Kur’an’ın Genel Olarak Özelliği

Madde Madde

Öncelikle burada şunu belirtelim ki, Kuran kavramsal anlamda dört temel unsuru vurgulamaktadır:

1. Allah’ın ahlakı vasfı ile alakalı, yahut bu vasfı anlatan kavramlar.

2- İnsanın, kendisini yaratmış olan Allah’a karşı temel tutumunu, çeşitli cephelerini tasvir eden kavramlar.

3- İslam topluluğunun mensubu olup, bu topluluk içinde yaşayan bireyler arasındaki ahlaki ilişkileri tanzim eden ilke ve kaidelere ilişkin kavramlar

4- İslam toplumunun, diğer toplumlarla münasebetlerini tanzim eden ve düzenleyen kavramlar.

Bu genel özellikleri belirttikten sonra şunları söyleyebiliriz:

1. Kur’an insanları tek olan Allah’a inanmaya çağırır. O’na hiçbir şekilde ortak koşmamayı. kainatın mutlaka bir yaratıcısının olduğu, insanın mutlak olarak O’nun birliğini kabul etmesi gerektiği belirtilir:

“Kendisinden başka ilah olmayan, görüleni ve görülmeyeni bilendir. O, esirgeyici, çok merhametli olandır. O, kendisinden başka ilah olmayan Allah’tır… Allah ortak koştukları şeylerden münezzehtir”

“Bu duruma düşmenizin sebebi şudur: Tek Allah’a çağrıldığınız zaman inkar ettiniz, O’na ortak koşulunca inanırdınız. Artık hüküm O yüce ve büyük Allah’ındır.”

2. İnsanların bu dünyada boşuna, iş olsun diye yaratılmadıklarını, ‘inandık’ demekle, sınavdan geçirilmeden bırakılmayacakları dile getirilir: ‘İnsanlar sadece ‘inandık’ demekle hiç imtihana çekilmeden bırakılacaklarını mı sandılar? Andolsun Biz, onlardan öncekilerini de sınadık. Allah, doğru olanları elbette bilecektir ve yalancıları da elbette bilecektir”

3. İlk peygamberden son peygamber Hz. Muhammed’e kadar pek çok peygamber geldiğini ve bunların tebliğlerinde ortak yönlerin bulunduğunu, Hz. Muhammed’e inanıp itaat edilmesi gerektiği vurgulanır. Önce gelen peygamberlerin hayat hikayelerini anlatmak suretiyle insanlara öğüt verir:

“Peygamberlerin haberlerinden, senin kalbini sağlamlaştıracak her şeyi sana anlatıyoruz. Bunun için de sana hak gelmiştir. Bunda müminler için bir öğüt ve hatırlamada vardır”

4. Kur’an’da, ona inansın veya inanmasın bütün insanları yaratanın Allah olduğu, insanın dışında kainattaki mevcut bütün varlıkların insanların emrine verildiği, kainatla insanın barışık olduğu, hurafe ve bidatlerden arındırılmış, sağlam ve güven veren bir inancın sunulduğu, insanların eşit yaratıldıkları üzerinde durulur: “Rabbiniz Allah işte budur. O’ndan başka ilah yoktur. O herşeyin yaratıcısıdır, O’na kulluk edin. O her şeye vekildir”

5. Kur’an akrabalık konusuna çok önem verir. Hatta Hz. Peygamber tebliğe başladığında öncelikle akrabalarından başlamayı isteyerek Hz. Peygamber’e şöyle talimat verir:

“Yakın akrabalarını uyar”

Bu konu sadece bununla kalmaz. Kur’an bunu toplumda bağların kuvvetlenmesi düşüncesiyle değişik yerlerde dile getirmektedir. Bir ayette şöyle buyurulmaktadır:

“Allah’a kulluk edin, O’na bir şeyi ortak koşmayın. Ana babaya, yakınlara, yetimlere, düşkünlere, yakın komşuya, uzak komşuya, yanınızdaki arkadaşa, yolcuya ve elinizin altında bulunan kimselere iyilik edin. Allah, kendini beğenip övünenleri elbette sevmez”.

6- Kur’an indiği dönemin gerek fert ve gerekse toplumsal olaylarla ilgili olarak ortaya çıkan problemleri, sorunları hallederken, daha sonraları bu tür olayların çözümüne de ışık tutar. Nitekim zina iftirasında bulunan kişilerle ilgili olarak önemli hususlara değinir. Kişilerin şahsiyet ve onuruyla oynanmaması gerektiği noktasında önemli ipuçları verir. Nitekim Nur suresinin özellikle 11-14, Ayetleri bu olaylarla ilgilidir. Ayetlerde şöyle denilmektedir:

“O yalan haberi getirip ortaya atanlar içinizden bir topluluktur. Onu işittiğiniz vakit mümin erkeklerle mümin kadınların kendiliklerinden hüsn-ü zanda bulunup: Bu apaçık bir iftiradır, demeleri gerekmez miydi?

Buna karşı dört şahit ile gelmeleri gerekmez miydi? Mademki onlar şahitleri getiremediler, öyleyse onlar Allah katında yalancıların ta kendileridirler. Dünya ve ahirette Allah’ın lütuf ve rahmeti üzerinize olmasaydı içine daldığınız yaygaradan dolayı herhalde sizi büyük bir azab çarpardı.”

7- Üstünlüğün ancak takva ile olabileceği, ruhi yönden onu tatmin eden, güzel ahlaka çağıran, kötülükten arındırmak isteyen, toplumsal yapıda iktisadi esaslar koyan, onları birbirleri ile kaynaşmalarını sağlayan kardeşlik esaslarını belirleyen, sağlam karakterli kişiler olmalarını isteyen bir kitap olduğu belirtilir:

“Ey insanlar, sizi bir erkek ve dişiden yarattık. Tanışasınız diye sizleri milletlere, boylara ayırdık. Şüphesiz Allah katında en değerliniz O’na en çok bağlananızdır (takva). Allah her şeyi bilir, her şeyden haberdardır”

8- Kur’an’ın imanla ilgilendiğini, ahlaki direktifler verdiğini, kanunlar koyduğunu, insanları İslam’a çağırdığını, kafirleri uyardığını her an görebiliriz:

“…Deki, hiç körle gören bir olur mu, karanlıklarla aydınlıklar bir olur mu…”

“İnanan, fasık gibimidir. Bunlar hiç bir olur mu?”

9. Tarihi olaylardan ibretler verdiğini, uyanlarda bulunduğunu, müjde verdiğini ve bunların hepsini bir ahenk içinde sunulduğu görülür:

“İnanan kişi dedi ki, ‘ey kavmim, bana uyun, sizi doğru yola götüreyim. Ey kavmim, bu dünya hayatı bir geçinmedir. Ahiret ise ebedi olarak durulacak yerdir. Kim bir kötülük yaparsa onun kadar cezalanır, ama erkek ve kadın her kim inanarak faydalı bir iş yaparsa onlar cennete girerler ve orada kendilerine hesapsız rızık verilir. Ey kavmim, ben sizi kurtuluşa çağırdığım halde neden siz beni ateşe çağırıyorsunuz? Siz beni Allah’ı inkar etmeye ve bilmediğim şeyleri O’na ortak koşmaya davet ediyorsunuz? Oysa ben sizi O aziz ve çok bağışlayana çağırıyorum. Sizin çağırdığınız şeye kesinlikle ne dünyada ve ne de ahirette davet olamaz. Bizim dönüşümüz Allah’adır. Aşırı gidenler ise, ateş halkıdır. Benin size söylediklerimi yakında hatırlayacaksınız. Ben işimi Allah’a bırakıyorum. Şüphesiz Allah, kullarını görür’. Allah onu, onların kurdukları tuzakların kötülüklerinden korudu ve Firavn ailesini de azabın en kötüsü kuşattı”

10. Kur’an bütün insanlığı aydınlatmak, onları karanlıklardan aydınlıklara çıkartmak gayesini gütmektedir:

“Elif, lam, ra, Bir kitaptır bu. Rablerinin izniyle, o güçlü ve övgüye layıkın yolunda insanları karanlıklardan aydınlığa çıkarman için onu sana indirdik.”

”Allah size bir Zikr (Kur’an) indirdi, size Allah’ın açık ayetlerini okuyan bir Elçi gönderdi ki, inanıp yararlı işler yapanları karanlıklardan aydınlığa çıkarsın”.

Birinci ayette tüm insanları karanlıklardan aydınlığa çıkarma vadedilirken ikinci ayette sadece bu Kur’an’a inanan ve onun istediklerini yerine getirenleri karanlıklardan aydınlıklara çıkaracağı vurgulanır ki, bu gayet doğaldır. Çünkü Kur’an öncelikle kendinin tanınmasını ve kendisine uyulmasını istemektedir. Zira karanlıklardan aydınlıklara çıkmak Kur’an’a uymaya, onu anlamaya, yaşamaya ve onu tebliğ eden Hz. Muhammed’e itaat etmeye gayet doğal olarak bağlamaktadır.

11. Kur’an’ın önemli bir özeliği de insanları en doğruya, hidayete iletmektir. Bu temel esas sayesinde Kur’an indiği dönemde büyük bir olayı gerçekleştirmiş ve 23 yıl gibi insan hayatı için çok uzun sayılmayan bir zaman dilimi içerisinde onları en doğru olan şeye iletmiş, onları Allah’a ve Hz. Peygamber’e inanmalarının yanında güven telkin etmeyen bir toplum yapısından dünyaya ışık saçan bir duruma getirebil­miştir. Kur’an’da Allah şöyle buyurur:

“Şüphesiz bu Kur’an en doğruya iletir ve iyi işler yapan müminlere büyük bir ödül olduğunu müjdeler”.

Kur’an insanları hidayete eriştirir: Kur’an’ın hemen en önemli işlevi budur. Zaten Kur’an hidayet ve dalalet ilişkisi üzerinde sıkça durmaktadır. Kur’an’da beyan, din, marifet, doğruya erişme anlamlarına gelen hidayet ayetlerde çeşitli yönleri ile sunulmaktadır. Ancak burada hidayetle ilgili olarak bir iki noktaya değinmek istiyorum. Allah Kur’an’da hidayeti bir ayette şöyle sunar:

“Ve Ben tevbe eden, inanan ve salih amel işleyip, sonra da hidayete ulaşanları bağışlarım.”

Görüldüğü gibi bu ayette Allah hidayete ulaşmayı üç temel hareketin sonucuna bağlamaktadır. Bunlar:

Tevbe etmek, inanmak ve inandığını hayata geçirmek, yani yaşamaktır. Bunları yerine getiren kişi/kişiler hidayete ulaşırlar.

12. Kuran’da insanlara kitap, hikmet ve nübüvvet veridiği ifade edilerek şöyle buyrulur:

“Bu, Allah’ın hidayetidir. Onunla kullarından dilediğini hidayete ulaştırır. Eğer onlar da şirk koşmuş olsalardı, işledikleri heder olur giderdi. Onlar kendilerine Kitap, hikmet ve nübüvvet verdiklerimizdir. Eğer onlar bunları inkar ediyorlarsa, Biz bunları inkar etmeyecek bir toplumu onlara vekil ederiz”.

Bu ayette insanlara üç şeyin verildiği ifade edilmektedir: Kitap, hikmet ve peygamberlik. Kitap aslında insanlara ilahi hidayeti Öğreten rehberdir, kılavuzdur. Hüküm veya hikmet, hidayeti anlama, kavrama yeteneğinin insanlara verilmesidir. Peygamberlik (nübüvvet) ise, insanları hidayete yönlendirme görevidir.

13. Kur’an tüm insanlık için geçerli olan temel esaslar üzerinde de durur ve kendine inanıp, bağlı olanlara adeta bu temel esaslara sıkı sıkıya bağlanmaları gerektiği yönünde emir ve tavsiyelerde bulunur. Örneğin adalet kavramı tüm insanlar ve insanlık için hemen her alanda önem taşır ve bunda hiç kimsenin de kuşkusu yoktur. Zira adaletin olmadığı yerde sulh ve sükundan, temiz toplumdan bahsetmek çok da kolay olmaz. İşte bu prensip Kur’an-ı Kerim’de ciddi bir biçimde vurgulan­maktadır. Allah, adaleti emretmenin yanında , adaleti yerine getirmede anne ve babasının aleyhine de olsa, zengin ve akrabaları dahi olsa yine adaletin yerine getirilmesi yolunda müminleri uyarır . Hatta bunun ötesine geçerek sevmediği bir millet veya kişiler hakkında bile olsa yapacağı tanıklık ve davranışlarında adil davranmayı müminlerden isteyerek şöyle buyrulur:

“Ey iman edenler, Allah için adaletle şahitlik edenler olun. Bir topluluğa karşı olan kininiz sizi adaletsiz davranmaya götürmesin. Adaletli olun. Bu, korunup sakınmaya daha uygundur. Allah’tan korkun. Allah, yapmakta olduklarınız­dan haberdardır.”

Kur’an-ı Kerim’in özellikleri maddeler halinde

BENZER KONULAR:

• Modern dönemde Kur’an-ı Kerimin özellikleri nelerdir
• Kur’an’da insanın olumlu özellikleri
• Kur’an’ın Özellikleri
• Kur’an ve Mushaf arasındaki fark nedir?
• Kur’an-ı Kerim sözlük ve terim anlamı nedir?
• Tümünü görüntüle.

Kuranı Kerim’in özellikleri

Kur’an tek başına yeterli değil midir? Hadislere gerek varmı?