Mu’tezilenin Usul -ü hamse ( Beş Esas) İlkeleri nelerdir?

mu’tezile görüşleri maddeler halinde

Mu’tezile İslam akaidini akli ilkeler ve yöntemlerle temellendiren kelam ekolüne verilen addır.Mu’tezile İslam’ın inanç esaslarını açıklarken farklı din ve felsefi görüşlere karşı savunurken nakli deliller yanında akli delillere de başvurmuştur , bu şekilde kelam ilminin temellerini atmıştır.Mu’tezilenin , Adalet, el va’d ve’l -Vaîd ,el -menzile beyne’l – menzileteyn ve emr-i bi’l ma’ruf -münker temellendirmiştir .

TEVHİD İLKESİ: Allah’ın bir ve tek sıfatını sadece Kur’an’da açıklandığı için değil akılla da bilinmesi gerektiği görüşünü benimsemişlerdir. Allah’ın sıfatlarını açıklamışlar bu sıfatların içinde yegane sıfatın kıdem olduğunu yani Allah’ın başlangıcının olmadığını savunmuşlardır, Mu’tezileye göre Allah birdir onun eşi ve benzeri yoktur o her şeyi işitir ve görür, tek başına önce varlıktır kadimdir ondan başka kadim yoktur.Mu’tezile teaddüd -i kudemaya meydan vermemiştir, teaddüd-i kudema kadim varlıkların çokluğunu kabul etmemişler Allah’tan başka kadim yoktur Kur’an dahi yaratılmıştır kadim Allah’ın ahirette dahi gözle görülemeyeceği kanaatine sahiptirler Allah’ın cismi sıfatlardan münezzehtir hiçbir şeyin eşi ve benzeri değildir.

ADALET İLKESİ : Mu’tezilenin Adalet ilkesinin temelinde insanın fiillerini meydana getirmede hür olduğu ve Allah’ın asla çirkini kötü olanı seçip yaratmayacağı görüşü vardır. Allah (c.c.) her zaman insanlara iyiliği emreder ve yaratır, insanlar için kötüyü yaratmaz o zaman insanların yaptıkları fiiller iyi ya da kötü kendi iradelerinin sonucudur, insanların yapmış olduğu kötü fiillerden sorguya çekilip ceza görmesi kendi iradesiyle yaptığı kötü fiillerin sonucudur çünkü Allah kulu için kötülük istemez yaratmaz. Hüsun kübuh ve kader konusu Adalet ilkesine dayanmaktadır insanların bütün fiilleri kendi iradesine yönelimine ve kudreti ile yaptığı için sorumlu olduğunu ileri süren mutezile ayetlerle destekleme yoluna gitmiştir.(Nisa 4/40 Tevbe 9/70 yunus 10/44)

VA’D ve VA’iD İLKESİ; Allah kendisine itaat edene mükafaat verip ödüllendirir yasak ve emirlerine uymayanları ise cezalandırır. İman edip Salih amellerde bulunanlar biz onları altından ırmaklar akan içinde ebedi kalacakları cennetlere sokacağız bu Allah’ın gerçek olan vaadidir Allah tam daha doğru sözlü kim vardır. Nisa süresi 122 ayet
“O kafirlere de ki yenileceksiniz ve cehenneme sürükleneceksiniz orası ne kötü bir yataktır.” Ali İmran 12 ayet mutezile büyük günah işleyenler için ne kafirdir ne mümin ikisinin arasındadır fasıktır demiştir eğer büyük günah işleyen tövbe ederse mümin etmezse cehennemliktir, mutezileye göre Allah ne vaadinden ne de vahidinden döner büyük günah işleyip tövbe etmeyenin de bağışlanması ve peygamberlerin şefaati de söz konusu değildir onlara göre şefaati inkar etmişlerdir.

EL – MENZİLETU BEYNE’L -MENZİLETEYN
El_ menziletu beynel_ menzileteyn iki yer arasında bir yer anlamına gelir. Mutezile iman ile amel arasında sıkı bir ilişki kurmuş imanın artıp eksilebileceğini benimsemiştir. İman onlara göre inanç ve ameldir birbirinden ayrılmazlar, onlara göre büyük günah işleyen kişi ne mümindir ne kafir ikisinin arasındadır yani fasıktır. Tövbe ederse mümin etmezse cehennemliktir. Yani büyük günah işlemiş olanın iki hüküm arasında olması demektir, mümin ya da kafir.

EL_EMRU Bİ’L- MA’RUF VE’N- NEHY ANİ’L – MÜNKER
Mu’teziler iyiliği emretmenin tülü yasaklamanın vacip olduğu görüşündedirler. Bu esasla toplumun huzurunu adaletli bir şekilde devam etmesi için benimsemiştir
İyiliği emredip kötülüğü yasaklamanın kişinin gücü nasıl yetiyorsa gereğini yerine getirmesini vacip olduğu hususunda ittifak etmişlerdir.

Yazar: Fatma Arslan

BENZER KONULAR:

• Ru’yetullah meselesi Mutezile
• Mutezile Ne Demek?
• Mutezile Mezhebinin Yanlış Bir Görüşü
• Mütezile mezhebi nedir
• Mutezilenin Doğuşu ve Gelişimi
• Tümünü görüntüle.
• Mu’tezile’nin Tarihçesi
• Müslümanlar Arasında Gruplaşmaların Sebebi Nedir?
• Büyünün ve sihrin etkisi var mıdır?
• Takiyye nedir? Müslümanın takiyye yapması caiz midir?
• Cennette Allah’ı görecek miyiz?
• Tümünü görüntüle.