Kesilecek Kurbanlık Hayvanın Geçerlilik (Sıhhat) Şartları

Kurban kesmekle yükümlü olan kimsenin bu ibadeti geçerli olarak yerine getirmiş sayılabilmesi için gerek kurbanlık hayvanla gerekse bu hayvanın kesimiyle ilgili bazı şartların gerçekleşmesi gerekir. Kurbanın geçerli olabilmesi için şu şartlar bulunmalıdır:

1. Kesilecek hayvan dinen kurban edilebilir türden olmalıdır. Bunlar koyun, keçi, sığır, manda ve devedir. Dolayısıyla ancak bu hayvanlar kurban olarak kesilebilir. Tavuk, kaz, ördek, deve kuşu, ceylan gibi hayvanların kurban olarak kesilmesi geçerli değildir. Kurbanın geçerliliği açısından bu hayvanların erkek veya dişi olması arasında fark yoktur. Ancak koyunun erkeğinin, diğerlerinin ise dişisinin kesilmesi daha faziletli görülmüştür. Koyun ve keçi sadece bir kişi için, deve, sığır ve manda ise yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban olarak kesilebilir.

2. Kesilecek hayvan kurban edilebilecek yaşta olmalıdır. Koyun ve keçi cinsinden hayvanlar bir yaşını doldurduktan sonra kurban edilebilir. Hanefiler dahil fakihlerin çoğunluğuna göre, koyun semizlik ve gösteriş olarak bir yaşındakilere denk olması halinde altı ayını tamamladıktan sonra da kurban olarak kesilebilir. Şâfiîler’e göre bir yaşını doldurup iki yaşına girmedikçe koyunun kurban edilmesi geçerli değildir. Ayrıca Şâfiîler’e göre keçinin en az iki yaşını tamamlamış olması şarttır. Her iki mezhebe göre de sığır ve manda cinsinden hayvanlar iki yaşını, deve ise beş yaşını doldurduktan sonra kurban edilebilir.
3. Kesilecek hayvanın kurban olmaya engel bir kusuru bulunmamalıdır. Kurban edilecek hayvanın sağlıklı, organlarının tamam ve besili olması, hem ibadetin amacı hem sağlık kuralları bakımından gereklidir. Kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, bazı organları eksik, mesela bir veya iki gözü kör, kulakları ve boynuzları kökünden kesilmiş, dili kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökülmüş, kuyruğu ve memesi kesik hayvanlar kurban olmaz. Ancak hayvanın doğuştan boynuzsuz, şaşı, topal ve dengesiz yahut biraz hasta, bir kulağı delinmiş veya yırtılmış olmasının bir sakıncası yoktur. Koyunun, daha semiz ve lezzetli olması için doğduğunda kuyruğunun kısmen veya tamamen kesilmesi kusur sayılmaz. Kurban niyetiyle satın alınan sağlıklı bir hayvanın sonradan kusurlu hale gelmesi durumunda Hanefiler’e göre başka bir kurbanlık hayvanın alınması gerekir. Kesim esnasında hayvanda ortaya çıkan noksanlıklar kurbanın sıhhatine zarar vermez. Şâfiîler’e göre her iki durumda da bu haliyle kesilebilir.

4. Kurbanlık hayvan, yükümlü kişinin mülkiyeti altında olmalı veya böyle bir tasarrufa yetkisi bulunmalıdır. Hayvanın vadeli olarak satın alınması veya hibe yoluyla edinilmiş olması kurban olmaya engel değildir.
5. Kurbanlık hayvan belirlenmiş vakit içinde kesilmelidir. Kurban, kurban bayramının “eyyâm-1 nahr” denilen ilk üç günü yani zilhicce ayının on, on bir ve on ikinci günleri, bayram namazının kılınmasından üçüncü günün akşamına kadarki süre içinde kesilebilir. Şâfiî mezhebine göre süre bayramın dördüncü günü akşamına kadardır. Bayram namazı kılınmayan yerlerde sabah namazı vaktinden itibaren kesilebilir. Kurbanın, bayramın birinci günü kesilmesi daha faziletlidir. Kesim mümkünse gündüz yapılmalıdır. Aydınlatma yetersizliğinin yol açacağı muhtemel tehlike, hata ve zorluklar yoksa ihtiyaç halinde gece de kurban kesilebilir.

Ölenin vasiyeti üzerine vârisleri tarafından kesilen kurbanın da yukarıdaki vakit içinde kesilmesi gerekirken adak ve vasiyet olmaksızın ölü için kesilen kurbanların ve nafile kurbanların belli bir vakti yoktur. Bunların arefe günü kesilmesi tavsiyesi ihtiyaç sahiplerine öncelikle ulaşması, bayramda kesilmesi tavsiyesi ise kolaylığı sağlama düşüncesine dayanır. Hacda kesilecek şükür ve ceza kurbanları vakit açısından özel hükümlere tâbidir (bk. HAC, UMRE).
6. Kurbanın ibadet niyetiyle kesilmesi şarttır. Esasen kurbanı diğer hayvan kesimlerinden ayıran da budur. Niyette aslolan kalbin niyetidir; dil ile açıkça söylenmesi gerekmez. Kurbanda niyetin bu önemi sebebiyledir ki, Hanefi mezhebine göre ortaklaşa kesilen kurbana bütün ortakların ibadet niyetiyle katılmaları şarttır. Ortakların hayvanı kurban amacıyla kesmesi, yani ibadet niyeti yeterli olup yolcu ve mukim, kendisi için kesen kişi ile ölmüş bir yakını için kesen, kefaret ve akîka olarak kesenler ortak olabilirler. Ancak ortaklardan birinin sadece et elde etme niyetiyle katılması diğerlerinin kurbanını geçersiz kılar. Şâfiî mezhebine göre ise böyle bir ortaklık kurban ibadetine zarar vermez. Kurban niyeti ile katılan kişilerin kurbanları geçerli olur. Öte yandan bir kimse tek başına kesmek niyetiyle aldığı büyük baş hayvana sonradan altı kişiyi daha ortak kabul edebilir. Fakat bu mekruh görülmüştür. Hatta baştan tek başına kesmeye niyet ederek aldığından dolayı diğer ortaklardan aldığı parayı sadaka olarak vermesi tavsiye edilmiştir.

Kurbanlık niyetiyle alınan hayvan, kesilmeden önce ölürse zengin kimsenin tekrar kurbanlık satın alması gerekir, fakir için gerekmez. Zengin kimse kurban almaksızın bayramı geçirse, bedelini sadaka olarak vermesi gerekir. Kurban satın alındıktan sonra, herhangi bir sebeple kesilmez ve bayram günleri sona erecek olursa hayvanın kendisi fakirlere sadaka olarak verilir. Kesimden önce kurbanlık kaybolur, sahibi ikinci defa kurbanlık alır da sonra birinci hayvan bulunursa, bunlardan sadece biri, tercihen daha iyi olanı kesilir. İnsanlar yanlışlıkla birbirlerinin hayvanlarını kesseler her kesilen kurban sahibinin kurbanı olmak üzere sahih olur. Etler dağıtılmamışsa değişim yaparlar, değilse helalleşirler ve bir fark talep etmezler.

BENZER KONULAR:

• kurban nedir? Kurban ibadetinin dini dayanağı, tarihi ve fazileti
• Yeni Doğan Bebek İçin Kesilen kurban nedir?
• kurban ne Zaman ve Neden Kesilir?
• kurban nedir? Kurban sünnet ilişkisi
• kurban ne demek? Kısaca
• Tümünü görüntüle.