LİAN (LANETLEŞME)

S.1. Llan nedir?

C.1. Lian sözlükte, La’ane, yula’inu, müla’aneten kökünden masdardır. Eşiyle müla’ane yapması, kovması, uzaklaştırması demektir. Bu babın müla’ane olarak isimlendirilmesi, beşinci defada erkeğin kendine lanet getirmesinden gelmektedir, mecazı mürsel olarak tümün bir cüzüyle isimlendirmesidir. Kadın tarafından gazap olduğu halde gazapla tesmiye edilmemesi, erkeğin kendine lanet okuması daha önce oldugundan dolayıdır, çünkü öncelik tercih sebebidir. Aynca bu isimlendirme lanetin galebesinden veya gazapta lanet anlamına geldiği söylenebilir. Şer’i Istilahta, Yeminlerle tenkid edilen, erkek tarafından lanetle ve kadın tarafindan gazapla tevsik edilmiş şahitliktir. Bu, erkek hakkında iftira, kadın hakkında zina haddi yerine geçer.

S.2. Lian’ın sebebi nedir?

C.2. Lian’ın sebebi, kişinin eşine, yabancı bir kadın hakkında yapıldığı takdirde haddi gerektirecek bir iftirada bulunmasıdır.

Lian’ın rüknü, lanet ve yeminle te’kid edilmiş şahitliktir ve hükmü. Liandan sonra, daha ayrılmamışlarsa dahi, cinsel ilişki haram olur.

S.3. Lian’ın şekli nasıldır?

C.3. İkisi şahitlik yapacak nitelikte ve kadın da kendisine Iftira atana had vurulacak kapasitede olursa, kocası kendisini zina ile itham veya çocuğunun nesebini kadının isteğine rağmen inkâr ederse, koca lla’n etmesi gerekir. Eğer koca lia’ndan men olursa lia’n yapıncaya veya kendini yalanlayıp had uygulanıncaya kadar hapsedilir. Koca lian yapar takdirde kadın da lia’n yapması gerekir. Kadın lia’ndan men olursa, lian yapana veya kocasını tasdik edene kadar hapsedilir.

Koca, şahitlik yapacak nitelikte olup ancak, esi cariye, kafir veya daha önce hadd edilmiş veya kendisine iftira atana had vurulmayacak tipten ise, kendisine zina isnat eden kocasina had uygulanmaz ve lia’n da gerekmez.

S.4. Lian’ın sıfatı nedir?

C.4. Hákim, Ilk önce kocadan başlar. Koca dört defa şahitlik yapar, her defasında, “ben Allah’ı şahit kılıyorum ki, şüphesiz eşimin hakkında ileri sürdügüm zina konusunda, doğru söylüyorum” diyecektir. Beşinci defada, “eger eşime zina iftirası atıyorsam, Allah’ın laneti üzerime olsun” diyecektir. Bütün bu yeminleri yaparken eşine işaret etmesi lazımdır. Ondan sonra kadın dört defa şahitlik yaparak, her defasında, “Allah’ı şahit ederim, kocam bana atfettiği zina konusunda yalan söyler yor.” Beşincide, “eger kocam bana atfettigi zinada doğru ise Allah bana gazap etsin” diyecektir.

Her biri digerini lanetledigi de, hakim birbirinden ayırır. Imam Ebu Hanife ve Muhammed’e göre, bu ayrılık bain bir talák sayılır.

Ebu Yusuf’a göre, ebedi bir şekilde kadın kocasına haram olur. Eğer iftira çocuğun inkår edilmesiyle olursa, hâkim çocuğun soyunu yok sayar ve annesine ilhak eder. Lia’ndan sonra koca cayıp kendini yalanlarsa, hâkim had uygular ve böylece eşiyle tekrar evlenmesi helål olur. Ayni şekilde başka kadına zina atfedip hadd edilirse veya kadın zina edip had vurulursa, eşiyle evlenebilir.

Küçük veya dell olan eşine zina atfederse, aralarında lia’n olmaz. Dilsizin zina atfetmesi lla’nı icap etmez. Kocanın eşine senin hamlin benden değildir sözüyle aralarında lia’n olmaz.

Eğer eşine sen zina ettin bu hamlin zindandır derse, aralarında lia’n yapılır, fakat hamlin nesebi kaldırılmaz.

Doğumun hemen akabinde veya tebrik edildiğinde veya doğum için edevatlar alındığında, eşinin çocuğunu inkar ederse, iddiası doğrulanır ve bu iddiasından dolayı lia’n yapar. Eğer bu müddetten sonra çocuğu inkâr ederse, lia’n yapar, fakat çocuğun soyu iptal olmaz.

Ebu Yusuf ve Muhammed’e göre, bütün lohusa müddetinde çocuğu inkâr edebilir. Ikiz çocuklardan birincisini inkâr edip ikincisini kabullenirse her ikisinin de soyu sabit olur ve kocaya da had vurulur. Birincisini kabullenip ikincisini inkâr ederse her ikisinin soyu sabit olur ve lia’n yapar.

Kolay Hanefi Fıkhı Soru Cevaplı
İtisam Yayınları

BENZER KONULAR:

Lian nedir? Lian hakkında dini hükümler

Liân ne demek? Kısaca