Paylaş
Kıyas ne demektir
Question
Kıyas Nedir, Kıyas ne demek, Kıyas manası
Kıyas, Kur’ân, sünnet ve icmadan sonra İslâmi teşriin kaynaklarından biridir. Kıyas, hakkında nas bulunmayan bir meseleyi, hakkında nassın bulunduğu bir meseleye -hükmün illeti hususunda her ikisinin ortak oluşları sebebiyle- katmak (onun hakkında da aynı hükmü vermek) anlamına gelir.
Örneklerinden biri şudur: İçki içmenin hükmü nasla sabittir. O da haram oldu gudur. Çünkü Yüce Allah, “Ey iman edenler! İçki, kumar, dikili taşlar ve fal okları şeytanın pis işlerindendir. Bunlardan uzak durun ki, umduğunuza nail olasınız buyurmaktadır. İçkinin haram kılınmasının illeti (gerekçesi) ise, sarhoşluk vermesidir. O hâlde, kendisinde bu illetin bulunduğu her nebiz (bekletilmiş meyve suyu) ya da içki hakkında şarabın hükmü verilir. Buna bağlı olarak onu içmek de haram olur.
İlim adamları kıyasın delil olduğuna Kitap ve sünnetten delil göstermektedirler. Yüce Allah’ın şu buyruğu bu delillerdendir: “Ey iman edenler! Allah’a itaat edin. Peygamber’e ve sizden olan ulü’l-emre (idarecilere) de itaat edin. Bir hususta anlaşmazlığa düşerseniz -Allah’a ve ahirete gerçek ten inanıyorsanız- onu Allah’a ve Rasûl’e götürün (onların talimatına göre halledin); bu hem hayırlı hem de netice bakımından daha güzeldir.
Hz. Peygamber’in, Has’am’lı kadının “Annem hac yapmayı adadığı halde ölene kadar hac yapamadı. Ben onun yerine hac yapayım mı?” sorusuna verdiği cevap da buna delildir. Allah Rasûlü şöyle buyurmuştur: “Evet, onun yerine haccet. Eğer annenin ödemesi gereken bir borcu olsaydı onu ödemez miydin? O halde Allah’ın hakkını ödeyin. Çünkü Allah’ın hakkının ödenmesi daha uygundur.
Hz. Ömer’in, Ebu Musa el-Eş’ari’ye yazdığı mektubundaki şu sözleri de kıyasa delil gösterilmiştir: “Hakkında Kur’ân ve sünnetten bir hükmün bulunmadığı hususlarda sana arzedilen davalar hakkında bütün anlayışını kullan ve onu iyice bellemeye çalış. Sonra da meseleler arasında mukayese yap ve birbirine benzeyen meseleleri öğren. Daha sonra da Allah’ın hangi hükmü daha çok sevdiğini, hangisinin hakka daha yakın olduğunu iyice tetkik et.”
Zahiriler, Şii Caferiler ve bazı Mutezile âlimleri, cumhurun kanaatinin aksine kıyası delil kabul etmemişlerdir. Kardinal: Mertebesi itibariyle papadan sonra gelen ve Katolik Kilisesi yönetiminde ve danışma meclisinde papaya yardımcı olan en yüksek kurumun her bir üyesine kardinal denilir. Papa kardinaller arasından seçilir.
Kıyaslama kelimesinin sözlük anlamı, bir tutma, karşılaştırma, oranlama gibi manaları vardır. Örneğin Hatice, Ayşe’ye kıyasla çok daha zeki bir kız. Kıyaslama kelimesi ayrıca dini bir terim olarak da kullanılmaktadır. Dini bir terim olarak kıyas, şer’i hükmü belli olmayan bir olayı; şer’î hükmü bilinen başka bir olaya benzetmekle hüküm vermektir. Yani bir konu hakkında açık bir hüküm yoksa benzer bir konuya misilleme yaparak bir çıkarımda bulunmaktır.
BENZER KONULAR:
- Kıyas ne demek islam’da Kıyasın yeri
- Fıkıh, içtihat, Kıyas, maslahat, beyan kelimelerinin terim anlamları nedir
- Kıyas ne demek? Kısaca
- Kıyas ne demektir
- İcma ve Kıyas nedir? icma ve Kıyasa örnekler
- Tümünü görüntüle.
Answer ( 1 )
Kıyas, İslam fıkhında, mevcut nasların (Kur’an ve sünnetin) bulunmadığı durumlarda hüküm vermek için kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem, bir meselenin hükmünü, benzer bir meselenin hükmüne dayandırarak belirler. İşte kıyasla ilgili detaylı açıklamalar:
Kıyas Nedir?
Kıyas, İslam hukukunda bir meseleyi, hakkında nas (Kur’an ve sünnet) bulunan bir başka meseleye benzeterek hüküm vermek anlamına gelir. Bu, belirli bir olay ya da durum için açık bir nas bulunmadığında, mevcut nasların ışığında bir kıyaslama yapılarak hüküm çıkarılması sürecidir. Kıyas, dört temel İslam hukuk kaynağından biridir ve genellikle nasların içermediği yeni durumlarda uygulanır.
Kıyasın Tanımı ve Özellikleri
Tanım:
Kıyas, belirli bir meseleyi, benzer bir meselenin hükmüyle karşılaştırarak hüküm vermek olarak tanımlanır. Örneğin, içki içmenin haram olduğu nasla sabitken, içkinin haram olmasının gerekçesi (illeti) sarhoşluk vermesi olduğundan, benzer etkiler gösteren diğer içkilerde de aynı hüküm uygulanır.
Uygulama:
Nassın Bulunduğu Mesele: Hakkında açık bir hüküm bulunan mesele.
Benzer Mesele: Hakkında açık bir hüküm bulunmayan ama benzer bir illete sahip olan mesele.
Hükmün İlleti: Her iki meselenin ortak özelliği veya gerekçesi.
Örnek:
İçki içmenin haram olması nasla sabittir. Sarhoşluk verme özelliği bu hükmün illetidir. Dolayısıyla, sarhoşluk veren başka içkiler de aynı illete sahip olduğundan, bunlar da haram sayılır.
Kıyasın Delilleri:
Kur’an:
Bakara Suresi 282: “Ey iman edenler! Allah’a itaat edin. Peygamber’e ve sizden olan ulü’l-emre (idarecilere) de itaat edin. Bir hususta anlaşmazlığa düşerseniz, onu Allah’a ve Rasûl’e götürün” ayeti, anlaşmazlık durumlarında Allah’a ve Rasûl’e başvurmayı teşvik eder ve kıyasa da bu çerçevede bir ihtiyaç doğurur.
Sünnet:
Hz. Peygamber’in Hac Meselesi: Has’am’lı kadının, annesinin yerine hac yapma sorusuna Hz. Peygamber’in verdiği cevap kıyasın bir örneğidir. Burada annesinin hac yapmadığı durum, benzer bir ilkeye dayandırılarak değerlendirilmiştir.
Sahabe Uygulamaları:
Hz. Ömer’in Mektubu: Ebu Musa el-Eş’ari’ye yazdığı mektupta, kıyas yapma ve benzer meseleleri karşılaştırma yöntemiyle hüküm verme tavsiye edilmiştir.
Kıyasın Tartışmalı Yönleri:
Zahiriler ve Şii Caferiler:
Bu mezhepler, kıyası İslam hukuku için geçerli bir kaynak olarak kabul etmemektedir. Zahiriler, genellikle sadece naslara dayanmaya eğilimlidir, Şii Caferiler ve bazı Mutezile âlimleri de benzer şekilde kıyasa karşı çıkmıştır.
Kardinal:
Kardinal, Katolik Kilisesi’nde Papa’dan sonra gelen en yüksek mertebede bir yetkili olup, İslam hukukundaki kıyasla doğrudan ilgili değildir. Bu terim, İslam hukuku dışındaki bir dini yönetim makamını ifade eder.
Sonuç:
Kıyas, İslam hukukunda mevcut naslarla uyumlu olarak yeni durumlarda hüküm vermek için önemli bir yöntemdir. Kıyas, benzerlikler ve illetler arasındaki ilişkileri değerlendirerek, nasların kapsamını genişletir. Ancak, bu yöntemin geçerliliği ve uygulanabilirliği konusunda farklı mezhepler arasında çeşitli görüş ayrılıkları bulunmaktadır.