Kün Feyekun (Ol Der Ve Oluverir)

SORU: Kur’an-ı Kerim’deki “kün feyekûn” sözünün anlamı nedir?

CEVAP: Allah Teâlâ Bakara sûresinde şöyle buyurur:

Gökleri ve yeri yoktan var eden Allah’tır. O, bir işin olmasını dilerse, ona ancak ol der ve olur. (Bakara/117)

Âl-i İmran sûresinde şöyle buyurur:

Meryem “Rabbim! Bana bir insan eli dokunmamışken nasıl çocuğum olabilir?” demişti. Melekler şöyle dediler: “Allah dilediğini böylece yaratır. Bir işin olmasını dilerse ona ol der ve olur.” (Al-i İmran/47)

Yine aynı sürede şöyle buyurur:

Gökleri ve yeri hak (ve hikmet) ile yaratan O’dur. Ol dediği gün hemen oluverir. O’nun sözü gerçektir. Sûra üfleneceği gün hükümranlık O’nundur. Görülmeyeni de görüleni de bilir. O hikmet sahibidir, her şeyden haberdardır. (En’am/73)

Nahl sûresinde şöyle buyurur:

Biz bir şeyin olmasını istediğimiz zaman, söyleyeceğimiz söz, sadece ona ol dememizdir; derhal oluverir. (Nahl/40)

Meryem sûresinde şöyle buyurur:
Allah çocuk edinmez. O münezzehtir. Bir işin olmasına hükmederse ona ancak ol der, o da olur. (Meryem/35)

Yasin sûresinde ise şöyle buyurur:

Bir şeyi dilediği zaman, O’nun buyruğu sadece, ol demektir, hemen olur. (Yasin/82)

“Kün feyekûn” ibaresinin anlamı şudur; Allah Teâlâ iradesine taalluk eden bir şeyi yaratmak istediği zaman o şey hemen olur ve Allah’ın irade ettiği şekilde tahakkuk eder, yaratılır. Var olması emredilen her şey ancak Allah’ın emriyle var olur ve olmaya devam eder.

Allah Teâlâ, yarattığı şeylerde varolma emrini nasıl uyguladığını bu ibareyle haber vermektedir. Allah Teâlâ var olan herşeyi varolmadan önce de bilir. Henüz varlık âlemine gelmeyen şeyler, varlık haline geldiklerinde alacakları biçim neyse aynı şekilde Allah tarafından bilinirler, Allah’ın ilminde mevcutturlar. Allah Teâlâ onların yokluk halinden varlık haline çıkmalarını emreder.

Allah Teâlâ bütün yarattığı ve varettiği şeyler hakkında genel bir bilgi vermektedir. O, birşeyi yaratmak istediği zaman biz insanlar gibi herhangi bir söz söylemeden o şey hemen oluverir. Bu sadece O’nun iradesinin bir icrasıdır. İrade etmesiyle birlikte o şey hemen oluverir. İşte bu durum ayette söz (kavi) diye ifade edilmiştir. Bu sebeple Fah-ruddin er-Razi kün (ol) kelimesinin tevil edilmesi gerektiğini söyler ve çeşitli şekillerde tevil eder. Bu tevillerin en kuvvetlisini tercih eder ki o da şudur:

Kün kelimesiyle, eşyanın yaratılışında, Allah’ın irade ve kudretinin süratle uygulanması kastedilmiştir. Allah Teâlâ bu eşyayı ne herhangi bir fikirle, ne de herhangi bir çaba ve tecrübeyle yaratır. Bunun bir benzeri de Allah’ın gökleri ve yeri nasıl yarattığını anlattığı şu ayettir:

Allah Teâlâ göğe ve arza “isteyerek veya istemeyerek emrime gelin” dedi. İkisi de “isteyerek geldik” dediler. (Fussilet/11)

Bu ayette anlatılan gök ve yer herhangi bir söz söylemeden Allah’ın bu emrini yerine getirmişlerdir. Fakat ayette Allah Teâlâ’nın gök ve yerin yaratılışına yönelik irade ve kudretinin hiçbir savunma ve dirençle karşılaşmaksızın nasıl süratle uygulandığının bir ifadesi olarak böyle denilmiştir. Bunun bir benzeri de şu ayette geçmektedir:

Yedi gök, arz ve bunların içinde bulunanlar, O’nu teşbih ederler. O’nu övgü ile teşbih etmeyen hiçbir şey yoktur, ama siz onların

teşbihlerini anlamazsınız. (İsra/44)

Burada teşbih insanların teşbihi gibi sözlü bir teşbih değildir. Bu yaratıcının kudretini gösteren bir teşbihtir. Allah, en iyi bilendir.

Kunfeyekun ne demek? Hangi surede geçer