Müdelles Hadis Nedir?
Müdelles Hadis Hakkında Kısa bilgi

Tedlis şekillerinden biriyle rivâyet edilen hadise “müdelles hadis” denir. Alaca karanlık anlamına gelen “deles” kökünden gelen “tedlis”, sözlükte, müşteriden malın kusurunu gizlemek anlamına gelir.

Tedlis, “tedlîsu’ş-şuyûh” ve “tedlîsu’l-isnad” olmak üzere iki şekilde ortaya çıkar:

Tedlîsu’ş-şuyûh; râvînin, hocasını meşhur olmayan isim veya sıfatlarıyla anarak hadisi rivâyet etmesidir. Râvîyi buna götüren sebepler, hocasının zayıflığını gizlemek, hocalarının çok olduğunu zannettirerek değerini artırmak ve çok öğrenci çekmek, hadis aldığı kimsenin yaşının kendisinden küçük olduğunu gizlemek veya kendisinden hadis almak isteyen öğrencisini imtihan etmek olabilir.

Sebebi ne olursa olsun, hocanın bilinen isim ve sıfatlarının dışında anılarak tedlis yapılması kötü karşılanmıştır. Bu şekildeki tedlis, râvînin hocasının bilinmemesine yol açar. Bu bilinmezliği muhaddis gideremezse, hadis kabul edilmez.

Tedlîsu’l-isnâd; râvînin, karşılaşıp da hadis dinlemediği bir kimseden ya da aynı çağda yaşadıkları halde bazı muhaddislere göre karşılaşmadığı bir kimseden hadis dinlediğini zannettirecek şekilde hadis rivâyet etmesidir. Tedlîsu’l-isnad’da “an fülân”, “kâle fülân”, “enne fülânen faale kezâ”, “enne fülânen kâle kezâ” gibi, hadisin işiterek alındığı zannını veren ifadeler kullanılır.

Râvî, aynı çağda yaşamadığı bir kimse ile karşılaşarak o kimseden hadis aldığını belirten ifadelerden birisiyle rivayette bulunuyorsa, bu rivayet açık bir yalan olduğundan; böyle bir davranış kesinlikle haram, râvî mecruh, aktarılan haber de mevzûdur.

Hoca ile karşılaşarak alındığı ihtimalini veren lafızlarla rivayet edilen bir hadis; râvîsinin hoca ile karşılaştığı ortaya konamadığı takdirde, munkatı kabul edilerek reddedilir.

Sika bir râvî, tedlisle rivâyet ettiği hadisini, başka isnadlarla “semi’tu”, “haddesena” gibi sıygalarla muttasıl olarak ayrıca rivâyet ediyorsa, tedlisle gelen rivâyeti de sahih hale gelir. Buhârî, Müslim ve diğer sahihlerdeki tedlis ifade eden lafızlarla gelen hadisler bu türdendir.

Herhangi bir rivâyette tedlisin olup olmadığı ve hangi türden olduğu ricâl kitaplarından öğrenilir.

Diyanet dini kavramlar sözlüğü