Hz. Sevde

Hz. Sevde binti zem’a (radiyallahu anha) hz.sevde peygamberimizle kaç yıl evli kaldı. Hz. Sevde’nin babası Zem’a b. Kays, annesi ise ensârdan Şemûs bint Kays’tır.

Hz. Sevde Hz. Peygamber’den önce amcasının oğlu Sekrân b. Amr ile evliydi. Hz Sevde ve kocası Sekrân İslâm dinini ilk kabul edenlerdendiler, ikisi de Mekke’de Müslüman ol muşlar ve II. Habeşistan hicretine katılmışlardı. Daha sonra ikisi de Mekke’ye geri dönmüş ve Sekrân b. Amr Mekke’de vefat etmişti.

Hz. Hatice’nin vefatından sonra Hz. Peygamber çok fazla üzülmüştü. Bu duruma bir çare bulmak isteyen Osman b. Maz’ûn’un karısı Havle bint Hakîm Rasûlullah’a gelerek: “Ey Allah’ın Rasûlü! Evlenmeyecek misin?” diye sordu. Hz. Peygamber: “Kimle evleneyim?” diye sorunca Havle: “Dilersen bekâr, dilersen dul bir hanımla evlenebilirsin.” dedi. Bunun üzerine Rasûlullah: “Bekâr kim? Dul kim?” diye sordu.

Havle: “Kız olarak, yaratılanlar arasında sana en sevimli olan kişinin kızı Âişe bint Ebû Bekir’dir. Dul olarak ise, sana iman eden ve tabi olan Sevde bint Zem’a’dır.” dedi. Hz. Peygamber: “Benim için her ikisiyle de görüş.” buyurdu. Havle bint Hakîm Rasûlullah için ilk önce Hz. Âişe’ye dünürlük etti. Hz. Ebû Bekir kızının Hz. Peygamber ile evlenmesini kabul ettikten sonra ikisinin nikâhını kıydı. Ancak fiili evlilik ileri bir tarihe ertelendi. Daha sonra Havle, Hz. Sevde bint Zem’a’nın yanına gelerek Hz. Peygamber’in kendisiyle evlenmek istediğini ona bildirdi. Hz. Sevde babasının onay vermesi durumunda buna çok sevineceğini söyledi. Havle bint Hakîm de Hz. Sevde’nin babası Zem’a’nın yanına giderek Hz. Peygamber’in Hz. Sevde ile evlenmek istediğini ona bildirdi. Zemʻa’nın bu evliliğe onay vermesinden sonra Hz. Peygamber ile Hz. Sevde evlendi.  Bu evlilik bi’setin 10. yılı Ramazan veya Şevval ayının içinde gerçekleşti.  Hz. Peygamber Hz. Sevde’ye dört yüz dirhem mehir vermişti.

Hz. Sevde Hz. Peygamber ile evlendiği zaman beş veya altı çocuğu bulunuyordu. Hatta bu çocukların Rasûlullah’ı rahatsız etme ihtimaline karşın onunla evlenme hususunda biraz çekingen kaldığı da rivayet edilir. Fakat Hz. Peygamber onun bu çekincelerini anlayışla karşılamış ve eski kocasının emanetleri olan bu çocuklara karşı beslediği sevgiyi takdir etmiştir. Hz. Sevde ve Hz. Peygamber evlendiklerinde her ikisi de elli yaşındaydı. Dolayısıyla Hz. Sevde de Hz. Peygamber gibi Fil Yılı’nda yani miladi 571 yılı civarında dün yaya gelmişti.

Hz. Aişe’den: “Sevde, Rasûlullah’ın benden sonra evlendiği ilk kadındı.”  şeklinde bir rivayet aktarılmakla birlikte bu doğru değildir. Hz. Âişe, Hz. Sevde’yi nikâh hususunda geçmiş olabilir. Fakat fiilî evlilik noktasında Hz. Sevde ke sinlikle Hz. Âişe’den öncedir.

Rasûlullah ve Hz. Ebû Bekir, Medine’ye vardıktan bir müddet sonra ailelerini de yanlarına getirmek istemişlerdi. Hz. Peygamber Mescid-i Nebevî’nin tamamlanmasından sonra evlatlığı Zeyd b. Hârise ile azatlı kölesi Ebû Râfi”i iki deve ve beş yüz dirhem harçlıkla birlikte Mekke’ye gönderdi. Hz. Ebû Bekir de Abdullah b. Üraykıt’ı iki veya üç deve ile onla rin yanına katıp eşini ve çocuklarını Hz. Peygamber’in ailesi ile birlikte göndermesini Abdullah b. Ebû Bekir’e emretti. Hz. Peygamber ve Hz. Ebû Bekir’in ailesi Zeyd b. Hârise ve Ebû Râfi’ önderliğinde Medine’ye doğru yola çıktılar. Bu grubun içerisinde Hz. Fâtima, Hz. Ümmü Gülsüm, Hz. Sevde bint Zem’a, Ümmü Eymen, Üsâme b. Zeyd, Abdul lah b. Ebû Bekir, Ümmü Rûmân, Hz. Âişe ve Hz. Esmâ bu lunuyordu. Bu grup yolda Talha b. Ubeydullâh’a rastlamış, Talha da onlarla birlikte hicret etmişti. Nihâyet Medine’ye geldiklerinde Rasûlullah’ın ailesi Mescid-i Nebevî de hazır lanmış olan odalarına yerleştiler.

Hz. Sevde Hz. Peygamber ile Mekke’de üç yıl, Medine’de de Hz. Peygamber, Hz. Âişe ile evlenene kadar yaklaşık iki yıl tek eş olarak evlilik hayatı yaşamıştır. Dolayısıyla Mescid-i Nebevî’deki Hz. Peygamber’in eşlerine ait olan evlerin ilk sa kini Hz. Sevde’dir. Burada Mescid-i Nebevî’deki Müminlerin annelerinin evleri hakkında bulunan malumatların bir kısmını aktaracağız. Hz. Peygamber’in diğer eşlerinin hayatı hakkında bu bilgileri tekrar etmeyeceğiz.

Hz. Peygamber Medine’ye hicret ettikten sonra ilk iş olarak buraya bir mescid yapmaya karar verdi. Mescid için uygun olan yerin Mâlik b. Neccâr oğullarının hurma kuruttuğu alan olduğu tespit edilince, mescidin buraya yapılmasına karar verildi. 33 Hz. Peygamber bu süre içerisinde Zeyd b. Hârise ile birlikte Ebû Eyyûb el-Ensârî’ye misafir oldu. 34 Rasûlullah burada bulunan ağaçların kesilmesini emretti. Ayrıca bölgede daha önce bulunan mezarlar da açılarak kemikler başka bir yere defnedildi. 35 Yüz zirâ 36 uzunluğunda ve yüz zirâ genişliğinde yapılan Mescid-i Nebevî’nin yüksekliği de üç zirâydı.

Rasûlullah bizzat kendisi mescidin inşaatında çalışıyordu. Mescidin inşaatında taş ve kerpiç kullanılmıştı. Yerden bir zirâ yük selinceye kadar temeller taş ile üst kısmı ise kerpiçle örüldü. 37 Mescidin üç kapısı bulunmaktaydı. Rasûlullah hurma kütüğünden yapılan direklerle desteklenmiş bir de çatı yaptırdı. Bu çatının üzeri de hurma yaprakları ve dalları ile örtüldü. Mescidin üzerine yapılan bu örtü içeridekileri yağmurdan ko rumuyordu. Sadece bir gölgelik vazifesi görüyordu. 38 Rebi yülevvel ayında başlayan inşaat yaklaşık yedi ay sürmüş ve şevval ayında tamamlanmıştı. 39 Rasûlullah mescidin hemen yanına kerpiçten iki adet oda yaptırmıştı. Bunlardan kapısı mescide doğru açılanı Hz. Aişe’ye tahsis etti. Hz. Sevde’nin odasının kapısı ise Âl-i Osman’ın arkasına açılıyordu. Bu iki oda mescidin doğu duvarının dış yüzeyine bitişik olarak sıra lanmıştı. Mescidin olduğu gibi bu odaların da çatılan hurma dalları ve yapraklarıyla örtülmüştü. 40 Evlerin çatılarının, yap raksız hurma dallarından örülmüş olan kıl sergilerle örtülmüş olduğu da rivayet edilir.

Hz. Peygamber’in eşleri için yapılan iki odanın sayısı zamanla Hz. Peygamber’in yaptığı yeni evlilikler sebebiyle dokuza çıkmıştı. Bu yeni odalar Hz. Âişe’nin odası ile kıble arasında, yani mescidin doğusuna düşen kısımda yapıldı.

Mescid’i Nebevî ilk olarak Hz. Peygamber döneminde, Hayber Gazvesi sonrasında ihtiyaca cevap veremediği için ge nişletildi. Daha sonra sırasıyla Hz. Ömer ve Hz. Osman döne minden başlayıp günümüze kadar birçok defa genişletme ça lışmaları yapılmıştır. Konumuzla da alakalı olarak Mescid-i Nebevi de o güne kadar yapılan en büyük genişletme ça lışması 88/707 tarihinde Emevî Halifesi Velid b. Abdülme lik zamanında yapılmıştır. Velid, Medine valisi olan Ömer b. Abdülaziz’e mescidin genişletilmesini emretmişti. Bu olay Medine halkın derinden yaralamış, birçok kimse gözlerinin yaşım tutamamış, Medineliler Hz. Peygamber’in vefat ettiği gündeki gibi ağlamışlardı.

Saîd b. Müseyyeb de: “Vallahi! Bu binaların aslî haliyle bırakılmalarını, ne kadar arzu ederdim. Medinelilerden yeni yetişenler ve Medine’ye dışarıdan gelenler, Rasûlullah’ın ha yatında ne ile yetindiğini görselerdi; mal yarışına ve karşı lıklı övünmeye rağbet etmezlerdi.” diyerek bu yoldaki üzün tüsünü açıklamıştır.

Bu rivayetlerden de anlaşıldığı üzere Müminlerin anne lerinin odaları çok mütevazı yerlerdi. Rivayetlerde belirtil diğine göre evlerin genişlikleri altı-yedi zirâ, derinlikleri de on zirâ kadardı.  Ergenlik çağına henüz yeni girmiş olan
Hasan b. Ebü’l-Hasan eliyle bu odaların tavanına rahatlıkla uzanabilmişti.

Müminlerin annelerinin evleri o kadar dardı ki Hz. Pey gamber namaz kılarken, yatağında uzanmakta olan eşleri, Rasûlullah secdeye gideceği zaman ayaklarını toplamak zorunda kalıyorlardı. 48 Müminlerin annelerinin evleri çok mu hafazalı olmadığı için keler benzeri hayvanlar rahatlıkla girebiliyordu.

Müminlerin annelerinin evlerinin tek kanatlı, dağ selvisi veya abanoz ağacından yapılmış olan kapıları vardı. 50 Bu küçük odalardaki eşyalar da çok sadeydi. Odaların içindeki bütün eşyalar bir sedir, bir hasır, bir yatak, bir yastık, un ve hurma koymak için birkaç çanak, bir su kabı ve su içmek için bir tastan ibaretti.

Hz. Peygamber’in mübarek cesedi bu odalardan Hz. Âişe’nin ikamet ettiği odaya defnedilmişti. Bir müddet sonra Hz. Âişe kendisinin kaldığı yer ile Kabr-i şerif arasına bir du var yaptırmıştı. Hz. Aişe bir gün Hz. Peygamber’i rüyasında görmüş ve bu rüya üzerine odadan ayrılmıştı. Hz. Âişe kendi odasında sıkıştığı için veya gördüğü rüya sebebiyle odadan çıkmak mecburiyetinde kalınca Hz. Sevde onu kendi odasına
almış ve öldükten sonra odasının Hz. Âişe’ye kalmasını va siyet etmişti.

Açıkça görüldüğü üzere Müminlerin annelerinin evleri oldukça sadeydi. Benzer şekilde Müminlerin anneleri bu evlerde çok müreffeh bir hayat da yaşamıyorlardı. Özel likle Rasûlullah’ın sağlığında karınlarının üst üste doyduğu gün sayısı yok denecek kadar azdı. Yine bu konuyu Mescid-i Nebevî’nin ilk hanımefendisi olan Hz. Sevde kısmında işle yip Hz. Peygamber’in diğer hanımlarıının hayatlarını anlatırken tekrar etmeyeceğiz.

Müslümanlar Medine’ye hicret ettikten sonra evlerini ve eşyalanını Mekke’de terk ettikleri için çok büyük sıkıntılarla karşı karşıya kalmışlardı. Medine’deki tüm Müslümanlar bu genel yoksulluktan nasiplenmekteydi. Bazı dönemlerde gazve ve seriyyelerden gelen ganimetler sebebiyle yahut başka se beplerle kısmî bir rahatlama olsa da genellikle Müslümanla rın maddi durumları çok iyi değildi. Hz. Peygamber’in aile leri de Müslümanların yaşadığı yokluğun aynısını hatta daha fazlasını yaşıyorlardı. Zaten Hz. Peygamber Allah’tan geçine bileceklerinden fazla rızık da istemiyordu.

Ebû Hüreyre Hz. Peygamber ailesinin maddi durumunu şöyle ifade etmiştir: “Hz. Muhammed’in aile halkı, onun ruhu kabzedilinceye kadar üç gün arka arkaya doya doya yemek yememişlerdir.”  Bu dönemdeki yokluk sadece yiyecekleri kapsamıyordu. Hz. Aişe: “Ben Rasûlullah’ın fazladan elbisesi olup dürülerek kaldırıldığını görmedim.” demiştir.

7/628 tarihinde meydana gelen Hayber Gazvesi’nden sonra kısmî bir rahatlama olmuştu. Rasûlullah Hayber’i çıkan meyve veya ekinin yarısı mukabilinde Yahudilere bırakmıştı. Buradan gelen ürünlerden zevcelerine her sene kuru hurmadan seksen, arpadan yirmi vesk 56 olmak üzere yüz vesk veriyordu. 57 Hz. Peygamber’in eşleri buradan gelen toplam yüz vesk ürünü vefatlarına kadar almaya devam etmişlerdi.

Hz. Peygamber’in eşlerinin ikinci gelir kaynakları, Hz. Ömer’in kurduğu divanlardan herkese bağladığı maaşlardı. Farklı rivayetler olmakla birlikte bize göre en doğru olan ri vayet Hz. Ömer’in Müminlerin annelerinin her birine yıllık on iki bin dirhem maaş bağladığıdır.

Hz. Peygamber’in eşlerinin gelir kaynaklarından bir di ğeri de anne ve babalarından kendilerine kalan miras mallarıydı. Yine benzer şekilde Hz. Peygamber’in eşlerinin akra baları veya toplum içerisinden bazı insanlar da Müminlerin annelerine bazı vasiyetlerde bulunuyorlardı. Ayrıca hediye ola rak gelen mallar da oldukça fazlaydı. Hz. Peygamber’in ema netleri olarak görülen Müminlerin annelerine herkes elinden geldiğince ikramda bulunmaya çalışıyordu.
Bu gelirlere ek olarak Müminlerin annelerinin bazılarınin çeşitli el sanatlanyla uğraşarak, buradan kazandıklan paraları infak ettikleri rivayet edilmektedir. Bu annelerimizden biri Hz. Zeyneb bint Cahş’tı. O deri tabaklar, deriden bazı eş yalar diker ve bunları satardı. Hz, Zeyneb bint Cahş bu çalışmalanından elde ettiği geliri de fakirlere dağıtırdı.

Hz. Peygamber’in eşleri ellerine geçen bu malları fakirlere dağıtırlar, kendileri yine Hz. Peygamber’in hayatta ol duğu dönemdeki gibi mütevazı bir hayat yaşamaya devam ederlerdi. Müminlerin annelerinin cömertlikleriyle ilgili bu rivayetlerden birisi de Hz. Sevde hakkındadır. Muhtemelen Hz. Ömer’in hilafet günlerinde, Hz. Ömer Hz. Sevde’ye bir çuval dolusu dirhem göndermişti. Hz. Sevde bu gelenin ne olduğunu sorduğunda, oradakiler çuvalın içerisinde dirhem ler olduğunu söylediler. Hz. Sevde böyle bir zenginliğe alışık olmadığı için: “Hurma gibi çuvalda ha!” diyerek şaşkınlığını belirtti. Daha sonra cariyesinden bir tabak isteyerek bu para lan muhtaçlara dağıttı.

Hz. Peygamber’in evlerinin en olgun hanım üyesi olan Hz. Sevde Hz. Peygamber’in diğer hanımlarıyla fazla problem yaşamıyordu. Ancak onun Hz. Âişe’ye karşı daha fazla mu habbeti vardı. Çünkü Hz. Peygamber’in diğer hanımları gel meden önce sadece ikisi Hz. Peygamber’in eşleriydi.

Aynı anda dokuz hanımla evli olan Hz. Peygam ber adalet gereği tüm hanımları ile bir gününü beraber geçiriyordu. Ancak Hz. Sevde evliliğin ilerleyen yıllarında Hz. Peygamber’in Hz. Âişe’ye olan muhabbetini bildiği için kendi gününü Hz. Âişe’ye vermişti. Bu sebeple Hz. Pey gamber her hanımının evinde bir gün Hz. Âişe’nin evinde ise iki gün geçiriyordu.

Hz. Aişe de Hz. Sevde’yi çok sever ve onun hakkında: “Kadınlar içinde kendisi gibi olmayı arzuladığım tek kadın Sevde’dir. Fakat o, biraz sert bir mizaca sahiptir.” derdi.

Hz. Sevde ile Hz. Âişe’nin arasındaki bu dostluk doğal bir müttefikliği de beraberinde getirmişti. Hz. Peygamber’in evinde yaşanan bazı olaylar sebebiyle Rasûlullah’ın eş leri iki gruba ayrılmıştı. Hz. Âişe, Hz. Hafsa, Hz. Safiyye ve Hz. Sevde birinci grupta yer alıyorlardı. Hz. Ümmü Se leme ve Rasûlullah’ın diğer hanımları ise ikinci grupta yer alıyorlardı.

Hz. Sevde ile Hz. Âişe’nin şakalaştıklarına dair bazı riva yetler de günümüze ulaşmıştır. Bir gün Hz. Âişe Rasûlullah için bulamaç pişirmiş, yanlarında bulunan Hz. Sevde’ye de yemesi için israr etmişti. Ancak Hz. Sevde yemek istememişti. Bunun üzerine Hz. Aişe, Hz. Sevde’yi: “Yemezsen yüzüne sürece gim.” diyerek tehdit etti. Hz. Sevde, yememekte israr edince, Hz. Aişe bulamaçtan alıp Hz. Sevde’nin yüzüne sürmüştü. Ortaya çıkan manzaraya Hz. Peygamber gülmüş ve elini Hz. Sevde’ye koyarak: “Ne duruyorsun sen de onun yüzüne sür.” demişti. Bunun üzerine Hz. Sevde de bulamacı Hz. Âişe’nin yüzüne sürmüş ve Rasûlullah ona da gülmüştü.

Hz. Sevde Rasûlullah’ın diğer eşleri gibi Veda Haccı’na katılmıştı. Ancak o yıllarda Hz. Sevde hem ilerleyen yaşı hem de kiloları sebebiyle çok hızlı hareket edemiyordu. Bu se beple Hz. Sevde Rasûlullah’a gelerek, Müzdelife’den erken ayrılmak için izin istemişti. Rasûlullah da ona izin vermişti. İlerleyen yıllarda Hz. Âişe, Hz. Sevde gibi Rasûlullah’tan izin istemediği için pişman olmuştu. Hz. Âişe: “Eğer ben de Sevde’nin izin istemesi gibi izin isteseydim ve Müzdelife’den insanlardan önce ayrılabilseydim, bu beni çok mutlu ederdi.” demiştir.

Hz. Sevde 54/674 tarihinde Muâviye b. Ebû Süfyân’ın hilafeti zamanında vefat etmiştir. 66 Hz. Sevde’nin yaklaşık 23/644 tarihinde vefat ettiği ve cenaze namazını Hz. Ömer’in kıldırdığı yönünde rivayetlerde bulunmaktadır.

Hz. Sevde yaklaşık on dört yıl Hz. Peygamber ile evli kalmış olmasına ve Hz. Peygamber’den sonra da uzun bir müddet yaşamış olmasına rağmen, rivayet ettiği hadis sayısı sadece beş tanedir. Bu hadislerden bir tanesi Buhârî’de geçmektedir.

BENZER KONULAR : 

• Hz. Sevde Kimdir kısaca hayatı
• Abdullah İbn El-Mübarek Kimdir kısaca hayatı
• Hz. Ebubekir Kimdir kısaca hayatı
• Hz. Ali ibn ebi talib Kimdir kısaca hayatı
• Hz. Abdurrahman ibn avf Kimdir kısaca hayatı
• Tümünü görüntüle.

Hz Sevde kimdir? Hz Sevde’nin kısaca hayatı

Ümmehâtü’l Mü’minin – Müminlerin Anneleri