MEHİR NEDİR? MEHİR NEDEN VERİLİR

İSLAM’DA MEHİR KISACA

Evlilik insanlığın başlangıcından itibaren var olan ve soyun devamını amaçlayan sosyal bir kurumdur. Evlenme konusunda tarihten günümüze kadar belirli şartlar, kurallar, töreler ve törenler uygulana gelmiş ve güzel dinimiz İslam’da da evlenmeyi teşvik edici ve kolaylaştırıcı hükümler getirilmiştir.
İslam Hukukuna göre koca evlenme akdi anında veya devamı sırasında veya sona ermesi durumunda karısına belirli bir mal veya para gibi ticari değeri olan bir şey vermek durumundadır. İşte buna İslam’da “mehir” denilmektedir. Yüce Rabbimiz Allah: “Haram olanlar dışındaki kadınlarla evlenmeniz, iffetli olarak ve zina etmeksizin yaşamak ve mallarınızla istemeniz size helal kılındı. Onlardan yararlanmanıza karşılık kararlaştırılmış olan mehirlerini verin. Mehir miktarını belirledikten sonra karşılıklı rıza ile indirim yapmanızda bir sakınca yoktur.” [1] buyurmuştur. Bilindiği üzere bu maddi tazminata, evlenilecek hanıma ödendiği zaman “mehir“, kızın babasına ödendiği zaman “başlık” denilmektedir.

Ülkemizde yaygın biçimde görülen “başlık müessesesi” İslam öncesi cahiliye geleneklerinin ve eski Türk törelerinin etkisi ile tarihi ve toplumsal süreç içinde gelenekselleşen ve yerleşen ekonomik ve sosyal bir yaradır. Başlık, kesinlikle dini bir müessese değildir. Araştırmalara göre başlık, daha çok tarımsal üretim ilişkilerine dayalı toplumlarda görülen bir gelenektir. Başlık, kızın ailesinde üretime katkısının sona ermesine karşılık babasının aldığı maddi bir bedel gibi algılanmaktadır. Başlık ekonomik açıdan, ailede kaybedilen iş gücünün maddi karşılığıdır. Başlık, kadının tarımda üretime katkısının fazla olduğu toplum kesimlerinde yaygın olarak görülmekte, tarımda modernleşmenin hakim olduğu yörelerde ise pek görülmemektedir. Ancak bu istenmeyen gelenek, günümüzde birçok Asya ve Afrika ülkesinde görüldüğü gibi maalesef yöremizde de görülmektedir.

Ülkemizin sosyal problemlerinden biri olan başlık geleneği, birçok yörede görülen uygulamaya göre kadını bir nevi meta haline getirmekte, erkeğin ailesini de maddeten yıpratmaktadır. Hatta bazı aileler evdeki kızını aile bütçesine kaynak ve gelir olarak saymaktadır. Nice yuvalar başlık parası yüzünden büyük ekonomik sıkıntılar ve sosyal huzursuzluklarla kurulmaktadır. Birçok genç başlık parası temin edebilmek amacıyla gurbet ellerinde yıllarca para biriktirmek için çalışmakta veya genç de, kız kaçırmak zorunda kalarak bazen hapse düşmekte bazen de berdel uygulanmasına sebep olmaktadır. Kız kaçırmaların aileler arasında çatışmalara hatta kan davalarına varan cinayetlere sebep olduğu bilinmektedir. Aslında başlığın sebep olduğu en önemli sorun, aile içinde ömür boyu süren huzursuzluklardır. Zira erkek, vermiş olduğu başlığın yıllarca acısını duymakta, bunu eşinin başına kakmakta, eşine ve ailesine karşı sevgi bağlarını aşındırmaktadır. Bu nedenlerle başlık, kadın açısından tek kelimeyle onur kırıcıdır. Son yıllarda yapılan bir araştırma bizi düşündürmektedir. Türkiye’de kadınların %53’ü başlıkla evlenmiştir. Bu oran Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde %77, Batı Anadolu bölgesinde ise %19’dur. [2]

Şüphesiz, her ana-babanın evladının mürüvvetini görmesi en tabii hakkıdır. Ama bu hak, kendi şan, şöhreti¬ni ve menfaatini düşünmek değil, evladının mutluluğunu görmektir. O nedenle, başlık, ağırlık, analık, babalık, süt hakkı, baba hakkı vb. gelenekler ile şan-şöhret yapacağım diye kızını başlık parasıyla satmaya kalkmak ana baba olma hakkıyla ve insan onuru ile bağdaşmaz. Kızını gerçekten seven ana-babalar önce kendilerini değil, kızının saadetini ve geleceğini düşünmelidir.
Unutmamalıyız ki ailenin saadeti gelecek nesillerin selameti için evlilik kurumunu başından sonuna kadar hukuki temeller ve insani değerler üzerine kurmak gerekir.
————————
[1] Nisa Suresi, 24.
[2] Türkiye’de Aile Yapısı, S. 85.

BENZER KONULAR:

• Mehir nedir ne zaman verilmelidir?
• Dini nikahta Mehir ne zaman verilir
• Mehir ne zaman verilir
• Mehir nedir? Kısaca
• Mehir ne demektir Kısaca
• Tümünü görüntüle.