Paylaş
islâm’da itikadi mezhepler
Question
itikadi mezhepler hangileridir
Mezhep, sözlükte “gidilecek yol, gidilecek yer, görüş, doktrin, akım, gitmek ve takip etmek” gibi anlamlara gelmektedir. Istilâhî olarak mezhep, Bir dinin bilginleri arasındaki yorum ve yöntem farklarından mey- dana gelen görüşlere denir.
Mezhep kurucusu imam veya müçtehit, hüküm çıkarmada kullanılan deliller ile asli delillerden hüküm çıkarma metotlarını belirleyen kimselerdir. Bu usul farklılıkları ile bunlara dayalı olarak ortaya çıkan hükümlerdeki farklılıklar mezhepleri oluşturmuştur.
İslâm literatüründe mezhepler; itikadi mezhepler ve amelî (fıkhî) mezhepler olmak üzere ikiye ayrılır:
İtikadi Mezhepler
İtikâdî mezhepler Ehl-i Sünnet mezhepleri ve Ehl-i Sünnet dışı olmak üzere ikiye aynılır. Ehl-i sünnet mezhepleri; Selefiyye, Maturidiyyeve Eş’ariyye’dir. Ehl-i Sünnet’in dışındaki itikâdî mezheplerden Hâriciyye, Mu’tezîle, Şia, Mürcie, Müşebbihe, Cebriyye ise, bunların meşhurlarındandır.
1) a. Selefiyye
Selef sözlükte “önceki nesil”, selefiyye de “bu nesle mensup olanlar” anlamı taşır. İslâmî literatürde Selef, ilk dönemlere mensup bilginler ve geçmiş İslâm büyükleri anlamında, Selefiyye terimi ise îman esaslarıyla ilgili konularda ilk dönem bilginlerini izleyerek âyet ve hadislerde- ki ifadelerin zahiri ile yetinip bunları aynen kabul eden, Allah’ın zâtı, fiili ve haberi sıfatlarının hepsini te’vilsiz, nasılsa öyle kabul edenlerdir.
İnançla ilgili ilk mezhep budur. Bunun için Hanbeli Mezhebi’nde olanların hemen hepsi ile ilk Hanefi, Şafiî ve Mâlikî’ler bu mezhebi benimsemişlerdi; yani Selefi idiler.
Günümüzde dünya müslümanlarının % 12’si Selefi’dirler. En yoğun oldukları ülkeler Suudi Arabistan, Kuveyt ve Körfez ülkeleridir.
2) b. Mâtürîdiyye
Bu mezhebin imamının asıl adı EbûMansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Mâtürîdî (r.aleyh)’dir. İmam Mâtüridî, Hicrî 238 (M. 862) yılında Türkistan’ın Semerkant şehrinin Mâtürid köyünde dünyaya gelmiştir.
İmam Mâtüridî’nin eserleri incelendiğinde, O’nun kelâm, mezhepler tarihi, fıkıh usûlü ve tefsir alanlarında otorite olduğu görülür. Eserlerinde Ehl-i Sünnet’in temel prensiplerini hem ayet ve hadislerle hem de akli delillerle savunmuş, özellikle Mu’tezile ve Şîa’nın görüşlerini tenkit etmiştir. İmam Mâtüridî, Hicri 333 (M. 944) yılında Semerkant’ta rahmeti Rahman’a kavuşmuştur.
Mâtüridiyye Mezhebi Türkiye, Balkanlar, Orta Asya, Çin, Hindistan, Pakistan ve Eritre’de yayılmıştır.
3) c. Eş’ariyye
Bu mezhebin imamı, Ebü’l-Hasan Ali b. İsmail el-Eş’arî (r.aleyh)’dir.
ImamEg’ari, Hicri 260 (M. 873) yılında Basra’da dünyaya gelmiştir. Kırk yaşına kadar Mu’tezile Mezhebine bağlı kalmış, sonra “üç kardeş meselesi” diye bilinen meselenin tartışmasında hocası Ebû Ali el- Cübbâî’ye -Ölümü Hicrî 303 (M. 916)- üstün gelmiş, hocasının görüşlerini doyurucu bulmadığı için Mu’tezile’den ayrılmış ve Eş’ariliği kurmuştur. İmam Eş’arî, Hicri 324 (M. 936) yılında Bağdat’ta refik-i a’la’ya kavuşmuştur.
Sünnî Müslümanların % 13’ünü oluşturan Mâlikîler’in hemen hemen tamamı ile % 33’ünü teşkil eden Şâfîler’in dörtte üçü, Hanefiler’leHanbeli’lerin çok az bir kısmı, inançta Eş’ariyye Mezhebini benimsemişlerdir. Eş’arilik daha çok Endülüs, Hicaz, Kuzey Afrika, Mısır, Irak, Suriye ve Endonezya’da yayılmıştır.
BENZER KONULAR:
Answer ( 1 )
İslam’da itikadi mezhepler, İslam inancının temel prensiplerini ve ilahiyat konularını anlamak ve yorumlamak için oluşan farklı öğreti ve görüşlerdir. İslam’ın erken dönemlerinden itibaren ortaya çıkan farklı itikadi mezhepler, inanç, İlah, peygamberlik, kader, ahiret gibi konuları kapsar. İslam’ın tarihi boyunca birçok itikadi mezhep oluşmuştur, ancak genellikle en yaygın olanları şunlardır:
Sünnilik: İslam’ın en yaygın mezhebi olan Sünnilik, Peygamber Muhammed’in öğretilerini ve uygulamalarını temel alır. Sünnilikte, Kuran-ı Kerim’e, hadislere (Peygamber Muhammed’in sözlerine ve eylemlerine dair kaynaklara) ve icmaya (toplumun ittifakına) dayalı bir inanç sistemi vardır.
Şiilik: Şiilik, İslam’ın ikinci büyük mezhebidir ve özellikle İran, Irak ve Lübnan gibi bölgelerde yaygındır. Şiilik, İmam Ali ve onun soyundan gelen İmamlara özel bir liderlik rolü atfeder. İmamların İslam’ın doğru yorumunu temsil ettiğine inanılır.
Haricilik: Haricilik, İslam’ın erken dönemlerinde ortaya çıkan bir mezheptir. Hariciler, dönemin siyasi ve dini liderlerine karşı çıkmışlardır. Haricilik, sert bir yorum ve radikal uygulamalar ile karakterizedir.
Mutezile: Mutezile, İslam’ın erken dönemlerinde ortaya çıkan bir itikadi mezheptir. Mutezile, akıl ve adalet prensiplerine dayanarak İslam inancını açıklamaya çalışır. Özellikle Tanrı’nın birliği, adaleti ve insanın sorumluluğu konularında farklı bir yaklaşım sergiler.
Bu itikadi mezhepler, İslam’ın inanç yönünü ve farklı düşünce akımlarını yansıtır. Her mezhebin kendine özgü bir inanç sistemi, öğreti geleneği ve ilahiyat anlayışı vardır. Bu mezhepler, Müslüman toplumlar arasında çeşitliliği ve farklı yorumları kabul etme esnekliğini yansıtırken, birlik ve dayanışmayı da koruma amacı taşır.