Paylaş
Mütezile mezhebi nedir
Question
Mutezile Nedir? Mutezile mezhebi hakkında geniş bilgi
MUTEZİLE MEZHEBİ NEDİR KISA VE ÖZ
mutezile mezhebi nerelerde yaygındır?
mutezile mezhebi nasıl ve ne zaman ortaya çıkmıştır?
Bu soruların cevabını yazımızda bulacaksınız
Mutezile, İslam toplumu bünyesinde II/VII. asırda ortaya çıkan, itikadi meselelerin yorumunda akla ve iradeye öncelik ta-nıyan, “tevhid, adalet, vaad-vald, el-menzile beyne’l-menzileteyn ve emri bil-ma’rur prensiplerini (usül-i hamse) mezhebin temel esaslan olarak kabul eden, itikadi ve siyasi gayelerle zuhur etmiş bir kelam mezhebidir. Bu sebeple Mu`tezile ekolü İslam düşünce tarihinde kelami-felsefi tartışmalarla tanınmıştır.
Mutezilenin isimlendirme Meselesi
Sözlükte “ayırmak, uzaklaştırmak” anlamındaki “a-z-l” kö-künden sıfat olan Mu`tezile kelimesi “uzaklaşan, aynlıp bir kö-şeye çekilen” anlamına gelmektedir.” Bu adın ilk defa ne zaman ve kimler için kullanıldığı konusunda kaynaklarda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bir anlayışa göre “i’tizal” kelimesi, Hz. Ali-Mu-aviye çekişmesi yahut Hz. Hasan’ın hilafeti Muaviye’ye bırakması üzerine “hiçbir gruba katılmayan, tarafsız kalanlar” için kulla-nılmış ve söz konusu gruplara “Mu`tezile” denmiştir. Diğer bir anlayışa göre ise Mu`tezile ismi, aşın uçlardan uzak durduklannı ifade etmek için mezhebin kendi mensuplannca tercih edilmiş-tir. Ancak buradaki “Mu`tefile” isimlendirmesi sözlük anlamında kullanılmış olup; bununla itikadi bir farklılaşma değil, siyasi an-lamda bir tarafsızlık kastedilmiştir.
Bir terim olarak Mu`tezile isminin ortaya çıkışı hususunda farklı tezler ileri sürülmüştür. Bunlardan en fazla dikkat çekeni Hasan Basri (ö.110/728) ile Vâsıl b. Ata (ö.131/748) arasında vuku bulduğu kabul edilen hadiseyel dayandırılan görüştür. Buna göre Mu`tezile mensupları büyük günah işleyen bir Müslü-manın dini konumu hakkında “el-menzile beynel-menzileteyn” görüşünü ileri sürdüklerinden bu isimle anılmışlardır. Zira onlar, büyük günah işleyen bir kimsenin mümin ya da kâfir olmadığını, bu ikisi arasında bir yerde bulunduğunu kabul ederler. Öte taraftan bu ekol mensuplan, kendilerini isimlendirirken kavramı= Kur’an’da müspet manada kullanıldığını gerekçe gös-termişler16 ve aşın uçlardan uzak durduklannı ifade etmek için de “Mu`tezile” ismini tercih ettiklerini bildirmişlerdir. Muhalif bazı alimler Mu`tezile mensuplannı, kaderi tartışmaya açıp inkâr ettikleri veya kulun kendi fiillerini yaratmaya kadir olduğunu söyledikleri için Kaderiyye; Cehm b. Safvân’dan etkilendikleri için Cehmiyye; “Allah şerri yaratmaz.” dedikleri için Seneviyye ve Mecûsiyye; tövbe etmeden ölenlerin bağışlanmayacağını söy-ledikleri için Valdiyye; Allah’a bazı kadim sıfatlan nispet etmek-ten kaçındıklan için Muattıla olarak da adlandırmışlardır. Ancak Mu`tezile âlimleri bu isimleri reddetmiş, kendileri için “Mu`tezile” isminin yanı sıra “Ashâbü’l-adl ve’t-tevhid, Adliyye, Ehl-i adl, Ehl-i hak, el-Fırkatü’n-nkiye” gibi adlan kullanmayı tercih et-mişlerdir.’ Mu`tezili âlimler de hasımlanna Mücbire, Kaderiyye, Müşebbihe, Haşviyye gibi isimler izafe etmişlerdir.’ Her mezhep, kendisini Hz. Peygamber’e nispet etmek, onun kanalıyla ortaya çıktığını anlatmak ister. Bu nevi rivayetleri Mu`tezIle hakkında da görebilmemiz mümkündür. Bazı Mu`tezile âlimlerinin Vâsıl b. Atâ ile Amr b. Ubeyd’in Muhammed b. Ha-nefiyye ve oğlu Ebû Haşim’in öğrencileri olduklannı, dolayısıyla i’tizah düşünceleri onlardan aldıklannı söyleyerek bu hareketin Hz. Ali vasıtasıyla Resulullah’a dayandığını iddia etmişlerdir. Bu tür rivayetleri ihtiyatla karşılamak gerekir.19 Sonuç olarak Mu`tezile, hicri II. asnn başlanndan itibaren büyük günah işleyenin durumu, insanın hürriyeti, tevhit, sıfatlar vb. meselelerde aklı ön planda tutarak diğer İslam fırkalanndan daha özgün bir anlayış ortaya koyan bir grup insana isim olarak verilmiştir. Mu`tezile, İslam dünyasını etkileyen felsefe hareke-tini tanıma, yeni fethedilen yerlerin sosyal, kültürel, siyasi ve dinî problemleriyle ilgilenme ve bunlara çözümler üretme çabalan neticesinde yeni bir kimlik kazanmış, söz konusu meseleler karşısında aklı ön planda tutarak çözümler üretmeye çalışmakla tanınmıştır.
BENZER KONULAR:
Answer ( 1 )
Mütezile, İslam’ın fıkhi mezheplerinden biridir. Mütezile kelimesi Arapça’da “ayrılıkçılar” veya “ayrı düşenler” anlamına gelir. Mütezile mezhebi, 8. yüzyılda Bağdat’ta ortaya çıkmıştır ve ilahiyat ve felsefi tartışmalarda önemli bir rol oynamıştır.
Mütezile mezhebi, akılcı bir yaklaşım benimser ve İslam inancını akıl ve mantık prensiplerine dayandırmaya çalışır. Mütezile mezhebine göre, akıl, vahiy ve adalet gibi konular İslam’ın temel prensipleridir ve bu prensiplerin doğruluğu akıl yoluyla anlaşılabilir.
Mütezile mezhebi, bazı temel prensiplere sahiptir. Bunlar arasında tevhid (Allah’ın birliği), adalet (Allah’ın adaletli olması), insan iradesi (insanların iradeye sahip olduğu), günahtan doğan sorumluluk ve ceza prensipleri yer alır.
Mütezile mezhebi, İslam tarihinde önemli bir etkiye sahip olmuştur. Ancak zamanla diğer mezheplerle olan farklılıkları ve tartışmaları nedeniyle popülerliğini kaybetmiştir. Günümüzde Mütezile mezhebi, İslam dünyasında azınlık bir görüş olarak kabul edilir.