Paylaş
Hanefi Mezhebine Göre İzinli Kılınan Köle
Question
MEZUN (İZİNLİ KILINAN KÖLE)
S.1. Mezunun tanımı nedir?
C.1. İzin Lügatte, ilan demektir. Istilahta, Hicri mutlak kaldırmaktır.İzin iki kısımdır.
a)Köleye izin. Kölelikten doğan hacri kaldırmak.
b)Çocuk ve deliye izin. Üzerlerindeki hacrin kaldırılması ve vilayet haklarım tanınması.
S.2. Izne hangi hükümler terettüp eder.
C 2. Efendi, kölesine ticaret etmesi için umumi izin verdiğinde, her ticari tasarrufu caiz olur. Satın alır satar, rehin verir rehin alır.
Ticaretin bir nevinde izin verirse, diğer nevilerde de yapabilir. Belli bir şey için izin verirse, mezun olmaz. Mezun kölenin borç ve gaspları ikrar etmesi caizdir. Mezun köle evlenemez, köleleri evlendiremez. On larla mukätebe akdi yapamaz, mal karşılığında azat edemez, bedelli veya bedelsiz hibe yapamaz. Ancak yiyecekten az bir şey hediye eder veya misafiri kabul edebilir. Mezun kölenin borçla kendisine aittir. Borçları olduğu takdirde alacaklılarına verilmek üzere köle efendisi borçlarını vermezse satilir kıymeti alacaklılara, borçlarına göre taksim edilir. Kalan borcunu yetmedigi takdirde hürriyetine kavuştuktan sonra öder. Eger efendisi mezun köle ile alış-verişten men ederse, piyasaya açıklamadan belirtmeden, köle men edilmiş sayılmaz. Efendisi öldüğü yahut delirdigi veya mürtet olup darü’l-harbe kaçtığı takdirde, mezun kölesi alış-verişten men olur.
Mezun köle firar ederse mezuniyeti kalkar. Ebu Hanife’ye göre, mezuniyeti geri alınmış kölenin elinde bulunan malda ikrarı caizdir. Eğer kölenin borçları hem elindeki malı ve hem de kendisinin değerini kap sarsa, efendisi kölenin elindeki mala sahip olamaz. Eğer borçlu köle, elindeki kölelerini azat ederse, Ebu Hanife’ye göre, azat olmazlar.
Ebu Yusuf ve Muhammed’e göre, köle elindekine sahiptir. Efendi sinden normal fiyatla alırsa caizdir. Efendisine az bir fiyatla satarsa caiz olmaz.
Eğer efendisi kendisine normal veya düşük bir fiyatla bir şey satarsa caizdir. Kıymeti almadan evvel malı köleye teslim ederse fiyatın alınma si iptal olur. Fiyatını alıncaya kadar malı elinde tutup vermezse caizdir. Mezun köleyi borçlu olduğu halde azat ederse, azat olur ve efendisi alacaklılara kölenin kıymetini zamin olur. Geri kalan borç ta köleye kalır. Mezun; bulunan cariye, efendisinden doğurduğu zaman mezuniyeti ortadan kalkar.
Çocuğun velisi çocuğa ticaret izni verdiğinde, çocuk alışverişi bilirse, alış-veriş konusunda mezun köle gibidir.
Kolay Hanefi Fıkhı Soru Cevaplı
İtisam Yayınları
BENZER KONULAR:
Answer ( 1 )
Hanefi mezhebine göre, kölelerin durumu, dinî hükümlerle sıkı bir şekilde belirlenmiştir. Hanefi mezhebi, İslam hukuku çerçevesinde, kölelerin hakları ve özgürlükleri konusunda belirli kurallara sahiptir. Bir köle, yalnızca sahip olduğu kişi tarafından yönetilen ve çeşitli haklardan mahrum olan bir kimse olarak kabul edilse de, bazı durumlarda özgürlük kazanabilir veya izinli kılınabilir.
Hanefi mezhebine göre kölelerin serbest bırakılması için birkaç yol bulunmaktadır:
Mukâtebe (Anlaşma ile Özgürleşme): Bir köle, sahibinden belirli bir bedel karşılığında özgürleşmek için anlaşma yapabilir. Bu anlaşma genellikle, kölenin bir kısmını ödeyebileceği bir meblağ belirlenmesi şeklinde yapılır. Eğer köle, bu anlaşmaya göre belirlenen bedeli ödeyebilirse, özgürlüğüne kavuşur.
Özgürlüğe Kavuşturma (İbn-i Haldun’un görüşüne göre): Zengin ve merhametli bir kişi, köleye özgürlüğünü vererek onun durumunu değiştirebilir. Hanefi mezhebine göre, bir kölenin özgürlüğü, onun sahip olduğu kişi tarafından gönüllü bir şekilde verilmesi ile gerçekleşebilir.
Zorunluluk Durumları: Bazen, İslam hukukunda kölelerin bir çeşit özgürlüğe kavuşturulması, dinî veya ahlaki gerekçelerle yapılır. Örneğin, savaş esirleri, özgürleşme koşulları altında serbest bırakılabilir.
Özetle, Hanefi mezhebine göre kölelerin özgürleşmesi veya izinli kılınması, belirli şartlar ve düzenlemelere dayanır.