EZAN VE KAMET

Ezan, -sözlükte- ilamdır, yani ilan demektir. Allah Teâla bu konuda şöyle buyurur: “Allah ve Rasûlünden insanlara bir bildiridir.” (Tev be, 3) “Bildiridir,” yani ilandır.

Istılah/terim olarak ezan ise, namaz vaktinin girdiğini veya fecrin yakın olduğunu özel cümlelerle ilan etmektir.

Kamet, “Ekame” kelimesinden mastar olarak gelmiş bir kelimedir. Terim anlamı ise namazın başladığını özel cümlelerle ilan etmektir.

Ezan ve kamet, hür olan ve şehirde veya köyde oturan erkeklere farz-ı kifayedir. Tek erkeğe, kadınlara, kölelere ve yolculara beş vakit na mazda farz-ı kifaye değildir. Nezredilen namazlar bundan farklıdır. Ezan ve kamet, namazlarını normal zamanında eda edenler için olup kazasını kılanlar için değildir. Cuma namazı beş vakit namazdan sayılır.

Tek başına olan erkekler, yolcular ve namazlarını kaza edenler için ezan ve kamet sünnettir.

Eğer Müslüman bir toplum ezan ve kameti terk edecek olursa devlet başkanı veya onun görevlileri o toplumla savaşırlar. Şüphesiz ezan ve kamet İslam’ın açık siarlarındandır. Eger ezan ve kameti içlerinden bir kısmı genel ilan olacak kadar eda ederlerse diğerlerinden bu farzi yet düşer. Bunu yerine getiren tek kişi olsa dahi. Bir kişi yetmiyorsa ihtiyaca binaen her yöne bir müezzin veya bir grup müezzin bir mekan da görev yaparlar. O gruptan biri kamet eder. Eğer bunları yapmak isteyen kişiler birden fazla olursa aralarında kura çekilir.

Ezan ve kamet olmadan da namaz sahih olur, ancak mekruh olur.

Ezan ve Kametin Şartları:

1-2- Ezan ve kametin tertip üzere ve örfe uygun şekilde peş peşe olması gerekir. Şüphesiz ezan ve kamet bu şekilde meşru kılınmıştır. Ezan ve kamette cümlelerin arasını açmak caiz değildir. Eğer ezan ve

kameti yapan kişi arasında uzun bir süre susacak olursa veya uzun bir süre konuşacak olursa muvalatı terk ettigi için ezan ve kameti batıl/ geçersiz olur. Eğer ezan ve kamet arasındaki konuşma veya susma, az olursa caizdir.

3- Ezan ve kametin tek kişi tarafından, onlara niyet edilerek ya pılması gerekir. Bir kimsenin ezanını bir başkasının tamamlaması caiz olmadığı gibi yine birinin kametini başka birinin tamamlaması da caiz değildir.

Müezzin Olmanın Şartları

1- Müslüman olması. Müslüman olmayan kişilerin okudugu ezan sahih değildir. Şüphesiz kafirler ibadet ehli değildirler. 2- Erkek olması. Kadınların okuduğu ezan sahih olmaz. Şüphesiz

ezanda sesin yükseltilmesi meşru kılınmıştır ki kadınlar seslerini yükseltemezler.

3- Akıllı olması. Delilerin okuduğu ezan geçerli değildir.

4- Mümeyyiz olması. Mümeyyiz olmayanların okudukları ezan sa hih olmaz. Ki onlar ibadet ehli de değildirler.

5- Konuşabilen erkek olması.

6- Zahiren de olsa adalet ehli olması. Fasık birinin okuduğu ezan geçersizdir. Hakkında bilgi sahibi olunmayan kişilerin ezanları sahihtir.

Sabah ezanı hariç, vaktinden önce okunan ezan sahih değildir. Sabah ezanı ise gece yarısından sonra okunur.

Ezanın rükünlerinden biri, sesi yükseltmektir. Ezandan maksat, onun işitilmesidir ki bu da ancak bununla mümkün olur. Şehirlerde insanların duyacağı kadar olması yeterlidir. Fakat sesini yükseltmesi yine de faziletlidir.

Müezzinliğin, Ezanın ve Kametin Sünnetleri

Müezzinin emin olması, sesinin gür olması, vakitleri biliyor olması, ezan okurken ve kamet getirirken abdestli olması gerekir. Abdestsiz okunan ezan mekruh değildir. Kamete gelince. Namaz ile kamet ara: sında, abdest için ara vermesi gerektiğinden kameti abdestsiz yapması mekruhtur.

Ezanın vaktin başında okunması ve uzatılması sünnettir. Yine yük. sekçe bir çıkıp ayakta durması, yüzünü yukan doğru kaldırması, şehadet parmaklarını kulaklarına koyması, kıbleye yönelmesi, “Hayye ala’s-Salah” derken sağa dönmesi, “Hayye ala’l-felah” derken sola dönmesi ve ayaklarını hareket ettirmemesi de sünnettir. Bu, minare gibi dönmesi gereken yerlerde olmadığı zamandır, çünkü orada dön- mesi gerekir. Sabah ezanında “es-Salatu hayru’n-mine’n-nevm” cüm lesini iki defa eklemesi sünnettir. Bu, tesvip diye isimlendirilir.

Bir sıkıntı olmadığı müddetçe ezan ve kamet için tek kişinin görev lendirilmesi gerekir. Namazlarını cem eden veya kaza namazlarını kılan kişiler ilk namaz için ezan okurlar ve her bir namaz için kamet getirirler.

Ezan okuyanı veya kamet edeni duyan kişilerin sözleri, müezzinin söylediği gibi tekrar etmeleri sünnettir. Sadece “Hayye ale’l-felah...” yerine “La havle vela kuvvete illa billah” demeleri gerekir.

Tesvip’de ise “Sadakte ve Berarte” demeleri gerekir. Kamet lafızlarında ise “Ekamehallahu ve edamehe” derler.

Müezzin bitirdiği zaman salavat getirirler ve şöyle dua ederler.

اللهم رب هذه الدعوة التامة، والصلاة القائمة، آت محمد الوسيلة، والفضيلة، وابعثه مقاما محمودا الذي وعدته، حلت له شفاعتي يوم القيامة .

“Bu eksiksiz davetin ve kılınacak namazın rabbi olan Allah’ım! Muhammed’e vesileyi ve fazileti ihsan eyle. Ve O’nu va dettiğin Makam-1 Mahmud’a eriştir. Süphesiz, Sen vaadinden dönmezsin.” Ayrıca burada da, kamette de genel dualarını yapar.

Ezan okunduktan sonra camiden mazeretsiz yere veya geriye dönme niyeti olmaksızın çıkmak haram olur.

(25) Sahihtir. Buhari 614, Müslim 11/384