KUR’AN-I KERİM’E GÖRE MELEKLER

Kur’an i kerim göre melekler ve görevleri

MELEKLERİN MAHİYETİ VE MELEKLERE İMAN

İslâm Dini’nin iman esaslarından biri de meleklerin varlığına inanmaktır. Bu esasa, İslâm’ın istediği şekilde inanabilmek için, konunun, ayetlerden ve sahih hadisler­den hareketle ortaya konulması gerekir. Aksi takdirde inançlarımızı safsata ve hurafelerin pisliğinden kurtara­mayız. Binâenaleyh “melek” kelimesinin sözlükte ifade ettiği mananın, terim olarak kullanıldığı mahiyetin, eski dinlerdeki melek inananın ve İslâm Dini’ndeki öneminin, öncelikle ele alınması iyi olur.

a- Melek Kelimesinin Kökü Ve Manası

Arapça’nın önemli klasik sözlüklerinde “melek’ ve “melâike” kelimeleri hakkında birçok iştikak bilgileri ve­rilir ve kelimelerin hangi kökten türediği, ne manalara geldiği uzun uzun anlatılır. Bu bilgileri şöylece özetleye­biliriz:
“Melek” kelimesi, “melâike” kelimesinin tekilidir ^[1][5] ve “mel’ek” kelimesinin hafifletilmiş şeklidir. “Mel’ek” ke­limesindeki hemzenin hazfedilerek, kelimenin “melek” şeklinde telaffuz edilmesinde icmâ edilmiştir. Bu hali ile kelime, “elûke” masdarından “mefal” vezninde^[2][6] sıfat-ı müşebbehedir.^[3][7] Kisâî, bu kelimenin aslının, “elûk” masdarından “me’lek” olduğunu söyler.^[4][8]
Yine bu kelime hakkında şöyle bir açıklama daha yapılır: “Me’lek” kelimesi “risâlet”, yani elçilik (postacılık-aracılık) anlamındadır. Lâm harfi ileri alınıp, hemze harfi geri bırakıldı, yani yer değiştirdiler ve kelime “mel’ek” şekline girdi. ^[5][9] Sonra kolay telaffuz edilsin diye ve çok kullanılan bir kelime olduğu için hemze de atıldı ve kelime “melek” şeklini aldı.^[6][10] Çoğul yapıldığı zaman, atılan bu hemze geri getirilerek “melâiketü” veya “melâik” denilir.^[7][11] “Melâiketü” kelimesinin sonundaki “te” harfi, cem’i müennes olduğu için ve te’kid ifade et­mek üzere getirilmiştir. Bu sadedde İbnu’s-Sikkît “Melâiketü kelimesi, “mel’eketü”nün çoğuludur.” Der. ^[8][12]
Râgıb el-Isfahânî, “Bazı araştırmacılar, melek kelimesinin “mülk” kökünden türemiş olduğu görüşündedirler.” Der.^[9][13] Ebû Hayyân da “Melek kelimesinin ba­şındaki mim harfi zâid olmayıp, kelimenin asıl harflerindendir.” diyerek ona yakın bir görüş ileri sürer. Melek kelimesinin, kuvvet-kudret anlamına gelen “mülk” kökünden türemiş bir isim olduğu iddiası, meleklerin kuv­vet sahibi varlıklar oluşundan kaynaklanmaktadır.^[10][14]
Çoğu dilcilerce melek kelimesinin kökü kabul edilen “e-le-ke”- “ye’-lü-kü” fiili, yukarıda da işaret ettiğimiz gibi, “elçilik yapmak” anlamına gelir.^[11][15] Araplar, “Onun elçilik görevini üstlendi.” manasında, “İste’leke me’leketehû.” derler. İbnü’l-Enbârî, “Elekî ilâ fülânin.” ifadesi “Beni ona elçi olarak gönder!” manasındadır. “Elekenî.” ifadesi de “Elçim ol.” manasındadır.” Der.^[12][16]
Müsteşriklerden Macdonald melek kelimesinin Sâmice eski bir kelime olduğunu; “melâik” kelimesinin de bunun “cem’i mükesser”i olduğunu söyler ve İbrânice asıl­lı olduğunu söyleyenleri pek doğru bulmadığını ifade eder.^[13][17] Müsteşriklerin Kur’ân’daki önemli kelimeleri, özel­likle İbranice, Arâmice ve Sâmice gibi dillere nisbet etme gayretleri, Kur’ân-ı Kerîm’i, Allah Teâlâ’dan gelen orijinal bir kitap saymayışları ile ilgilidir ve biraz art niyetli bir çabadır.
Bizim bütün bu açıklamalardan çıkaracağımız ne­tice şudur: Melek kelimesi, öz olarak “elçilik-postacılık-aracılık” ve “kudret” manalarını taşımaktadır. Bundan dolayı Allah Teâlâ, bu kelimeyi; kulları, peygamberleri ve diğer yaratıkları ile kendi arasında elçilik-habercilik göre­vini yapan ve kainattaki hadiselerin meydana gelmesi için verilen görevleri yerine getiren bir çeşit güçlü-kuvvetli yaratıklarına isim olarak vermiştir. Zaten Kur’ân-ı Ke­rîm’de, çoğu âyette, meleklerden, aynen peygamberler gi­bi, “rasûl” ve bunun çoğulu olan “rusul” diye sözedilmektedir. Bunlar, “elçi” ve “elçiler” manasınadır. Aynı zamanda bu kelimeler, meleklerin esas vazifelerinin, elçilik olduğunu da gösteriyor. Bu elçilik bazan Allah Teâlâ ile peygamberler arasında, bazan da Allah Teâlâ ile diğer varlıklar arasında oluyor. Onlar, ileride de görüleceği gi­bi, peygamberlerin yanısıra, çeşitli varlıklara vahiy getiri­yor; kainattaki hadiseleri, Allah Teâlâ’dan aldıkları emir­ler çerçevesinde yürütüyor ve böylece aracılık-elçilik vazi­fesini çok değişik şekillerde yerine getiriyorlar.
Ferrâ, “O Kur’ân bir öğüttür (…) çok şerefli, kıyme­ti yüce ve tertemiz sahifelerdedir. Kıymetli, sevgili ve takva sahibi seferenin ellerindedir.” ^[14][18] âyetlerindeki “sefere”nin, Allah ile peygamberleri arasında va­hiy seferleri yapan melekleri anlattığını söylemiştir. Za­ten, “sefaret” de, elçilik manasında kullanılan bir kelime­dir.^[15][19] Binâenaleyh bu da melek ve rasûl kelimelerindeki temel mana olan elçilik ile meleklerin, esas görevlerine işaret etmektedir.

b- Meleklerin Mahiyeti

Birçok dinin inananları, meleklerin var olduğunda ittifak etmişlerse de mahiyetleri, yani nasıl bir varlık ol­dukları konusunda değişik görüşler ortaya atmışlardır. Bazıları meleklerin, bir yer tutan varlıklar olduğunu, ba­zıları da, uzayda yer tutmayan, bedensiz nefisler, yani ruhlar olduğunu söylemişlerdir. Onların uzayda yer tutan varlıklar olduğuna inanan bazı putperestlere göre, melek­ler, mutluluk veya mutsuzluk verme özelliğinde olan yıl­dızlardaki bir hakikattir. Bunların iddiasına göre, yıldız­lar, konuşan-diri varlıklardır ve onlardan mutluluk ve­renler rahmet melekleri, mutsuzluk verenler ise azap me­lekleridir.^[16][20] Bu inanç, yıldızlara tapan Sâbi’iler’e ait olsa gerek.
Eski felsefecilere göre ise “Melekler, ruhları ile kâim cevherler olup, kesin olarak yer tutan varlıklar değildirler. Onlar mahiyetleri itibariyle, insan ruhlarından farklıdırlar; daha bilgili, daha kuvvetlidirler. Bir kısmı, ruhumuzun bedenimize bağlılığı gibi, feleklerin ve yıldız­ların kütlelerine bağlıdır. Bazıları ise, feleklerin yönetimi ile ilgili olmayıp, ma’rifetullah’a, O’nun sevgisine dalmış olup, Allah’a tâat ile meşguldürler. Bunlar mukarreb me­leklerin taa kendileridir. Bunların gökleri yöneten melek­lere nisbeti, gökteki meleklerin biz insanlara nisbeti gibi­dir”. Bazı felsefeciler bu iki cinse ilaveten, yeryüzünün çeşitli işlerini yöneten, daha aşağı bir melek çeşidinin da­ha bulunduğunu söylemişlerdir.^[17][21]
Bu hususta, İslâm âlimleri de farklı açılardan ta­rifler yapmışlardır.^[18][22] Mesela kelâm âlimlerinden Taftazânî’nin bu inancı özetleyen tarifi şöyledir: “Müslüman­ların çoğu meleklere, “Çeşitli şekillerde görünen, meşak­katli işlere güç yetirebilen, Allah katında kıymetli, de­vamlı ibadet edip, Allah’a itaattan ayrılmayan, erkeklik ve dişilik ile nitelenemeyen latif cisimli varlıklardır.” di­ye inanırlar”.^[19][23] Muhammed Kanburi el-Antâkî de yazma olarak bulunan risalesinde, birçok İslâm âlimi gi­bi, hemen hemen Taftazânî’nin tarifini yaparak şöyle der: “Melekler, nûrânî, cisim bulanıklıklarından uzak, cinsiyeti olmayan, çeşitli şekillerde görünmeye muktedir, zor işlere gücü yeten, ilimde kemal sahibi, günahlardan uzak, devamlı itaat ve ibadette olan varlıklardır”.^[20][24] Bu, Ehl-i Sünnet’in kabul ettiği ve Kur’ân âyetlerinin açık manası ile sünnete uygun tariftir. Filozofların tarifine göre ise “Melekler, nüfûs-ı natıkadan, yani insan ruhundan farklı, bilgi ve kuvvetçe de insanlardan ileri mücerred (soyut) cevherlerdir”. ^[21][25] Alûsî buna şunları ilave eder: “Bazı filozoflar, melekleri, “Felekleri harekete getiren feleklerin nefisleri, yani ruhlarıdır.” diye tarif etmişlerdir.^[22][26] Hak Dini Kur’ân Dili’nde bilhassa İslâm filozoflarının melekler hakkındaki görüşleri şöyle özetlenmiştir: “Me­lekler, ne mekan tutan varlıklardır, ne de cisimdirler. Mücerred cevher olmaları hasebiyle, insan ruhuna benzerse de mahiyeti ondan farklıdır. Aralarındaki nisbet (yani fark), güneş ile güneş ışığının farkı gibidir. Melekle­rin cevher olduklarında akıl sahihleri ittifak etmişlerdir.^[23][27] İhtilaf, meleklerin mekan tutan varlıklar mı, mücerred varlıklar mı olduğu hususudur”. Bu ihtilafta felsefeci­ler, meleklerin mekan tutmayan varlıklar olduğunu; kelâm âlimleri ise aksini iddia etmişlerdir.^[24][28]
İbn Hacer el-Heytemî, Cüveynî’den naklen “Me­lekler, nurdan meydana gelmiş varlıklardır. Bazı kimseler meleklerin, basit nûrânî varlıklar olduğunu söylüyor­lar. Bazı kimseler de meleklerin, anâsır-ı erba’adan yani maddenin dört temel unsuru olan su, toprak, ateş ve ha­vadan meydana geldiğini, ama bu karışımda nurun, yani ateş unsurunun fazla olduğunu iddia ediyorlar.” der.^[25][29]
Muhammed Abduh’un has talebesi Muhammed Reşid Rıza, kendilerinin selef yolunda olduğunu uzun uzun anlattıktan sonra, melek konusunda önce selefin ke­sin değil de muhtemel görüşünü veriyor: “Selef, yani İslâm’ın ilk nesilleri olan sahabe ve tâbi’in melekler hak­kında şöyle inanır: Melekler, var oldukları ve bazı işleri Allah Teâlâ tarafından bize haber verilmiş yaratıklardır. Bundan dolayı onlara iman etmek bize vacib olmuştur. (Onların mahiyetini araştırmak bize düşmez…)”. Buna selefin muhtemel görüşü diyoruz; çünkü seleften,gelen bir rivayete dayandırılmaksızın, sahabe ve tâbi’în’in inanç konularındaki genel tutumlarından çıkarılmıştır. Reşid Rıza işte bu tahmininden sonra üstadı Abduh’un şu sö­zünü nakleder: “Birçok insan, meleklerin cevherini, esas maddesini araştırıyor ve onların mahiyetini öğrenmek için gayret sarfediyorlar. Aslında sır olan bu konuyu bil­meye Allah’ın muvaffak kıldığı insanların sayısı çoktur. İşin doğrusu ise selefin yaptığı gibi, hakikatini araştırmaksızın, gayb âleminin varlığına inanmaktır. Çünkü in­sanları, bunları araştırıp bulmakla mükellef tutmak, he­men hemen güç yetmeyecek şeyle mükellef tutmak gibi­dir.” ^[26][30]
Ebu’l-Bekâ, “Külliyâf’ında, meleklerin çeşitli şe­killere girmesinden bahsederken “Melekler, nûrânî varlıklardır; parçalarının birbirine yaklaşarak kesafet ka­zanması ile, bir insan kadar olur ve Cebrail (a.s)’in sahabeden Dıhye (r.a) şekline girdiği gibi, insan şekline girebilirler. Sonra yaratılışlarından hiçbir şey kaybetme­den asıl şekillerine dönebilirler.” der.^[27][31] Böylece melekle­rin mahiyetleri ile ilgili bir yöne işaret eder. Muham­med Reşid Rıza aynı noktaya temas ederek “Müslü­manlara göre melekler, latif cisimlerden yaratılmışlardır ve kesif cisimlerin şekillerine girmeye muktedirdirler. On­ların böyle farklı şekillere girmesi, suyun ince buhar, ka­lın buhar, kar, buz ve sıvı hâllerde bulunabilmesi gibidir. Aradaki fark, suyun, bu şekillere, gayr-i ihtiyari olarak-istemeden girmesi; meleklerin ise, kendilerine Allah Teâlâ’nın verdiği, madde âlemine tesir edici güç sayesinde, ihtiyari olarak-isteyerek girmeleridir”.^[28][32] Meleklerin, özellikle insan şekline girmesine ileride tekrar temas ede­ceğiz.
Süleyman Ateş hocamıza göre de melek, tamamen soyut ruhtur, yoğunluğu olmayan varlıktır. Ruhun hiçbir maddi özellik almayıp, ancak belli bir şekle sokulmasıyla, melek yaratılmıştır. Hiçbir maddi yönü olmadığı için, kö­tülüğe eğilimi yoktur. Hadis-i şerifte bildirildiğine göre nurdan yaratılmışlardır.^[29][33] Günümüzün anlayışına yak­laştırmak maksadı ile, bu nura, saf ışın veya enerji diye­biliriz. Nûrânî varlıklar olan melekler, hayal ve vehim ol­mayıp, gerçek, yüksek sıfatlara sahip, gözle görünmez kutsal varlıklardır.^[30][34] Meleklerin rüzgardan yaratıldığı da söylenmiştir. Bu iki görüşü birleştirmek için Fahreddin Râzî, “Onların bedenleri rüzgardan, ruhları ise nur­dan yaratılmıştır.” der.^[31][35]
Meleklerin mahiyeti ve yaratılmış oldukları madde ile ilgili olarak söylenenler aşağı-yukarı bu gibi şeylerdir. Aslında bundan önce ve bundan sonra konuyla ilgili ola­rak ve de âyetlere dayanarak söyleyeceklerimizin hepsi, bu mahiyeti ortaya koymaya ve melekler hakkında nasıl bir inanca sahip olmamız gerektiğini anlatmaya yöneliktir.

c- Meleklere İmanın Gerekli Oluşu

Allah Teâlâ, kullarına, inanılması gerekli olan esas­ları kısaca bildirirken
“O Peygamber de, mü’minler de, kendilerine Rablerinden indirilene iman ettiler. Herbiri, Allah’a, O’nun. meleklerine, kitaplarına ve peygamberleri­ne inandı…” ^[32][36] buyurmaktadır. Bu âyet indi­ği zaman Hz. Peygamber (a.s) “Bunlara inanmak şarttır. buyurmuştur.^[33][37] İlim ve irfan ehlinden olan büyük zatlar “Bu âyet, iman esaslarını toplayan bir özettir; mükellefle­rin bilmesi ve inanması gereken şeyleri bildirmek için in­miştir.” demişlerdir.^[34][38]
Bizi bu noktada ilgilendiren, âyetteki “(O’nun) me­lekleri” ifadesidir. Bu ifadeden anlıyoruz ki meleklerin varlığına inanmazsak mü’min olamayız. Bu iman, Âlûsî’nin tefsiri ile, “meleklerin ma’sum, yani günah işlemez, tertemiz, Allah’a hiç isyan etmez, Allah tarafından emrolundukları şeyleri bütün güçleri ile yerine getiren varlık­lar olduğu” şeklinde olmalıdır.^[35][39]
İman edilmesi gereken şeylerin âyetteki sıralanışı içinde meleklerin yeri, onlara imanın önemini göstermek­tedir. Bu sıranın, Allah isminden sonra, “kitablar ve peygamberler”den önce oluşu, meleklerin, Allah Teâlâ ile peygamberler arasında elçilik-habercilik yaptıklarına, Al­lah’ın kitablarını getirmede aracı olduklarına; bir diğer ifade ile vahiy getirme görevlerine işaret eder mahiyette­dir”.^[36][40]
Nisa Sûresi’nde, meleklerin varlığını kabul etme­yenler açık bir şekilde kâfir ve sapık olarak nitelendirilmiştir:
“Kim Allah’ı, meleklerini, kitablarını, peygamber­lerini ve ahiret gününü inkar ederek kâfir olursa, hiç şüp­hesiz ki uzak bir sapıklıkla sapıp gitmiştir.”^[37][41], yani hidâyet yolundan, doğru yoldan çıkmış ve çok uzaklaşmıştır.^[38][42]
Allah Teâlâ’nın bu ve benzeri âyetlerde bildirdiği hususlardan herhangi birine inanmamak-diğerlerine inanılsa da- insanı inkâr bataklığına sokar; Allah katında geçerli ve doğru iman sayılmaz. Binâenaleyh melekleri inkâr etmekle, imanın esaslarından diğer herhangi birini inkâr etmek arasında fark yoktur. Ayrıca melekleri inkâr eden kimse, dolayısıyla vahyi, ilahi kitabları, peygamber­liği, ruhları ve kıyameti inkâr etmiş olur.^[39][43]
İman, bütünüyle ibadetten önce geldiğinden dolayı, müslüman için öncelikli bir öneme sahiptir. Nitekim Cenâb-ı Allah âyette şu sıralaması ile bunu en güzel şe­kilde anlatmaktadır:
“(Namazda, ibadet yaparken) yüzlerinizi doğu ve batı yönüne döndürmeniz birr, yani iyilik-hayır değildir. Fakat birr, yani gerçek iyilik ve hayır, Allah’a, ahiret gününe, meleklere, kitaba ve peygamberlere iman eden, (sonra bu imanı ile birlikte) mala olan sevgi­sine rağmen malını (Allah için) akrabaya, yetimlere, yok­sullara, yolda kalmış yolculara, dilenenlere, köle (ve esir­leri) kurtarmaya verebilen; namazını dosdoğru kılan, zekatını veren; söz verdiği zaman sözünde duran; sıkıntıda, hastalıkta ve savaşta sabır ve metanet gösterenlerin yap­tığı iyiliklerdir. İşte dosdoğru olanlar ve gerçek muttakîler bunlardır”.^[40][44] Kur’ân’ın bunun gibi bir­çok âyetinde sıralama “iman + ibadet” şeklinde yapılmak suretiyle, imanın temel olduğuna işaret edilmiştir.
Meleklere imandan bahsedilirken elbette kasdedilen, onların var ve âyetlerin anlattığı özelliklere sahip ol­duklarına inanmaktır; yoksa güçlü-kuvvetli varlıklar diye onlara ibadet edip, onları Allah’a ortak koşmak değildir. Bundan dolayı peygamberler kesinlikle insanlara böyle bir telkinde bulunmamışlardır. “Hiçbir insana yakışmaz ki Allah ona kitap, hüküm ve peygamberlik versin de, sonra o kalksın insanlara “Allah’ı bırakıp, bana kullar olun.” desin. Aksine o ancak “Öğrettiğiniz kitab ve okudu­ğunuz şeyler gereğince Rabbe halis kullar olun.” der ve si­ze “Melekleri ve peygamberleri tanrılar edinin.'” diye de emretmez…” ^[41][45] Meleklerin ve peygam­berlerin tanrı edinilmesinin küfür olduğunu bildiren bu âyet, Mekke müşriklerinin, Hz. Peygamber (a.s)’e “Sana ibadet mi edelim istiyorsun?” demeleri üzerine gelmiştir ve Allah Teâlâ onlara, peygamberinin, insanları kendine ve meleklere ibadete çağırmasının ve meleklerin tanrı ol­duğunu iddia etmesinin mümkün olmadığını haber ver­miştir.^[42][46]
Arapların bir kısmı meleklere tapıyor ^[43][47] ve “Biz o meleklere sırf bizi Allah’a yaklaştırsınlar diye ibadet edi­yoruz.” diyorlardı.^[44][48] Yine onlar, “Melekler, Allah katın­da kıymet ve itibar sahibi varlıklardır.” diye putlarına, hayallerine göre melek şeklini veriyorlar ve bu sayede meleklerin, kendilerini Allah’a yaklaştıracağını umuyor­lardı.^[45][49] Bu yanlış karşısında Allah Teâlâ da şöyle buyu­ruyor:
“Göklerde nice melekler vardır ki onların şefaatları bile hiçbir şeye yaramaz…” ^[46][50] Aynı şekilde yardımlarını umarak meleklere ibadet etmenin ne büyük bir sapıklık ve yanlışlık olduğunu beyan için, kıyamet günü mahşer meydanında bütün mahlukat toplandığı zaman, Allah Teâlâ meleklere “Bunlar mı size tapıyorlardı?” de­diğinde onlar, “Seni tenzih ederiz (ey Rabbimiz)! Bizim yârimiz onlar değil, Sensin. Onlar (bize değil) cinlere ta­pıyorlardı ve çoğu o cinlere iman ediyorlardı.” cevabını vereceklerdir. ^[47][51]

d- Diğer Bazı Dinlerde Melek İnancı

Dünya insanla tanıştığı günden bu yana, ilki İslâm olan ve zaman zaman ilahi vahiylerle düzeltilen, bazan da insanların düşünce ve arzularından çıkan ve hiçbir ilahi tarafı olmayan sayısız din görmüştür. İlahi olan, ilahi iken bozulan ve insanlar tarafından uydurulsa da ilahi dinlerden bazı motifler almış olan bütün dinlerde, değişik şekillerde de olsa bir “melek” inancı bulunmaktadır.

[1][5] İbn Manzur, 10/496; Zebidî, 7/182; Taberî, 1/155; Şurkavî, s. 164.
[2][6] İbn Manzur, 10/496; Zebidî, 7/182-183; Isfahanı, s. 24; Ebu’l-Bekâ, s. 625.
[3][7] Tahânevî, 2/1337.
[4][8] İbn Manzur, 10/496; Zebidî, 7/182; Taberî, 1/155; Isfahanı, s. 24.
[5][9] Tahânevî, 2/1337; İbn Manzur, 10/496; Zebidî, 7/182.
[6][10] İbn Manzur, 10/496.
[7][11] Zebidî, 7/182
[8][12] Zebidî, 7/182; Tahânevî, 2/1337; Ebul-Bekâ, s. 625.
[9][13] Isfahânî, s. 719.
[10][14] Zebidî, 7/104,182.
[11][15] Zebidî, 7/182.
[12][16] Zebidî, 7/182.
[13][17] Macdonald, “Melek maddesi”, 7/661.
[14][18] Abese: 80/11,16.
[15][19] Râzî, 22/506-507.
[16][20] Râzî, 1/232
[17][21] Râzî, 1/234.
[18][22] Âlûsî, 1/218; Ebu’l-Bekâ, s. 625.
[19][23] Taftazanî, 2/199.
[20][24] Kanbur, s. 3b.
[21][25] Ebu’l-Bekâ, s. 625; Kazvînî, s. 52.
[22][26] Âlûsî, 1/219
[23][27] Elmalılı, 1/305. Ayrıca krş. Tahânevî, 2/133.
[24][28] Elmalılı, 1/305; Tahânevî,-1/1338.
[25][29] Heytemî, s. 124.
[26][30] Rızâ, M. Reşid, 1/254.
[27][31] Ebu’l-Bekâ, s. 626.
[28][32] Rızâ, M. Reşid, 7/316.
[29][33] Müslim, Zühd, 60 (4/2294); Müsned, 4/153.
[30][34] Ateş, Süleyman, İnsan ve İnsanüstü, s. 19-21.
[31][35] Râzî, 6/263.
[32][36] Bakara: 2/285.
[33][37] Alûsî, 3/67
[34][38] Sirâcüddin, s. 10.
[35][39] Âlûsî, 3/68.
[36][40] A.g.e., a.y.; Rızâ, M. Reşid, 2/113.
[37][41] Nisa: 4/136.
[38][42] İbn Kesir, 2/414.
[39][43] Rızâ, M. Reşid, 2/113.
[40][44] Bakara: 2/177.
[41][45] Al-i İmran: 3/79,80
[42][46] Taberi, 3/235; Alusi,3/208.
[43][47] Âlûsî, Mahmud Şükri, 2/232.
[44][48] Taberî, 27/37.
[45][49] Âlûsî, Mahmud Şükri, 2/197.
[46][50] Necm: 53/26.
[47][51] Sebe’: 34/40,41.

BENZER KONULAR:

• Münker Nekir melekleri görevleri
• Sağ ve Sol Omuzlardaki Meleklerin İsimleri ve Görevleri
• Cennetteki Meleklerin İsimleri Ve Görevleri
• Melekler çeşitleri ve görevleri kısaca
• Melekler ne yapar? Melekler ve Görevleri
• Tümünü görüntüle.