LUKATA (YİTİK MAL)

S.1. Lukatanın tanımı nedir?

C.1. Lukata sözlükte, Yerde bulunan mala denilir. Kaybolmuş mala, çok alınan anlamında, “lakata” denir, çünkü insan tabiatında bulduğunu alma arzusu yüksektir, bu açıdan sanki kaybolmuş mal, çok bulunuyor, çok alınıyor anlam kast edilmiştir.

Istilahta, Bulunan, sahibi tanınmayan maldir ve mubah degildir. Baska bir tanıma göre, Müslüman’ın, nerde olursa olsun, deve dışında, canh veya cansız, zayi olmaya maruz kalan malıdır.

S.2. Luakata’nın hükmü nedir?

C.2. Korumak ve sahibine vermek amacıyla tanık tutarak yerden alinan lukata (kaybolan şey) emanettir. Eğer bulunan şey on dirhemden daha az ise, birkaç gün (bulduğu yerde) tarifini yapacaktır. Eğer on ve daha fazla ise, bir sene müddetle halka bildirecektir. Eğer sahibi çıkarsa alır, çıkmazsa onun niyetiyle sadakaya verilir. Sonradan sahibi çıkarsa muhayyerdir, isterse sadakayı kabul eder, isterse bulan kişiyi zamin tutar.

S.3. Hayvanların lukatası caiz midir?

C.3. Sahipsiz koyun, siğır ve devenin alınması caizdir.

S.4. Lukataya infakın hükmü nedir?

C.4.Eğer lakit, hâkimin hükmü olmaksızın infak etmişse teberru etmiş olur. Eğer mahkeme kararıyla infak etmişse lukata sahibinin borcu olur.

Bu hadise, hâkime götürüldügü takdirde håkim duruma göre hayvanın bir menfaati varsa ücretle verir ve ücretinden infak eder, menfaati yok ise, infak miktarı degerine ulaşacaksa, satar parasının muhafaza edilmesine hükmeder. Ancak, infak daha menfaatli ise, infakına hükmeder ve nafaka miktarı sahibinin borcu olur. Hayvanın sahibi geldiğinde, besleyen nafakayı alıncaya kadar vermeyebilir.

S.5. Lukata’nın hükmü Kâbe hareminde veya dışında olması fark eder mi?

C.5. Hayır bir farkı yoktur, nerde bulunursa bulunsun hükmü aynıdır.

S.6. Lukatayı inkâr etmenin hükmü nedir?

C.6. Bir kişi, gelip luktanın kendisine ait olduğunu iddia ederse, sahit ve delil göstermezse verilmez, vasıfladığı takdirde lakit verebilir. Fakat mahkemece vermeye zorlanmaz.

S.7. Lukatadan hangi şekillerde faydalanılabilir?

C.7. Lukata, zengine sadaka olarak verilmez. Eger lakit zengin ise, ondan istifade etmesi haramdır, fakirse faydalanmasında beis yoktur. Lakit zengin ise, fakir olan babasına, oğluna ve eşine verebilir. Allah daha iyi bilir.

Kolay Hanefi Fıkhı Soru Cevaplı
İtisam Yayınları