Su Artıkları Hakkında Hükümler

HAYVANLARIN ARTIK SULARI

Gerek evcil, gerek yabani hayvanlar evdeki ağzı açık su kaplarıından ve dışarıdaki durgun ve akarsulardan su ihtiyaçlarını giderirler. Böylece onlar dan artakalan suya Arapça “sü’r,” Türkçe “artık su” denir. insan sağına çok önem veren ve koruyucu hekimliğe ağırlık veren İslâm dini, gerek Allah (celle celaluhu)na ibadet hususunda, gerekse günlük su ihtiyacımızı giderme de hayvan artığı sulardan ne derece yararlanabileceğimizi, bunların haram ya da mekruh olup olmadığını özel bir konu haline getirerek Ayet-i Kerime ve Hadis-i şeriflerin işığında bir takım hükümler koymuştur.

Öteden beri evlerde kedi ve köpek beslenir. Özellikle, Avrupa kültürünün tesirinde kalan sosyete, köpek beslemeye hayli ilgi duymaktadır. Köylerde ise hem evi, bağ ve bahçeyi, hem de davarları hırsız ve yabani hayvanlardan korumak için köpek; fare ve haşaratı temizlemesi için kedi beslenir. Bu iki evcil hayvan da bir takım zararlı mikroplar taşıyabilir. Bilhassa kuduz mikrobu virüs cinsinden olup çok tehlikelidir. Köpekte ve memeli hayvanlarda görülen bu mikrop salya ile vücuttaki sıyrıktan kana geçer. O bakımdan İslâm dini, mecbur kalmadıkça ciddi bir ihtiyaç duyulmadıkça evlerde köpek beslenmemesini ısrarla tavsiye etmiş, hatta bu gibi evlere meleklerin girmeyeceğini haber vermiştir.

Her şeye rağmen kedi, köpek ve benzeri memeli hayvanları günlük hayatımızın tamamen dışında tutmamız mümkün değildir. Bazıları zevk için, bazıları da ihtiyaca binaen beslenir ve korunur.

Gerçek bu olunca, bu hayvanların su dolu kaplardan içmesi neticesi kalan artık mekruh veya haram olur mu? Bunun cevabı, ilgili hadisleri nakle dip delâlet ettiği hükümleri açıkladıktan sonra kendiliğinden anlaşılmış olur.

Şimdi konuya ışık tutan ve hükme dayanak teşkil eden hadis-i şerifi naklediyoruz:
عن أبي هريرة قال: قال رسول الله صلى الله عليه و سلم «إذا ولغ الكلب في إناء أحدكم فليفة ليغسله سبع مرات». رواه مسلم و النسائي

“Birinizin kabına köpek ağzını sokup yaladığı zaman içindekini döksün, sonra da onu yedi defa yıkasın.”

Hadis-i Şerifle İlgili Mezheplerin ictihat Ve Yorumları

Hanefiler’e göre, köpeğin salyasıyla diğer necis nesneler arasında fark yoktur. Yedi defa yıkanması vücuba değil, nedbe (yapılması bağlayıcı olmayan fiil) hamledilir. Ayrıca İmam Ebû Hanife bu hususta Ebû Hureyre (radıyallahu anh)’ın, “Köpeğin ağzını sokup salyasını dokundurmasından dolayı üç defa yıkanır.” mealindeki rivayetini delil olarak sayıp görüş ve yorumlarının sıhhatine işaret etmiştir.

Şafiiler’e ve Hanbeliler’e göre, köpeğin ağzını sokup salyasını dokundurduğu kabı veya herhangi bir eşyayı yedi defa yıkamak vacibdir. İbn Abbas, Ürve b. Zübeyir, Muhammed b. Şirin, Tavus, Amr b. Dinar, Evzâi, Ebu Sevr de aynı görüştedir.

İkinci rivâyet de sahih kabul edildiğine ve delil olarak sayılmaya dayanak teşkil ettiğine göre, yedi defa yıkasın, emri neshedilmiş, yani hüküm kaldırılmış sayılır. Hem Hanefiler bu konuda kıyasa da başvurup şöyle demişlerdir: “insan ve hayvan dışkısı, köpeğin salyasından daha fena ve ağar bir necasettir; oysa onların dokunduğu yerin yedi defa yıkanması değil, temizleninceye kadar yıkanması emredilmiştir. Bu bir defayla olabileceği gibi, üç defayla da olabilir.”

Köpek salyasının dokunduğu suyu veya yiyeceği (sıvı halinde ise) dökmek gerekir. Çünkü salya necistir, aynı zamanda kuduz veya başka bir virüs de taşıyabilir, ağızda çürük diş, midede ülser gibi bir durum varsa kan akması mümkündür. Yiyecek maddesi katı türden ise, ağzının dokunduğu yeri iyice belirleyip atmak gerekir.

Malikiler’e göre, köpek necis değildir. Delilleri ise, Allah (celle celaluhunun şu buyruğudur: “Senden kendilerine nelerin helal alındiğini soruyorlar; de ki: size temiz yararlı şeyler helal kılınmıştır. Eğittiğiniz ve Allah’ın size öğrettiğini öğrettiğiniz avcı hayvanların sizden yana yakaladıklarını yeyiniz ve üzerine Allah’ın ismini anınız (Besmele çekiniz).”

Anlaşılacağ gibi, ayette talimli avcı hayvanların köpek dahil, yakaladıkları avdan yememiz emredilirken, onların ağzının dokunduğu kısmı yıkamamız emredilmemiştir.

Buna karşı cevap verenler ise şöyle demişlerdir: Ayette her şey açıklanmıyor. Hadis-i şerif umum ifade eder mahiyette bir hüküm getirmiş ve böylece avcı köpeğin ağzıyla yakalayıp getirdiği avi, dokunan salyadan temizlemenin vacib olduğu anlaşılmıştır.

Çoğuna göre de, avcı köpeğin yakaladığı avı, dokunan salyadan yıkamamak bu hususta bir ruhsattır. Bu görüş ağırlık kazanmıştır.

Köpeğin ağzını sokup salyasını dokundurduğu kabı veya başka bir eşyayı İmam Şafiî ile İmam Ahmed b. Hanbel’e göre yedi defa yıkama vâcibdir. İmam Ebû Hanife’ye göre en çok üç defa kâfidir. İmam Mâlik’e göre, hadîsin hükmü kaldırılmıştır. Köpek necis değildir. Yani bu hususta İkrime ile İmam Mâlik aksine bir görüş ve ictihat ortaya koymuşlardır.

Konuyla İlgili Diğer Hadis-i Şerifler ve Tahliller

“Köpeğin ağzını sokup salyasını dokundurması sebebiyle kap üç veya beş veya yedi defa yıkanır.”

“Köpek kaba ağzını sokup yaladığı zaman, ondaki suyu veya yiyeceği dökünüz, sonra da onu üç defa yıkayınız.”

“Köpek sizden birinin kabına ağzını sokup yalarsa, onu döksün ve kabi üç defa yıkasın!” “Köpek ağzını sokup yaladığı zaman o kap, ilki veya sonu toprakla olmak üzere yedi defa yıkanır.”

“Köpek ağzını sokup yaladığı zaman sizden birinizin kabınızın temizlenip paklanması, onu yedi defa yıkamasıdır.”

Görüldüğü gibi yukarıda naklettiğimiz beş hadîs arasında, köpek sal yası dokunan kabın üç veya beş veya yedi defa yıkanması gibi farklı sayılar yer almaktadır. Ayrıca ilki veya sonu toprakla olmak üzere yedi defa yıkansın, gibi diğerlerinden çok farklı bir rivayet bulunmaktadır. Aynı konu hakkında beş altı hadisin hükme dayanak olan lafızları arasında bunca farkın mevcudiyeti onun muzdarip olduğunu gösterir. Öyle olunca da en sahih olanını seçip diğerlerini bırakmak uygun olur.

En sahihi hangisidir? Hadis âlimlerinin yaptıkları araştırma neticesinin belirlenmesi bize en sağlıklı bilgiyi verir:

Darekutnî birinci hadîsi naklettikten sonra, bu hadîsi İbn İyaş’tan nak leden Abdulvahhab b. Dahhak yalnız kalmıştır, o metrûktur. Başkalan ise Ibn lyâş’dan hadisi şu isnadla rivayet etmişlerdir: “Onu yedi defa yıkayınız.” Sahih olan da budur.

İkinci hadise gelince, Şeyh Takiyüddin, el-Imam adh eserde diyor ki: “Bu senedi sahih olan bir rivayettir.” Çünkü râvisi bulunan Abdülmelik b. Ebi Süleyman’ın sika (güvenilir) olduğunu Esbab-1 sünen kabul etmiştir.
Üçüncü hadisi El-Karabisi’den başkası ref’etmediği için Ibn Cevzi onun bu rivayetini gayr-i sahih kabul etmiştir.

Dördüncü ve beşinci hadîsler ise, dördüncüsünü Kütüb-i Sitte, beşincisini Müslim ve Ebû Dâvud rivâyet etmiştir ki, ikisi de ilim adamlarınca sahih kabul edilmiştir.

Fethü’l-Allâm’da ise “yedincisi toprakla olmak üzere.” olan rivâyetin muzdarib olduğu belirtilmiştir; çünkü bazısında ilki veya sonu, bazısında birincisi veya yedincisi, bazısında da sekizincisi. şeklinde değişik ifadeler kullanılmıştır.

İmam Ebû Hanife “üç defa yıkayınız” hadîsini kendi kıyasına daha uygun görüp bu rivâyeti dayanak seçmiştir.

Imam Şâfii ve arkadaşları, “bir defası toprakla olmak üzere yedi defa yıkar.” rivayetini dayanak seçip ona göre bu konuda hüküm çıkarmıştır.”

İmam Ahmed b. Hanbel de iki rivâyetten birinde sadece yedi defa yıkamasıdır, meâlindeki hükmü daha uygun görüp hüküm çıkarmıştır.

Şâfîiler domuzu ve köpekle domuzun birleşmesinden meydana gelen melezi bu konuda köpeğe kıyas etmişlerdir.

imam Malik ise el-Muvatta’ da beşinci hadisi “veleğe yerine “şeribe” fiilini kullanarak nakletmiştir. O halde o da yedi defa yıkanır, hükmünü çıkarmıştır.

Sonuç olarak, topraksız yedi defa yıkanması ile yine topraksız üç defa yn kanması, ağırlık kazanmakta ve hükme en sağlam dayanak gösterilmektedir.

Hadis-i Şeriften Çıkarılan Hükümler

Köpeğin ağzını sokup salyasını dokundurduğu kaptaki suyu veya.
Sıvı maddeyi dökmek gerekir, çünkü necis olmuştur. Katı madde ise, salyanın dokunduğu kısım dikkatle çıkarılıp atılır.

2. İmam Ebû Hanife’ye göre, o kap üç defa itinayla yıkanır. İmam Şâfii ve diğer iki imama göre yedi defa yıkanır. (İmam Şafiî’ye göre, bir defası toprakla olmak üzere yedi defa yıkanır).

3. Şâfiiler’e göre, köpeğin aynı (cismi) necistir. İmam Mâlik’e göre necis değildir.

4. Mâlikiler’e göre, köpeğin ağzının dokunduğu, salyasının bulaştığı şeyi yedi defa yıkamak vâcib değil, menduptur. Çünkü köpeğin aynı necis değildir.

KONUNUN DEVAMI: ⇓

Kedinin artığı necis midir?

Buluğul Meram

Diğer Sitelerimiz:

dinisorusor.com

islamisorusor.com

mumsema.com.tr

BENZER KONULAR:

• hayvanlara Merhamet
• hayvanlara Merhamet Etmek
• Hangi hayvanlar yenmez?
• Evcil hayvanların ahiretteki durumu ne olacak
• Allah neden hayvanların acı çekmesine izin veriyor?
• Tümünü görüntüle.
• necaset nedir ve necaset ile namaz kılınır mı?
• Halıdaki necaset nasıl Temizlenir?
• Halıya bulaşan necaset namaza mani midir?
• Görünmeyen necaset nasıl temizlenir?
• Bilinmeyen necaset namaza zarar verir mi
• Tümünü görüntüle.