Hanefi Şafii Maliki ve Hanbeli mezhebine göre nafile orucu bozmak

Nafile Orucu hangi durumlarda bozulur ve kazası gerekir mi

Sahih olan rivayete göre, ibadete başlamakla nafilelerin vacip olduğu görüşünü benimseyen Hanefîlerce, nafile oruç tutan kimselerin özürsüz olarak orucu açmaları caiz değildir. En kuvvetli görüşe göre ziyafet, misafir için ve misafir edenler için zevalden önce özürdür. Zevalden sonra özür değildir. Ancak zevalden sonra iftar etmemekte ana ve babaya isyan söz konusu olacaksa o takdirde oruç bozulabilir. Ana ve baba dışındakiler için ise özür değildir. Öğleden sonra oruç bozulamaz. Çünkü orucun tamamlanması hükmü kuvvet kazanmıştır.

Hangi durumda olursa olsun, nafile oruç tutan kişi orucunu bozarsa onu kaza etmesi gerekir. Ancak beş gün nafile olarak oruç tutmaya niyetlenirse kazası gerekmez. Bu günler de iki bayram günü ile teşrik günleridir. Zahirur-rivayete göre, bu günlerde nafile olarak niyetlenilen oruç bozulduğu takdirde kazası gerekmez.

Bir Özür Sebebiyle Orucu Bozduktan Sonra Tekrar Oruca Devam Etmek:

Fakihler, Ramazan’da bir özür sebebiyle orucunu bozduktan sonra oruçlunun gündüzün geride kalan kısmında yemek ve içmekten kaçınması hususunda iki görüş ileri sürmüşlerdir: Hanefilerle, Hanbelilere göre, gündüzün sonuna kadar kendini tutmak vaciptir. Şafiflere göre müstehaptır. Malikilere göre ne vacip ne de müstehaptır. Ancak iki durum müstesnadır. Bunlarla ilgili görüşlerin açıklaması aşağıdadır.

Hanefilere göre:  Sonradan kaybolan bir özür sebebiyle de olsa orucu bozu lan kimsenin, sabah vaktinden sonra temizlenen hayız ve nifas durumundaki kadının, daha sonra mukim olan yolcunun, iyileşen hastanın, aklı başına gelen delinin, ergenlik çağına giren çocuğun, Müslüman olan kafirin günün geride kalan kısmın da yemek ve içmekten kaçınması vaciptir. Bunun sebebi, mümkün olduğu kadar vakte saygı göstermektir. Çocuk ile Müslüman olan kâfir dışında hepsine kaza ge rekir. Daha önceden bildiğimiz üzere, zaman zaman gelen ve bütün ayı kapsama yan delimeler kazayı gerektirir. Bayılmak böyle değildir. Çünkü baygınlık bütün ayı kaplasa da kazayı gerektirir. Çünkü bayılmak bir nevi hastalıktır. Ancak bayılan kişinin ilk bayıldığı günün kazasını yapması gerekmez. Yahut gecesinde baygın ol duğu günün orucunu kaza etmez. Çünkü orucun şartı olan niyet bulunmuştur.

Malikilere Göre Özellikle Ramazan’da yahut bir adak orucunda bilerek unutarak yahut tehdit altında orucunu bozan kimsenin günün geride kalan kısmında yemek ve içmekten sakınması gerekir. Mübah olan bir özür sebebiyle iftar edene ise gerekmez. Bir kimse orucunu bozmayı mübah kilan bir özür sebebiyle orucunu bozar da sonra özrü ortadan kalkarsa, günün geride kalan kısmında oruca devam etmesi müstehap değildir. Mesela, gündüzün bir kadınınhayız veya nifas durumu bi terse yahut sefer sona ererse yahut çocukluk hâli sonar erer de Ramazan’da gündü- zün ergenlik çağına girerse yahut orucunu bozan hasta sıhhat kazanırsa, yahut ye meye ve içmeye mecbur kalan kimsenin bu mecburiyeti kalkarsa, bu sayılan kimse lerin günün geri kalan kısmında oruca devam etmeleri müstehap değildir. Bu gibi kimselerin orucu açacak şeyler yapmaları caizdir. Fakat bir memlekette ådet oldu ğu üzere, yoldan geçen yolculann verdikleri haberden Ramazan olduğu sabit olun ca, şüpheli günde oruç tutmak menduptur. Bu da gün yükseldiği zamanda olur. Bu nun gibi, unutarak oruç bozma durumunda nafile oruçlarda oruca devam etmek menduptur. Mutemet görüşe göre, kasten bozulan ve haram olan oruç bozmalarda durum böyle değildir. Yine zıhar kefareti ve adam öldürme kefareti gibi peşpeşe tu tulması gereken oruçlarda da günün geride kalan kısmında oruca devam etmek va cip değildir.

Şafiilere Göre: Bilerek orucunu bozan kimsenin ceza olmak ve hatasın onaylamamak üzere günün geride kalan kısmında oruca devam etmesi gerekir. Bu nun gibi geceden niyetlenmeyi unutan kimsenin de yiyip içmemesi gerekir. Çünkü kişinin oruç tutmaya niyet etmeyi unutması ibadet işine önem vermediğini gösterir. Bu da bir nevi eksikliktir. Şüpheli günde eğer bu günün Ramazan’dan olduğu ortaya çıkarsa yine yiyip içmemesi gerekir. Çünkü hilali görmede gayret göstermediği için orucu tutmamasında bir nevi ihmal söz konusudur. Mutemet görüşe göre, kaza sının da acele olarak yapılması vaciptir.

Esah olan görüşe göre, günün geriye kalan kısmında çocuk bülüğa erse, deli ayılsa, kafir müslüman olsa kendilerine oruç tutmak lâzım gelmez. Çünkü bunlar orucu eda edecek kadar geniş bir zamana sahip değillerdir. Fakat gündüzün ayılan, Müslüman olan kimselerin o günü kaza etmeleri vaciptir. Bunun sebebi ihtilaftan çıkmaktır.

Bunun gibi oruçlarını bozduktan sonra özürleri ortadan kalkan yolcu ve hasta ların da geride kalan günde oruca devam etmeleri gerekmez. Çünkü ruhsatı kullan maktan sonra bir özrün yok olmasının tesiri yoktur. Bu mesele namazlarını kısalta rak kılan yolcunun vakit varken ikamet durumuna geçmesine benzer. Fakat vakte saygıdan ötürü bunların geride kalan günde oruca devam etmeleri müstehaptır. Yine temizlenen hayız ve nifas durumundaki kadınların geride kalan günde yiyip iç- memeleri müstehaptır.

Bu sayılan kimselere oruca devam etmenin vacip olmamasının sebebi, günün durumunu bilmeleri ile birlikte oruç tutmamalarının mübah olmasıdır. Özrün orta dan kalkması ruhsatı kullandıktan sonra müessir değildir.

Hanbelilere Göre:  Özürsüz olarak yahut sabah vakti girdiği halde girmedi gini yahut güneş batmadığı halde battiğını zannederek orucunu bozan yahut oruca niyet etmeyi unutan ve bunlara benzeyen kimselerin geride kalan günde oruca de vam etmeleri gerektiği hususunda Alimler arasında her hangi bir ihtilaf yoktur.

Çocuk, deli, kâfir, hasta, sefen, hayız ve nifas durumundaki kadin gibi kimselerin özürleri gündüz esnasında kalkarsa yani çocuk büluğa erer, deli ayılır, kafir müslüman olur, hasta iyileşir, misafir ikamet eder, kadın hayız ve nifastan temizle nirse racih olan görüşe göre bu kimselerin geride kalan günü oruçla geçirmeleri ve kazasını yapmaları gerekir. Bunlara yememekten dolayı sevap vardır.

Eğer çocuk yaşını tamamlamak yahut ihtilâm olmak suretiyle oruçlu olarak er genlik çağına ulaşırsa, geceden oruç tutmaya niyetlenmişse, orucunu tamamlar ve bu kendisi için yeterli olur. Bu mesele nafile ibadeti tamamlamayı adamaya benzer. Seferi olan kişinin yarın evine döneceğini biliyorsa oruç tutması gerekir.

Üç Aylar