MOLLA

Molla, İslam toplumlarında tanınmış din âlimlerine veya belirli seviyede öğrenim görmüş kimselere verilen unvandır.

Her toplumda halkın rağbet ettiği ve saygı gösterdiği din adamları vardır ve bu kimselere çeşitli unvanlar verildiği görülür. Bunlardan biri de Arapça’da “efendi, sahip ve âmir” mânasına gelen “mevla” kelimesinden türetilen molladır. Tarih boyunca çeşitli İslam toplumlarında din adamlarını ifade etmek için “molla” kelimesinin kullanımı, bugün de başta İran olmak üzere pek çok ülkede geçerliliğini sürdürmektedir.

“Molla” denildiğinde her ne kadar bugün akla ilk olarak Şiilik gelse de bu tabire sadece İslam dünyasının Şii bölgelerinde değil, Hindistan’dan Afrika’ya kadar hemen her yerde rastlanmaktadır. Kullanıldığı bölgeye göre farklı anlamlara gelen molla unvanı genellikle İran, Pakistan, Azerbaycan, Afganistan, Türkiye, Balkan coğrafyası, Orta Asya, Afrika ve Güney Asya’da yerel din adamlarını veya cami imamlarını ifade etmektedir. Bununla beraber kendisine saygı duyulan üst düzey eğitim görmüş din adamlarına ve medrese hocalarına da “molla”. denildiği görülmektedir. Mollalar çoğu zaman iyi bir hadis ve fıkıh eğitimi görmüş, buna ilave olarak Kur’an’ı da tamamen veya kısmen ezberlemiş kimselerdir. Aynı zamanda çoğu kere, camilerde cemaate namaz kıldıran, vaaz veren, doğum ve cenaze gibi merasimlere katılarak dinî kuralları icra eden kişilerdir.

Kazan ve Kırım-Tatar bölgelerinde “molla” kelimesi yüksek bir ilmî seviyeyi göstermektedir. Orta Asya’da ise bir nezaket ifadesi olarak kendisinden bir şey talep edilen önemli kişilerin isminin başına getirilir. Kürtçe’de “melâ” şekline dönüşmüş olup az çok medrese tahsili görmüş kişileri belirtir. Hindistan yarımadasındaki müslümanlar arasında toplumda saygınlık kazanmış din âlimleri için kullanılan “mevlevî/maul(a)viunvanı da molla ile ayni gelmektedir.

Molla unvanı İran’da hiçbir zaman büyük şehirlerde görev yapan kadılar ve şeyhülislamlar için kullanılmamıştır. Safevîler’in son dönemlerinde ise sarayda kalan âlimlere “mollabaşı” unvanı verilmiştir. Mollabaşı, şahın ve prenslerin hocası olup belirli günlerde icra edilen merasimlerde hükümdarın yanında yer alırdı. Bu unvan bazı değişikliklerle birlikte Kaçarlar döneminde de devam etmiştir. Ancak XX. yüzyılda kelime giderek itibarını kaybetmiştir. Günümüzde ise aşağılayıcı bir anlam

da kazanmış, genelde ilmine güvenilmeyen kimseleri ifade eder hale gelmiş, ayrıca dine muhalif kimseler tarafından ne kadar yüksek dereceli ve yetkin olursa olsun, din âlimleri için kullanılmaya başlanmıştır. Bu anlam bozulması, İran’da sadece okuma yazma öğretilen okullarda öğrencilere ilk bilgileri veren kişilere “molla” denilmesinden kaynaklanır. Buralarda kızlara öğreticilik yapan hanımlara ise “molla bacı” denilir ve “mollaya gitmek” ifadesi ile bu mekteplere gitmek kastedilir. Diğer yandan İran ve Orta Asya’da Zerdüştî ve yahudi cemaatlerinin kendi din âlimlerinin isimlerinin başına da molla unvanını koydukları görülür.

Osmanlı Devleti’nde ise “molla” kelimesinin kullanılışı İran’dakinden farklıydı. Osmanlı’nın kuruluşundan önceki dönemde “molla” ismi ilmî bir unvanı ifade etmekteydi. Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî’nin sûfi olmasından ziyade ilmi sebebiyle Molla-i Rûm diye anıldığı bilinmektedir. Osmanlılar’da bu unvan genellikle medrese hocalığı (müderrislik) sonrası yüksek kadılık derecesine (mevleviyet) ulaşan âlimlere ve birinci sınıf kadılara verilirdi. Bu dönemde İstanbul kadısı için “İstanbul efendisi” denilirken, diğer vilayetlere bakan kadılar için ise “Edirne mollası” veya “Mısır mollası” gibi ifadeler de kullanılırdı. Osmanlı tarihinde Molla Fenâri, Molla Hüsrev, Molla Gürânî ve İzzet Molla gibi bu unvanla tanınan önemli âlimler de vardır. Osmanlılar’ın son dönemlerinden itibaren “molla” kelimesi sosyal anlamda değer kaybına uğramış, medrese öğrencileri isimleriyle değil molla diye çağırılmaya başlanmıştır. Ayrıca kadınlar arasında Kur’an ve mevlit okuma gibi dini hizmetleri yerine getiren hanımların isimlerinin sonuna bu kelime eklenmiştir. Temel islam asklopedisi

BENZER KONULAR:

• “Ameller niyetlere göredir” Hadisi ve Açıklaması
• İntihar edenlerin amelleri
• Amelleri boşa çıkaran davranışlar
• Küfre düşenin amelleri ne olur?
• Ameller niyetlere göre mi
• Tümünü görüntüle.

Molla ne demek? Molla kime denir

Âlim Ne Demek? Kısaca

Hasta Namazı