Haset, İmrenme ve Rekabet

Haset(kıskançlık), imrenme ve rekabet duyguları arasında bazı farklar vardır.

Haset: Haset edilen kimsenin sahip olduğu nimetin zevâl bulmasını temenni etmektir.

İmrenme: Bulunduğu durumun bozulmasını temenni etmeksizin imrenilen kimsenin hali gibi bir halde olmayı istemektir.

Muâz b. Cebel (ra) Allah Resulü’nün (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: Yüce Allah buyurdu ki: Benim celalim uğrunda birbirini sevenlerin nurdan minberleri olur ki peygamberler ve şehitler bile onlara imrenirler. Bu hadiste bahsi geçen imrenmenin, kınanmış ve yerilmiş haset konumunda olması mümkün değildir. Çünkü bu ebediyet cennetindeki peygamberler ve şehitlerin ahlakına uygun değildir. Haset, cennet ehlinin sifatlarından da değildir. Hadiste buyrulduğu gibi: Aralarında buğz etme ve hasetleşme yoktur.

Bu husus İbn Kebşe el-Enmârî (ra) hadisinde açıklanmaktadır: Allah Resulü (sav) buyurdu ki: Bu ümmetin hali şu dört kimsenin haline benzer: Bir adam ki Allah ona servet ve ilim vermiş, o da ilmiyle serveti üzerinde amel etmiştir. Bir diğer adam ki Allah ona yalnız ilim verip servet vermemiştir, o da şöyle der: Ey Rabbim, filanın serveti gibi benim de servetim olsaydı, ben de onun gibi amel ederdim. Bu ikisi ecir bakımından eşittirler.

Hadiste bahsedilen duygu, nimetin zeval bulması isteğini içermeyen bir imrenme hali olup kesinlikle yerilmemiş, hatta ecir bakımından eşit oldukları haber verilmiştir.

Allah Resulü (sav) hadisin devamında şöyle buyurmaktadır: Bir adam ki Allah ona servet verip ilim vermemiş, o da bu serveti Allah’a isyan yolunda harcamıştır. Bir diğer adam ki Allah ona ne ilim, ne de servet vermiştir de o şöyle demektedir: Eğer bana da filan gibi servet verilseydi onun harcadığı gibi günahlarda harcardım. Bu ikisi de günah bakımından eşittirler.

Görüldüğü üzere Allah Resulü (sav) son zikrettiği kişiyi üçüncünün sahip olduğu servete sahip olma isteğinden dolayı değil, onun gibi günah işleme arzusunda olmasından dolayı yermiştir. Şu halde başka birinin sahip olduğu bir nimete, onun zeval bulmasını istemeksizin imrenmekte her hangi bir sakınca yoktur.

Rekabet: Ebul-Hasan el-Mâverdî dedi ki: Rekabet, kendilerine zarar vermeksizin üstün olanlara benzeme isteğidir. Bazıları hata ederek hayırda yarışma ve rekabet etmeyi de haset gibi değerlendirmişlerdir. Halbuki durum onların zannettikleri gibi değildir.

Hasedin aslı, üstün kimselerde bulunan iyiliklerden rahatsızlık duymaktır. Bunun zarara yol açması kaçınılmazdır. Çünkü hasetçinin gayesi, üstünlük sahiplerinin bu meziyetlerini yitirmeleridir. İşte haset ile rekabet arasındaki fark budur.

Rekabet bir erdemdir. Zira güzel meziyetler kazanmayı teşvik edici ve hayır ehline uymayı kolaylaştırıcı bir duygudur.

Şair der ki:

İyilikler kazanmak için rekabet et üstün kimselere, Çünkü dünya anlatılanlardan ibarettir.

Herkes kendi şânına yakışanla bilinir,

Kimi miras bırakan olur, kimi miras bırakılan. Rekabet haram değil bilakis duruma bağlı olarak farz, mendup veya mübahtır.

Haset Mübah Görülebilir mi?

Daha önce de ifade ettiğimiz gibi haset, başkasının sahip olduğu nimetin zeval bulmasını temerini etmektir.

Başkasının sahip olduğu ilim, servet veya rahatlık gibi bir nimetin benzerine onun zeval bulmasını temenni etmeksizin ulaşmayı arzulamaya gelince buna haset değil imrenme denir ve mübah görülmüştür.

Allah Resulü (sav) buyurdu ki: Yalnız şu iki kimseye haset edilebilir: Bir kişi ki Allah’ın kendisine verdiği serve ti gece gündüz Hak yolunda harcar. Bir kişi ki Allah’ın kendisine lütfettiği Kur’an’ı gece gündüz okur. Hadisin başka bir rivayetinde şöyle geçmektedir: Yanız şu ikisine haset edilebilir: Bir adam ki Allah ona bir servet vermiş de onu hak yolunda harcamayı nasip etmiştir. Ve bir adam ki Allah ona hikmet vermiş ve onunla hüküm ver mesini ve öğretmesini nasip etmiştir.

Allah Resulü’nün (sav) bunları haset olarak isimlendirmesi mecaz babındandır. Bunlar ancak hayırda yarışma kabilinden görülür.

Haset hakkında geniş araştırma:

BENZER KONULAR:

• Hasedin zararları ve tedavisi
• Haset nedir zararları nelerdir
• Haset ne demektir
• Haset nedir? Kısaca
• İslamda Haset nedir zararları nelerdir
• Tümünü görüntüle.
• Kıskançlıktan kurtulma yolları
• Sosyal ilişkilerde haset duygusuyla hareket etmenin sizce zararları nelerdir?
• Hasetten kurtulmanın yolları nelerdir
• Haset ne demek? Haset duygusundan nasıl kurtulunur
• Tümünü görüntüle.