Mahrem – Namahrem

المحرم

Mahrem “Yasak olmak; engellenmek; helal olmamak; mümkün olmamak” anlamındaki hurm/harâm/hurmet kökünden türemiş olup “haram olan, yasaklanan, helal olmayan; korunmuş, dokunulmaz” demektir (çoğulu: mehârim). Aynı kökten muharrem de bu anlamdadır.

Fıkıh terimi olarak kendileriyle evlenilmesi dinen yasaklanmış bulunan belli derecelerdeki akraba. Karşıtı, aralarında evlenme yasağı bulunmayan anlamındaki ecnebi (yabancı) ve gayru mahrem olup Türkçe’de Farsça terkiple “namahrem” (na-mahrem) kelimesi kullanılır. İster kan akrabalığı ister evlenme ve süt akrabalığı sebebiyle olsun evlenmesi yasak kadınlar için mahrem ile aynı anlamdaki muharrem kelimesinin dişil şekli muharremenin çoğulu muharremat kelimesi kullanılır.

Kur’ân-ı Kerîm’de kendileriyle evlenilmesi sürekli olarak yasaklanan akrabalardan bahseden ayetten (en-Nisa 4/23) hareketle evlenmeye engel teşkil eden sebepler kan akrabalığı, evlenmeden doğan (sıhri) akrabalık ve sütakrabalığı olmak üzere üçe ayrılmıştır. Kan hısımlığı dolayısıyla evlenilmesi yasak olanlar usûl (üst soy), fürü’ (alt soy), ana babanın fürûu ile dede ve ninenin çocuklarıdır (bk. muharremat). Evlenmeden doğan akrabalık (sıhriyet) sebebiyle evlenilmesi yasak olanlar ise dört gruptur: Usulün eşleri, fürûun eşleri, eşin usulü, eşin fürûu (bk. sıhriyet). Çocuk ile öz annesi dışında onu emziren kadın arasında meydana gelen süt hısımlığı sebebiyle evlenilmesi yasak olan akrabalar “Emenin emzirene nefsi, emzirenin emene nesli haramdır” kuralıyla belirlenmiştir. Buna göre sütanne, sütçocuğu hariç onun bü tün akrabalarıyla evlenebilirken çocuk sütannesinin öz çocuklarından birinin evlenemeyeceği yakınlarıyla evlenemez (bk. rada).

Geçici evlenme engelleri şunlardır: Başkasıyla evli olma, kocasından boşanıp iddet bekleme süresi içinde bulunma, birden fazla evlilik durumunda hanımın kız kardeşi, halası ve teyzesi gibi yakın akrabası olma, dört hanımla evli bir kimse için be şinci evlilik ve evlenecek kişiler arasında din farkı bulunma. Bu tür engellerin ortadan kalkması durumunda taraflar arasında evlilik meşru hale gelir.

Gerek mahrem akrabalar arasında şehvet duygusunun fitri olarak bulunmaması gerekse bir arada yaşamanın getirdiği mecburiyetler sebebiyle örtünme sınırları, karşı cinse bakma ve dokunma gibi konularda mahremlerle ilgili dini hükümlerde namahremlere nispetle bazı kolaylıklar söz konusudur. Hanefi mezhebine göre bir kadın mahremi olan erkeklerin yanında başını, kollarını, gerdanını, ayaklarını ve bacaklarının diz kapağından aşağı kısmını açık bulundurabilir, erkek de mahremi olan hanımın bu yerlerine bakabilir. Şafii mezhebi fakihleri bu sınırı daha geniş tutarak erkeğin mahremi olan kadının diz kapağı ile göbeği arasındaki yer dışında kalan organlarına bakabilece ği; Hanbeli ve Maliki alimler ise baş, boyun, yüz, el ve ayaklar dışındaki organlara bakmanın caiz olmadığı görüşündedir. Erkeğin avret yeri göbekle diz kapağı arası olup fakihlerin çoğunluğuna göre bir kadın, mahremi olsun olmasın bir erkeğin göbeğiyle diz kapağı arası dışında kalan yerlerine bakabilir. Hanefi, Şafii ve Maliki mezheplerinin âlimleri, mahremlerin birbirlerinin bakmasında sakınca bulunma yan organlarına dokunmasının da caiz olduğu görüşündedir. Namahremler için bu husus ancak zaruret halinde caizdir (ayrıca bk. avret; tesettür).

Hz. Peygamber’in “Yanında mahremi bulunmayan bir kadınla namahrem-bir erkek halvet halinde bulunmasın; kadın yanında mahremi bulunmadan yolculuğa çıkmasın” mealindeki hadisinden (Buhari, “Nikah”, 111, 112, Müslim. “Hac”, 424) hareketle âlimler, mahrem olmayan bir erkekle bir kadının başkalarının giriş ve görüşüne açık olmayan bir ortamda baş başa kalmalarını (halvet) caiz görmemişlerdir. Bu durum, birbirinin mahremi olan kişiler için söz konusu olmadığı gibi yanlarında mahremi bulunan namahrem kadın ve erkeğin bir arada bulunmaları da halvet sayılmamıştır (bk. halvet).

Yine anılan hadis ve zamanın ulaşım ve güvenlik imkânları göz önünde bulundurularak yanında mahremi olmayan kadının uzun mesafeli yolculuk yapması uygun görülmemiş; bununla birlikte bazı mezheplerde yol güvenliğinin sağlanması veya kadınların ayrı bir kafile oluşturması durumunda bir kadının yanında mahremi olmadan yolculuk yapmasına izin verilmiştir (bk. hac; sefer).

Kaynak: Dini terimler sözlüğü diyanet

Namahrem, İslami terim olarak, evlenilmesi helal olan kişileri ifade eder. Yani bir kişinin namahremi, onun evlenmesinde dinen sakınca bulunmayan, aralarında evlilik bağı kurulabilen kişiler anlamına gelir. Bu kişilerle temas, baş başa kalmak veya yakın fiziksel ilişkiler dinen uygun görülmez. Örneğin, bir erkeğin annesi, kız kardeşi gibi mahrem olan kişilerle evlenmesi yasakken, diğer kadınlar onun için namahrem sayılır.

Dini Sitelerimiz

BENZER KONULAR:

• Eşimizin başka erkekten olan kızları Mahrem midir?
• İslam’da Mahremiyet bilinci
• Dini Kavram Olarak “Mahrem” ne demek
• Kocanın dedesi naMahrem mi?
• NaMahrem kavramının anlamı nedir?
• Tümünü görüntüle.
• NâMahrem ne Demek? Kısaca
• Mahrem nedir? Kısaca
• Eşimizin başka erkekten olan kızları mahrem midir?
• İslam’da mahremiyet bilinci
• Dini Kavram Olarak “Mahrem” ne demek
• Tümünü görüntüle.