Hanefide Namazın sıfatı ve kılınış şekli

S.1. Namazın farzları nelerdir?

C1. Namazın farzları altıdır. Iftitah tekbiri; kıyam; kıraat; ruku; secde ve ikinci tahiyyâttır. Bunların dışındakiler sünnettir.

S.2. Namaz nasıl kılınır?

C.2. Namaza başlarken “Allahu Ekber” diyerek tekbir alınır ve eller, baş parmaklar kulakların yumuşağı hizasına kadar, yukarıya kaldırılır.

Eger Allahu Ekber yerine Allahu ecell veya A’zam veya Er-Rahmanu Ekber demek Ebu Hanife ve Muhammed’e göre kåfidir; Ebu Yusuf’a gore ise, Allahu Ekber dışında başka bir lafız söylemek caiz değildir.

Sonra göbeğin altında eller bağlanarak sag el sol elin bileğinden tutar; “Subhaneke Allahümme” sonuna kadar okunur ve içten “Euzu-bes mele” çekerek Fatiha suresi ve onunla bir sure veya herhangi bir sureden O ayet okunur. Imam “Vela’d-dallin” deyince “amin” der ve cemaat de içinden “âmin” der. Sonra tekbir alınarak rükuya gidilir. Rükuda eller dizler üzerine parmaklar açılarak konulur ve sırt düzleştirilir. Baş kaldırılmaz ve sarkıtılmaz. Rükü’da üç kere “Sübhane Rabbiyel-Azim” denilir, bu en azdir ve sonra “Semiallahü Li-men hamideh” ve “Rabbena ve leke’l-hamd” diyerek rukudan kalkılır. Cemaatle kılarken, imam Semi’allahü Limen hamideh” derken cemaat de “Rabbena ve leke’l-hamd” der.

Secdeye giderken eller yere konulur ve yüz her iki elin arasına konur Secde alın ve burun üzerine yapılır. Eger
sadece birinin üzerine secde ederse, Ebu Hanife’ye göre, caizdir; an cak Ebu Yusuf ve Muhammed’e göre, bir özür olmadan yalnız burun üzerine secde etmek caiz değildir. Sarığın büklümü, elbisenin sarkık faz la kısmı üzerine secde edilirse caiz olur. Pazılardan koltuklara kadar olan kısım açık tutulur; karın da oyluklara birleştirilmez, arada boşluk bırakilir. Ayak parmakları kıbleye doğru konulur ve secdede üç defa “Subhane Rabbiye’l-a’la” denir, bu en kısa olanıdır. Baş, secdeden kaldırılırken “Allahu Ekber” denilir ve tam olarak oturulur, ikinci defa yine tekbirle secdeye gidilir, ikinci secdeden “Allahu Ekber” diyerek, oturmadan ve elleri yere koymadan, kıyama kalkılır. İkinci rekât ta birinci rekât gibi kılınır. Yalnız bunda başlangıç tekbiri alınmaz, “Euzu” çekilmez ve eller sadece birinci tekbirde kaldırılır.

İkinci rekâtın ikinci secdesinden doğrulunca sol ayak yere yatırılıp üzerine oturulur. Sağ ayağın da parmak uçları kıbleye dönük şekilde dikilir. Eller oyluklar üzerine konulur. Parmaklar açılır ve “Tahiyyat” oku nur. Tahiyyat şöyledir.

“Et-tahiyyatü Li-1lähi ve’s-Salavâtü ve’t-Tayyıbâtü, e’s-Selâmü aley- ke Eyyüha’n-Nebiyyü ve Rahmetullahi ve Berekatuh. es-Selamu aleyna ve åla ibadallah-his-Salihin. Eşhedu en la ilahe illallah ve eshedu enne Muhammeden abdühu ve Resûlüh.”

İlk oturuşta bundan başka bir şey okunmaz.

Son iki rekätta sadece “Fatiha” okunur. Namazın sonunda, birinci Tahiyyatta oldugu gibi, oturulup “tahiyyat” okunur. Peygamber (s.a.s) e “Salat seläm” getirilir; Kur’an sözlerine benzeyen ve hadislerde rivayet edilen istenen dualardan okunur, halk sözlerine benzeyen sözlerle dua edilmez. Son olarak, önce sağa, sonra sola selam verilerek her ikisinde de “Es-Selâmu aleyküm ve Rahmetullähl” denir.

S.3. Namazda kıraat ne zaman sesli ve ne zaman gizli okunur?

C.3. Imam olan kişi; sabah namazında, akşam ve yatsının ilk iki rekâtında kıraatini sesli, üçüncü ve dördüncü rekâtları ise gizli okur. Tek başına namaz kılan, ister açıktan isterse içinden okur. Imam, öğle ve ikindi namazlarında gizli okur.

S.4. Vitir nedir ve nasıl kılınır?

C.4. Vitir namazı üç rekâttır ve rekâtlar arasında selâm verilmez. Üçüncü rekâtta rükûdan önce kunut okunur. Her rekâtta “Fatiha” ile beraber bir sure okunur. Kunut yapmak istendiğinde eller (Başlangıçta olduğu gibi) yukarı kaldırılır ve “Tekbir” alınır. Sonra kunut duaları oku nur. Vitir haricinde, hiç bir namazda kunut okunmaz.

S.5. Kunut duası nedir?

C.5. En faziletli olanı rivayet edilen şu duadır. “Allahümmehdini fimen hedeyte ve a’fini fimen a’feyte ve tevellini fimen tevelleyte ve barikli fima a’tayte ve kinî şerre ma kadeyte, feinneke takdi vela yukda a’leyke, feinnehu layezillu men valeyte vela ya’izzu men a’deyte, teba rekte Rabbena ve tealeyte, feleke’l hamdu a’la ma kadeyte, estağfiruke ve etubu ileyke.”

S.6. Namazda belli bir sureyi tahsis ederek okumak caiz midir?

C.6. Namazda okunması zorunlu belli bir sure yoktur ve her zaman belli bir sureyi okumak mekruhtur.

S.7. Kıraatın farz olan miktarı ne kadardır?

C.7. Kıraatın farz olan miktarı, Ebu Hanife’ye göre, Kuran denilebilecek bir miktar kâfidir, Ebu Yusuf ve Muhammed’e göre, en az üç kışa veya uzun bir ayet olması gerekir.

S.8. Memum imamın arkasında ne okumalıdır?

C8. Bir Imama tabi eden memumun bir şey okuması gerekmez.

S.9. Cemaatle namaz kılmak isteyen, nasıl niyet getirmelidir?

C.9. Cemaate namaz kılmak isteyen kişi, iki niyet getirmek zorundadır. Namaz niyeti ve ittiba niyeti.

S.10. Cemaatle namaz kılmanın hükmü nedir?

C.10. Cemaatle namaz kılmak müekked sünnettir.

S.11. Imam olmada öncelikli olan kimdir?

C.11. Insanlara imam olmada öncelikli olan onların sünneti en iyi bilenidir, sonra sırası ile kıraatı iyi olan, sonra takva sahibi olan ve yaşlı olan önceliklidir.

S.12. Kimin imamlığı mekruhtur?

C.12. Kölenin, bedevinin, körün, fâsikın, zinadan doğan, bidat sahibinin imam olması, mekruhtur. Fakat öne geçip namaz kıldırdıkları takdirde caiz olur.

S.13. Imam namazı uzatabilir mi?

C.13. Imamin namazı uzatması doğru değildir. Ancak tek başına kilanın uzatması müstehaptır.

S.14. Kadınlar cemaatle namaz kılabilirler mi?

C.14 Kadınların kendi aralarında cemaatle namazruhtur. Eger kendi aralarında cemaatle namaz kılarlarsa içlerinden imam olan öne geçmeyip ilk safın ortasında durur.

S.15. Imamın neresinde durmak gerekir?

C.15. imama uyan tek kişi ise, imamın sağ tarafında, iki kişi veya daha çok iseler, arkasında dururlar.

S.16. Kadın ve çocuklara imamlık yapması caiz midir?

C.16. Hayır, kadın ve çocukların erkeklere imam olmaları caiz degildir.

S.17. Erkek, kadın ve çocuklar nasıl saf tutarlar?

C.17. Birlikte cemaatle namaz kılarken önce erkekler, sonra çocuk lar ve en arkada da kadınlar saf tutar.

S.18. Kadın erkeğin yanında namaz kılabilir mi?

C.18. Aynı namazı kılarken, kadın erkeğin yanına durursa, erkeğin namazı bozulur.

S.19. Kadınların camilerde cemaatle namaz kılmalarının hükmü nedir?

C.19. Kadınların camilere gitmeleri mekruhtur. Ancak yaşlı kadınların sabah, akşam ve yatsı namazlarında camilere gitmelerinde bir beis yoktur.

S.20. Üstün evsafta olanın düşük evsafta olana uyması caiz mi dir?

C.20. Hayır, üstün kimse kendinden daha alt birisine uyması caiz olmaz. Orneğin sağlam kişi sidiğini tutamayana; temiz kadın istihazeli kadına; Kur’an okumayı bilenin bilmeyene; giyinmiş olanın çıplak olana, rüků ve secdeyi tam yapabilenin ima ile kılan ve farz namaz kılanın sünnet kılana iktida etmesi caiz degildir. Kildıkları farz namazları değşik olanların da birbirlerine uymaları da caiz degildir:

Abdesti olanın teyemmümlü olana, abdestte ayaklarını yıkamiş olanin mesh etmiş olana, ayakta namaz kılanın oturarak kılana, sünneti kılanın farzı kılana uyması caizdir.

S.21. Abdestsiz imama iktida edenin hükmü nedir?

C.21. Bir imama iktida edip sonra abdestsiz olduğunu öğrenirse namazını iade eder.

S.22. Namazın mekruhları nelerdir?

C.22. Elbise ve vücut ile oynamak; çakıl taşlarını düzeltmek, an- cak secdeye varınca bir defaya mahsus düzeltebilir, parmak kaldırmak ve indirmek; erkeklerin uzun saçlarını kadınlar gibi toplayıp tepeleri de bağlayıp o şekilde namaz kılmaları, elbiseyi düzeltmek veya tutmak sağa sola dönmek, bakınmak; Köpek oturuşu gibi oturmak; elle veya dille selam almak; özürsüz bağdaş kurmak; yemek ve içmek gibi hal ve davranışlar namazda mekruhtur.

S.23. Namaz esnasında abdesti bozulan ne yapmalıdır?

C.23. Namazda iken abdesti bozulan hemen abdest alıp geri kalan kısmını tamamlar. Fakat yeniden başlaması daha iyi olur. Eger imam ise yerine cemaatten birisini geçirir. Tahiyyat bittikten sonra, selam vermeden abdest bozulsa, hemen abdest alınıp selam verilir. Fakat kasten bozarsa veya konuşursa veya namaza münakiz bir amelde bulunursa namazı tamamlanmış olur. Namazda uyuya kalıp ihtilam olur veya delirir, bayılırsa veya kahkaha atarak gülerse hem namazı hem de abdesti tazelemesi gerekir.

S.24. Namazda konuşmanın hükmü nedir?

C.24. Namazda kasten veya sehv ederek konuşursa namazı bozulur.

S.25. Teyemmümle namaz kılan, namaz esnasında su bulursa veya bir özür sahibi özrü biterse ne yapmalıdır?

C.25. Teyemmümle namaz kılan, su bulduğunda namazı bozulur. Bir tahiyyat müddeti kadar oturduktan sonra suyu görürse; meshin süresi biterse veya ayağından çıkarsa; ümmiyken bir sure öğrenirse; çıplakken elbise bulursa; işaretle namaz kılarken rükû ve secde yapabilir duruma gelirse; kıldığı namazdan önce kılması gereken bir namazın olduğunu hatırlarsa; Cuma namazını kılarken ikindi vakti girerse; yarası üzerinde sargi varken yara iyileşip sargı düşerse; bir özrü varken iyileşirse, Imam Ebu Hanife’ye göre, namazı bozulur; Ebu Yusuf ve Muhammed’e göre namazı tamamlanır.

KAYNAK Benli kitap itisam yayınları

Hanefi Mezhebine Göre Namaz Nasıl Kılınır?

Şafi mezhebine göre kaza (mahkeme)