Paylaş
Hanbeli mezhebinin özellikleri – yöntemi
Question
Hanbeli Mezhebinin Esasları (Usulü)
hanbeli mezhebinin özellikleri nelerdir maddeler halinde
Ahmed b. Hanbel fıkhi mezhebini beş esas üzerine bina etmiştir. Bunları İbn Kayyım el-Cevziyye açıklamış olup bu esaslar şunlardır:
1. Naslar:
Ahmed b. Hanbel Kur’ân nassını esas alırdı. Ondan sonra da sahih olan hadisi alırdı. Ne bir görüşü, ne bir kıyası, ne de bir sahibi sözünü ahih hadisin önüne geçirirdi.
2. Sahabenin Fetvası:
Sahâbeden herhangi birisine ait bir fetva tespit eder ve o fetva hakkında sahâbeden muhalefet eden bir kimse bilinmez ise bu fet-vayı alırdı ve bunu bırakıp başka görüşe itibar etmezdi.
3. Sahabe ihtilaf etmiş ise onların görüşleri arasında Kitap ve sünnete en yakın olanı seçer ve ashabın görüşleri dışına çıkmazdı. Şayet görüşlerden birisinin Kitap ve sünnete uygunluğunu açıkça tespit edemeyecek olursa, onunla ilgili görüş ayrılığını nakleder ve herhangi bir görüşü kesin bir kanaat olarak almazdı.
4. Mürsel hadisi ve bu hususta onu reddedecek bir şey yoksa zayıf hadisi alırdı. Bunu kıyasa tercih ederdi. Ona göre zayıf hadisten kasıt, batıl veya münker olan ya da isnadında itham edilmiş bir ravi bulunan hadis değildi. Aksine, ona göre zayıf hadis, sahih hadisin yanında bir başka hadis türü olup hasen hadisin kısımlanndan biridir. Çünkü Ahmed b. Hanbel hadisi sahih, hasen ve zayıf kısımlarına ayırmazdı. Ancak hadisi sahih ve zayıf diye iki kısma ayınrdı. Ona göre zayıf hadisin de çeşitli mertebeleri vardı. Bu sebeple, o konuda böyle bir zayıf hadisi reddedecek bir rivayet veya bir sahâbi sözü ya da ona muhalif bir icma yoksa Ahmed b. Hanbel’e göre böyle bir hadisle amel etmek -İbn Kayyim’in zikrettiğine göre- kıyastan daha iyidir.
5. Kıyas: Ahmed b. Hanbel kıyası, önceki delillerden herhangi biri bulun-mayacak olursa zorunluluk halinde kullanırdı. Ahmed b. Hanbel, kendisinden nakledilen bir rivayete göre, istihsanı kabul etmemiştir. Fakat İbn Kudâme, onun kıyastan sonra istihsanı delil aldığını nakletmekte ve mezhebinin böyle olduğunu belirtmektedir. İstihsan ise ağır basan bir maslahat dolayısıyla bir hükmü bırakıp ondan daha uygun olan bir hükmü kabul etmektir.
30 Şevval 1440 h.
Benzeri konular:
Answer ( 1 )
Hanbeli mezhebi, İslam’ın dört büyük sünni mezhebinden biridir ve özellikle özellikle Selefîlik ve Haricilik gibi daha eski akımlardan ayrılan bir yorum biçimini temsil eder. Hanbeli mezhebinin kurucusu, Ebu Hanife’nin öğrencisi olan Ahmet bin Hanbel’dir (780–855). Hanbeli mezhebi, diğer üç mezhep gibi İslam hukukunu (fıkıh) ve ibadet kurallarını belirlerken, birkaç temel özelliği ve yöntemiyle ayrılır.
Hanbeli Mezhebinin Özellikleri ve Yöntemi:
Kaynaklara Dayanma (Kur’an ve Sünnet):
Hanbeli mezhebi, İslam’ın temel kaynaklarına büyük bir bağlılık gösterir. Mezhep, özellikle Kur’an ve sünnet (Peygamber Efendimiz’in hadisleri) ile şekillenir.
Hanbeli mezhebinin temel anlayışı, sahih hadislerin ve açık sünnetin en güvenilir kaynaklar olduğudur. Diğer mezheplerden farklı olarak, Hanbeli mezhebi zayıf hadisleri çok az kabul eder ve sahih olanlar üzerine daha fazla odaklanır.
İcmâ ve Kıyasa Az Yer Verme:
Hanbeli mezhebi, icma (ümmetin görüş birliği) ve kıyas (benzer durumlar arasında çıkarım yapma) yöntemlerini diğer mezheplerden daha az kullanır.
Özellikle kıyas yerine, doğrudan Kur’an ve sünnetten çıkarım yapmayı tercih eder.
Sahabe ve Tabiîn İlmine Önem Verme:
Hanbeli mezhebi, sahabe ve tabiîn (Peygamber Efendimizin sahabelerinden sonra gelen nesil) görüşlerini büyük ölçüde dikkate alır. Hanbelîler, ilk üç kuşağın (sahabe, tabiîn, tebe-i tabiîn) görüşlerine dayanarak İslam hukukunu anlamaya çalışmışlardır.
Elde Edilen Bilgilerde Katılık ve Sertlik:
Hanbeli mezhebi, diğer mezheplere göre daha katı bir yaklaşım sergiler. Özellikle dini emirlerin yerine getirilmesinde, bir esneklikten kaçınılır ve genellikle daha katı hükümler verilmiştir.
Ancak bu katılığın, kaynaklara dayalı bir titizlikten kaynaklandığı unutulmamalıdır.
Fıkhî Hükümlerde Zayıf Görüşlere Yer Vermemek:
Hanbeli mezhebi, bir konuda zayıf deliller üzerine bina edilmiş hükümlere şüpheyle yaklaşır. Yani, genellikle sahih ve sağlam deliller üzerinden hareket eder.
İctihad:
Hanbelîler, klasik İslam hukukunun anlaşılmasında ictihad yöntemini benimsemişlerdir. Bu, bazen yeni ve farklı durumlar karşısında İslam hukukunun nasıl bir yol izleyeceğine dair bir tür bağımsız düşünme ve çıkarım yapmadır.
Fıkhî Uygulamalarda Bağımsızlık:
Mezhep, diğer mezheplerin çoğu zaman görüş birliği oluşturduğu konularda bile bağımsız bir yaklaşım sergileyebilir.
Hanbeli mezhebinin uygulamalarında, genellikle diğer mezheplerden farklı olan pratikler görülebilir. Bu nedenle, Hanbeli mezhebi özgün bir fıkıh anlayışı sunar.
Hanbeli Mezhebinin Günümüzdeki Durumu:
Hanbeli mezhebi günümüzde özellikle Suudi Arabistan ve bazı Körfez ülkelerinde yaygındır. Ancak, mezhebin etkisi, diğer mezheplere göre sınırlı kalmıştır. Bununla birlikte, Hanbeli mezhebinin katı yorumları ve kaynağa dayalı yaklaşımı, özellikle Selefîlik akımıyla ilişkilendirilmiştir.
Sonuç:
Hanbeli mezhebi, İslam’ın temel kaynaklarına sıkı sıkıya bağlı kalan, katı ve doğrudan bir yorum anlayışına sahip bir mezheptir. Başka mezheplerle kıyasla, Hanbelîler daha çok Kur’an ve sünnet delillerine dayanan bir yaklaşım benimsemiş ve daha az kıyas ya da icma kullanmışlardır. Bu katı tutum, bazen eleştirilse de, dini konularda güvenilir ve sağlam bir temel oluşturmayı amaçlamaktadır.