Hz. Âdem Peygamber Kıssası

İlk İnsan ve ilk peygamber.

Adem, İslâm’da olduğu gibi Yahudilik ve Hıristiyanlığa göre de ilâhî vahye mazhar olan ilk insandır. Bu sebepledir ki İslâmî kaynaklarda “ebu’l-beşer (insanlığın atası)” °’arak da anılır.

Âdem kelimesinin menşei ve anlamı tar­tışmalıdır. Kelimenin arapça asıllı olduğu ve “esmerlik” anlamındaki “el-üdme”den, tip, örnek anlamındaki “el-edeme”den veya “bir şeyin dış yüzü” anlamına gelen “el-edîme”den geldiğini söyleyenlerin yanında, arapçaya süryanice veya ârâmiceden geçtiğini savunanlar da olmuş­tur. Diğer taraftan kelimeyi Sümer, Asur-Bâbil dillerindeki “adamu” ya bağlayanlar da vardır. Kelimenin Tevrat’ta ki kullanımı, “toprak” anlamındadır (Tekvin 2/7).

Âdem’in yaratılışı Tevrat’ta ve Kur’ân-ı Kerîm’de anlatılmaktadır. Tevrat’ta ilk insanın yaratılışıyla İlgili iki farklı rivayet vardır. Birinci rivayete göre İnsan, yaratılı­şın altıncı gününde, diğer bütün varlıklar­dan sonra Tanrı’ya benzer bir surette, er­kek ve dişi olarak yaratılmıştır. İkinci riva­yete göre ise, diğer varlıklardan önce, yerin toprağından yapılmış, daha sonra burnuna hayat nefesi üflenerek canlı bir varlık ol­muş, onun kaburga kemiğinden de eşi yaratılmıştır. Kur’ân-ı Kerîm’e göre Âdem topraktan yaratılmıştır (Âl-i imrân 3/59). Âdem’in yaratıldığı madde çeşitli âyetlerde toprak, su, çamur, akışkan veya süzme çamur, yapışkan çamur, kurumuş çamur kelimeleriyle ifade edilmiştir.

Tevrat’ta Âdem’in yeryüzünde, yaratılı­şın altıncı gününde ve yerin toprağından yaratıldığı bildirilmekte, diğer kaynaklarda ise onun Cuma günü yaratıldığı belirtilmek­tedir. Hadislere göre de Hz. Âdem cuma günü yaratılmıştır (Ebû Dâvud, Salât 207; et-Tirmizî, Cuma, 1).

Tevrat’a göre Âdem yaratıldıktan sonra Allah onun yalnızlığını gidermek için kır hayvanlarını ve göğün kuşlarını yaratır ve Âdem bütün bu canlılara ad koyar. Kur’ân’a göre ise Allah Âdem’e bütün varlıkların isimlerini öğretir.

Allah, Âdem’i yaratıp ona ruh verdiği zaman meleklere “Âdem’e secde edin” diye emretmiş, bütün melekler ona uymuş­lar, ancak İblis secde etmemiş bu yüzden lanetlenmiş ve Allah’ın rahmetinden uzak­laştırılmıştır (msl. el-Bakara 2/34; el-A’râf 7/11; el-Hicr 15/30). Tevrat’ta bu konuda bilgi yoktur ancak yahûdi ve hıristiyanlarca muteber sayılmayan kitaplarda şeytan dışında bü­tün meleklerin Âdem’e secde ettikleri be­lirtilmektedir. Tevrat’a göre Allah, yerin toprağından ilk insanı yarattıktan sonra onu şarka doğru Aden’de (Eden) hazırladığı bahçeye koyar. Bu, ibrânicede “Eden” adı verilen dünyevî cennettir. İçinden bir ırma­ğın çıkıp dört kola ayrıldığı bu bahçede görünüşü güzel ve meyveleri hoş ağaçlar ile hayat ağacı ve iyiliği, kötülüğü bilme ağacı mevcuttur. Âdem’e bahçenin her ağacı serbesttir ancak İyilik ve kötülüğü bilme ağacı yasaktır. Ona yaklaştığında ölecektir.

Tevrat’ta İnsanın yaratılışıyla ilgili iki an­latımdan birine göre (Tekvin 1/27) insan, er­kek ve dişi olarak yaratıldığı halde, diğer anlatıma göre, Âdem yaratılıp cennete konulduktan sonra eşi yaratılmıştır {Tekvin 2/18-23). Tevrat’ta anlatıldığına göre Rab, erkeği yaratıp cennete koyduktan sonra onun yalnızlığını gidermek için yerin hay­vanlarını ve göğün kuşlarını yaratmış, bü­tün bu varlıklara Âdem’in ad koymasını istemiştir. Ancak bunların, Âdem’in yalnız­lığını gideremediğini görünce, onun üzeri­ne derin bir uyku getirir ve kaburga kemi­ğinden kadını yaratır. Âdem de ona Nisa (Kadın, İbrânicede İşah) adını verir. Yaratı­lan ilk kadının adı, ibrânicede Havvah’tır.

Grekçeye Eva, latinceye Heva şeklinde geçen bu kelime, Batı dillerinde “Eve” olarak kullanılmaktadır. Havvah kelimesi Tevrat’ta “yaşayan” anlamında kullanılmış­tır (Tekvin 3/20). Tevrat tefsirlerine göre Hav­va, Âdem’in sağ böğründekİ on üçüncü kaburga kemiğinden yaratılmıştır. Tevrat’a göre Âdem ile Havva çıplak olarak cennet­te yaşarken yılan Havva’yı o da Âdem’i kandırır ve yasak meyveden yiyerek çıplak­lıklarının farkına varırlar ve incir yaprakla-rıyla çıplaklıklarını örterler.

İslâmî kaynaklara göre de Hz. Havva, ilk kadın Hz. Âdem’in eşi ve insan neslinin annesidir. Hz. Havva, Kur’ân-ı Kerîm’de ismen zikredilmemekte, birçok âyette Hz. Âdem’in yanısıra ondan bahsedilmektedir. Kur’ân’da “Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan eşini yaratıp ikisinden birçok erkekler ve kadınlar üreten Rabbi-nizden korkun…” (en-Nisâ 4/1) denilmek suretiyle ilk kadının erkekten yaratıldığı ifade edilmektedir. Daha sonra onlara “Ey Âdem! Sen ve eşin cennette oturun, ondan dilediğiniz yerde bol bol yiyin ama şu ağaca asla yaklaşmayın, yoksa zalimlerden olur­sunuz” denilmiş (el-Bakara 2/35; el-A’râf 7/19), emri çiğnemeleri üzerine ise yeryüzüne indirilmişlerdir.

Tarih ve tefsir kitaplarında Hz. Havva ile ilgili çeşitli rivayetler vardır. Bu rivayetlere göre Allah, Âdem’in yalnızlığını gidermek için, onun sol kaburga kemiğinden Hav­va’yı yaratmıştır. Bir hadis de ise Hz. Hav­va’nın yaratılışı şu şekilde anlatılmaktadır: “Kadınlar eğe kemiğinden yaratılmışlardır. Bu kemiğin en eğri kısmı, üst tarafıdır. Eğer sen eğri kemiği doğrultmaya çalışırsan onu kırarsın. Kendi haline bırakırsan öylece kalır ve o haliyle görevini yerine getirir. O yüzden size kadınlara iyi davranmanızı vasiyet ederim” (Tecrid-i Sarih et-Tercümesi, XI,305). Allah Havva’yı yarattıktan sonra ona cennet elbiselerinden giydirir ve çeşitli zinetlerle süsler. Âdem uykudan uyanınca onu başucunda bulur. Meleklerin sorusu üzerine, onun kadın ve adının Havva oldu­ğunu, zira canlıdan yaratıldığını bildirir. Daha sonra cennette yaşayan Âdem ile Havva, yasak meyveyi yemek suretiyle Allah’ın emrine karşı gelirler. Bir hadiste şeytanın insanı kandırmasında Havva’nın zaafının rolüne işaret edilir (Tecrid-i Sarih et-Tûrcümesi ıx, 81). Bazı tarih kaynaklarında, cennetten atılan Havva’ya ve onun neslin­den gelen kadınlara âdet görme, hamilelik, ağrılı çocuk doğurma gibi birçok meşakkat içeren durumlar takdir edilmiş olması ile bu zaaf arasında bağ bulunduğu ve bunların söz konusu yasağı çiğnemenin sonucu olduğu ileri sürülmüştür. Cennetten çıka­rıldıktan sonra Havva, Cidde’ye inmiş ve Arafat’ta Hz. Âdem ile buluşmuştur. Hz. Havva, Hz. Âdem’den bin yıl sonra vefat etmiş ve onun yanına defnedilmiştir (Salebi, Arâisu’l-mecâlis, s. 22, 37).

Benzer Konular:

• Hz. Âdem (a.s.) ve Hz. Havva niçin cennetten çıkarılmıştır?
• Allah (c.c.), meleklerden Hz. Adem’e (a.s.) nasıl davranmalarını istemiştir?
• Hz. Âdem’in (a.s.) iki oğlu Kabil ve Habil arasında neler yaşanmıştır?
• Hz. Âdem (a.s.) ne gibi özelliklere sahiptir?
• Hz. Adem (as) yasak meyve günahı 300 senede mi kabul görmüştür ?
• Tümünü görüntüle.