaka verdiği önemi ayet ve hadislerden örneklerle anlatınız.
• Güzel ahlakın birey ve toplum açısından önemi nedir? Açıklayınız.
• Neden Güzel ahlaklı bir insan olmalıyız?
• Meleklere inanmak, insanın Güzel ahlaklı olmasına nasıl katkı sağlar?
• Tümünü görüntüle.