Namazın güzel kılınışı: Namazda ıtkan

Bu, namazın rükünlerini, farzlarını, şartlarını ve namazla ilgili hususları tastamam yerine getirmekle gerçekleşir. Bazen bu durum itminan ve huşu ile ifade edilmiştir.

Fıkıh âlimleri namazda itminan durumunun, namazın farzlarından birisi olduğunu söylemişlerdir. Bu konuda, Hz. Peygamber’in secdeden kalkmakla ilgili hadisini delil olarak ileri sürmüşlerdir. Hz. Peygamber (birinci) secdeden kalkışı anlatırken şöyle buyurmuştur:

sonra secdeden başını kaldır ve itminan üzere (tastamam) oturuncaya kadar bekle!

Nevevî’nin Mecmu isimli kitabında şöyle denmektedir:

Namaz kılan kimsenin secdede itminan durumunda olması farzdır.

itminan organların hareketsiz durması demektir. O derecedeki (vücuttaki) eklemler en az bir kere sübhanallah diyecek kadar yerli yerince hareketsiz bir halde durmalıdır.

Hanefî mezhebinde itminan hâli namazın her bir rüknünde (farzında) başlı başına namazın vaciblerinden biridir. Haneliler buna Ta’dil-i Erkân derler. Mâliki mezhebinde itminan namazın bütün rükünlerinde başlı başına ayrıca bir rükündür.

Demek oluyor ki namaz kılarken rükuda, secdede, rükûdan doğrulunca ve iki secde arasında itminan vacibtir. Mâlikî, Hanbelî ve Zahirî mezhepleri de aynı görüştedir.

Delilleri Ebu Hüreyre’nin rivayet ettiği şu hadistir:

İtminan üzere rükû edecek şekilde rükû et. Sonra dimdik duracak şekilde kalk. Sonra itminan üzere secde et. Sonra tam olarak otur. Sonra itminan üzere secde et. Bunları namazının tamamında (her rekatında) yap.

Şu hadis de bu konunun delilidir:

Bir insanın kıldığı namaz rükû ve secdeden belini tam olarak doğ-rultmadıkça tam olmaz.

Bu konuda başka hadisler de vardır.

Ebu Davud’un Sünen’inde, İbn Huzeyme’nin Sahihinde rivayet ettiklerine göre Hz. Peygamber (namazda) karga gagalaması gibi davranmayı yasaklamıştır. Bundan maksat karganın yiyeceği şeyi almak için gagasını yere vurması gibi secdeyi çabuk yapmaktır.

Nitekim Ahmed b. Hanbel ve Hâkim’in rivayet ettikleri hadiste Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

İnsanların hırsızlık bakımından en kötüsü namazından çalandır.

Yani acele namaz kılan kimse itminanı gerçekleştirmeden acele etmek suretiyle en kötü hırsız durumuna düşmektedir. Çünkü o kimse bu haliyle namazından bir parçayı çalmış gibi olmaktadır. Hâkim, bu hadisin isnadının sahih olduğunu söylemiştir.

İmam Gazâlî itminân’ı “Rükünleri tastamam yapmanın fazileti” başlığı ile ifade etmiş ve konuyu şöyle ele almıştır:

Bu konuda çeşitli derecelerde hadis-i şerifler rivayet edilmiştir ki bunlardan bazıları şöyledir:

Farz namazlar teraziye benzer. Onu tastamam kılan sevabını tastamam alır.

Hz. Allah rükû ve iki secde arasında belini doğrultmayan kuluna kıyamet gününde bakmayacaktır.

Her kim tastamam abdestini alır, namazını vaktinde ve rükûunu, secdesini tam yaparak kılarsa, o namaz bembeyaz (bir nur) olarak (göklere) çıkar ve şöyle der: “Beni koruduğun gibi Allah da seni korusun.” Her kim de abdestini doğru dürüst almaz, namazını vaktinde ve rükûunu, secdesini tam yapıp huşu içinde kılmazsa, o namaz kapkara olarak (göklere) çıkar ve şöyle der: “Beni ziyan ettiğin gibi Allah da seni ziyan etsin.” Artık bu şekilde eksik kılınan namaz Allah’ın dilediği bir yere gelince eski bir giysinin dürüldü-ğü gibi dürülüp kılanın yüzüne çarpılır. îtkân, tüm ibadetlerde istenilen bir şeydir. İbadetlerde itkânın özü ibadeti ihlaslı, ciddi ve azimle yapmak, ibadet esnasında başka şeylerle meşgul olmamaktır.

Âmili’nin Vesâil’üş-Şîa isimli kitabında şöyle denmektedir:

Ebu’l-Hasan Rıza aleyhisselamdan rivayet edildiğine göre mü’minlerin emiri (Hz Ali) şöyle buyurmuştur: “Sırf Allah için ihlasla ibadet ve dua edebilene, (ibadet ve dua sırasında) gözünün gördüğü şeyler kalbini meşgul etmeyene, kulaklarının duyduğu şeyler yüzünden Allah’ı unutmayana ve başkalarının elinde bulunan nimetlerden dolayı gönlünde üzüntü duymayana müjdeler olsun.”

İbadetlerde itkânı gerçekleştirmek gayret ve yorgunluğa ihtiyaç gösteren bir şeydir. Bunun içindir ki Amili Süfyan b. Uyeyne yolu ile Ebû Abdullah aleyhisselamın şöyle dediğini rivayet etmektedir:

İhlaslı oluncaya kadar amelde bulunmak işlerin en zorudur. İhlaslı amel, Allah’tan başka hiç bir kimsenin seni medhetmesini istemeyerek yaptığın şeydir.

Daha sonra şöyle diyor:

İhlas’ın en aşağı derecesi kulun gücünü sarfetmesi, sonra yaptığı şey için Allah katında bir şey istememesidir. Yani yaptığı ibadet karşılığında rabbinin ameline bir mükafat vermesi gereklidir şeklinde düşünmemesidir. Çünkü o kul bilir ki Hz. Allah, kendisinden kulluk görevlerini tam olarak yerine getirmesini istese aciz kalcaktır. İhlaslı kulun en aşağı derecedeki makamı dünyada bütün günahlardan selamet bulmak, âhirette de cehennemden kurtulup cennet mutluluğuna ermektir.

îtkân ve ihsanın Allah katındaki mükâfatı pek büyüktür. Bunun içindir ki Ömer b. Yezid’in rivayet ettiğine göre Ebu Abdillah şöyle demiştir:

Mü’min ihsan üzere amelini yaparsa Allah onun amelini kat kat yapar. Her bir hasenesine (iyiliğine) yediyüz katına kadar sevap ve mükâfat verilir. O halde Allah’ın sevabını umarak yaptığınız işlerinizi güzel yapınız.

Daha sonra şöyle der:

Yaptığın her iş kirden, pislikten temiz bir halde olsun.

BENZER KONULAR:

• Şafi mezhebinde kadınlar nasıl namaz kılar
• Hayvan Figürü ile namaz kılınır mı?
• namazda duaları tekrarlamak
• Kaza namazları varken nafile namaz kılınır mı?
• Cenaze namazı camide kılınır mı?
• Tümünü görüntüle.