Vermemek, mahrum etmek, alıkoymak, önlemek, savmak, korumak, savunmak anlamındaki “m-n-`a” kökünden türeyen mâni’, cimri, engel olan, koruyan demektir. Allah’ın sıfatlarından biridir. Bu sıfat, Tirmizî’nin el-esmâü’l-hüsnâ ile ilgili rivâyetinde geçmiştir (Deavat, 83).Allah’ın sıfatı olarak mâni’, himaye eden, koruyan, kurtaran, yardım eden demektir. Bir hadiste Peygamberimiz (a.s.) Allah’ın bu vasfını şöyle bildirmiştir: “Allah bir kulunu sevdiği zaman, sizden biriniz hastasını (soğuk) sudan koruduğu gibi Allah da onu dünyadan (onun sıkıntılarından) korur.” (Tirmizî, Tıb, 1; Ahmed, V, 427).

Peygamberimiz “Allah’ım! Senin verdiğine mâni olacak, menettiğini de verecek yoktur” diye dua etmiştir (Buhârî, Ezan, 155, Deavat, 18; Müslim, Salât, 193).

İnsanın sıfatı olarak Kur’ân’da mâni’, kelimesinin mübalağalı şekli olan menû’ ve mennâ’ kelimeleri kullanılmıştır ki; hayra ve iyiliklere çok engel olan ve çok cimri olan demektir. (İ.K.)

Fıkıh usulünde mâni’, sebebe bir hüküm bağlanmasına veya sebebin gerçekleşmesine engel olan durum demektir. Başka bir ifadeyle, hükmün ortaya çıkmasına emâre teşkil eden sebebe veya bizzat hükme aykırı düşen başka bir sebep anlamına gelir. Meselâ, zekatın sebebi nisâptır, fakat nisâp miktarı mala sahip olan kimsenin borcunun olması, zenginliğine mânidir ve zekat farz olmaz.

Mâni’ hükmün mâni’i ve sebebin mâni’i olmak üzer ikiye ayrılır. Hükmün mâni’i, sebep gerçekleştiği ve şartları bulunduğu halde, sebebe hükmün bağlanmasını engelleyen mâni’e denir. Varisin mûrisini öldürmesi böyledir. Hükmün sebebi olan akrabalık bulunmakta ve mirasın intikali için gereken mûrisin vefatı da gerçekleşmiştir. Ancak varisin mûrisi öldürmesi mâni’ olduğu için miras öldürene intikal etmez. Sebebin mâni’i ise, sebebin gerçekleşmesine engel olan mâni’dir. Başka bir ifadeyle bu, sebebin şartlarından birisinin ortadan kalkmasıdır. Nisâp miktarı mala sahip olan kimsenin borcunun olması böyledir.
Diyanet dini kavramlar sözlüğü

---