Namazda tadili erkanın hükmü nedir?

Tadili erkan, namaz esnasındaki rükuları doğru bir şekilde yapmaktır. Namaz kılan bir kişinin rükunun ve secdesinin hakkını vermesidir. Namazda tadili erkan dan kas edilen rükuya varıldığında doğrulmamak ve iki secde arasındaki oturuşta belli bir mesafenin olmasıdır. Yani ilk secdeye varıldıktan sonra dik oturmak ve sonrasında ikinci secdeye varmaktır.

Namazda Tadil-i Erkan

Namaz, kulun Allah’a en çok yakınlık kazandığı bir ibadettir. Bu niteliğinden dolayı Hz. Peygamber (s.a.v) bu ibadeti “en hayırlı amel”(1) olarak tanımlamış, kıyamet gününde hesabı sorulacak ilk amelin namaz olacağını bildirmiştir.(2) Bu sebeple namazın terk edilmesine izin verilmemiş, ima ile de olsa mutlaka kılınması istenmiştir. Hz. Peygamber “Kim namazı kasten terk ederse Allah’ın himayesi ondan uzak olur.”(3) buyurmuştur.

Namaz ibadetinin rükünlerinin neler olduğu Kur’an ve Sünnette belirtilmiş ve nasıl uygulanacağı da bizzat Hz. Peygamber (s.a.v.) tarafından sözlü ve pratik olarak ortaya konulmuştur. Bu rükünler iftitah tekbiri, kıyam, kıraat, rüku, secde ve ka’de-i ahiredir. Allah Teâlâ “Gönülden boyun eğerek Allah için namaza kalkın”(4), “Ey iman edenler, rüku edin, secde edin, rabbinize kulluk edin ve hayır işleyin ki kurtuluşa eresiniz.”(5) buyurmuştur. Hz. Peygamber (s.a.s.)’de; namaz kılmayı öğrettiği bir sahabeye, sonunda nasıl teşehhüd yapacağını gösterdikten sonra “Bunu da yaptığında namazın tamam olur” buyurmuştur.(6)

Namaz rükünlerinden her hangi birinin mazeretsiz olarak terk edilmesi halinde namaz sahih olmaz. Ancak dinimizde sorumluluklar, kulun gücüne göre belirlenmiş(7); gücü aşan durumlar için kolaylaştırma ilkesi getirilmiştir.(8) Namazın rükünlerinden herhangi birini yerine getirmeye engel olan rahatsızlıklar da kolaylaştırma sebebi sayılmıştır. Buna göre;
Namazı normal şekli ile ayakta kılmaya gücü yetmeyen kimse için asıl olan namazını oturarak kılmaktır. Böyle bir kişi namazını kendi durumuna göre diz çökerek veya bağdaş kurarak yahut ayaklarını yana ya da kıbleye doğru uzatarak kılar.

Ayakta durmaya gücü yetmeyen, yere de oturamayan kimse namazı tabure, sandalye ve benzeri bir şey üzerine oturarak rükû ve secdeleri ima ile yerine getirir. Bununla beraber,  hastalık ve özürlülük gibi herhangi bir rahatsızlığı bulunan kimselerin, zorunlu olmadıkça namazlarını sandalyede değil, yere oturarak kılmaları daha uygundur. Ayrıca şu husus unutulmamalıdır ki; namaz kılmaya engel olmayacak hafif bedeni rahatsızlıklar, tabure üzerinde namaz kılmaya meşru mazeret değildir.

Hasta olan bir Sahabenin namazı nasıl kılacağına dair sorduğu soruya Efendimiz (s.a.s)’in verdiği cevapla sonlandırıyorum. “Namazını ayakta kıl. Eğer gücün yetmezse oturarak, buna da gücün yetmezse yan üzere kıl.”(9)

—————————————-

1. İbn Mâce, Taharet, 4
2. Tirmîzî, Salât, 188
3. Ahmed b. Hanbel, Müsned, VI. 421
4. Bakara, 2/238
5. Hac, 22/77
6. Tirmîzî, Sünen, Ebvabü’s-Salât, 226
7. Bakara, 2/286
8. Bakara, 2/185
9. Buhari, Taksiru’As-Salat, 19