Nazar ne demektir kısaca

Nazar’ın anlamı:
Sözlükte bakmak, görmek ve düşünmek anlamlarına gelen nazar kelimesi terim olarak göz değmesi, bakma neticesi bakı­lan şeyin etki altına alınması, bazı insanların bakışlarında bulunduğuna inanılan zararlı gücü ifade eder. Arapçada bu an­lamda “isâbetü’l-ayn” (göz değmesi) terimi kullanılır.

Kuranda nazar:
Kur’ân-ı Kerîm’de nazar konusuna açıkça değinen bir ifade bulunmamakla birlikte bu konuya dolaylı şekilde değinen âyetler mevcuttur. Kalem sûresinde Yüce Allah, müşriklerin Kur’ân âyetlerini ilk işittikleri zaman onun derin anlam ve yüksek belagatını ve Hz. Peygamber’in bu şerefe erişmesini kıskanmalarını haber vererek “Doğrusu o kafirler Kur’ân’ı işittikleri vakit az kalsın seni gözleriyle devireceklerdi” (el-Kalem 68/51) buyurmaktadır. Müfessirlere göre “seni gözleriyle devireceklerdi” ifadesi “kıskançlıklarından az daha sana nazar değdirecekler, aç ve kötü gözlerinin şerriy-le helak edeceklerdi” anlamını taşımakta­dır.

Yusuf sûresinde de Hz. Yakub’un çocuk­larını Mısır’a gönderirken onlara öğütte bulunarak toplu halde göze çarpmamaları, haset ve garaza uğramamaları ve nazardan korunmaları için nasıl davranmaları gerek­tiğine dair öğüdüne yer verilmiştir (Yusuf 12/67).

Hadislerde(sünnette) nazar:
Hz. Peygamber ise hadislerinde nazar konusuna açık bir biçimde değinerek onun hak olduğunu (Buhârî, Tıb, 36; Libâs, 86; Müslim, Seiâm 41; Ebû Dâvud, Tıb, 15), ondan kurtulmak için dua ve niyazla Allah’a sığınmayı tavsi­ye etmiştir (ibn Mâce, Tıb, 32). Kendisi de to­runları Hz. Hasan ve Hüseyin için bu mak­satla dua ve istiazede bulunurken: “Atanız (İbrahim aleyhisselâm) da İsmail ve İshak’ı bu sözlerle Allah’ın korumasına havale ederdi” buyurmuştur {Buhârî, Enbiyâ, 10; Ebû Dâvud, Sünnet, 20; et-Tirtnizî, Tıb, 18).

Nazarın etkisi:
Tecrübeler göstermektedir ki öfkenin beden üzerinde bir etkisi olduğu gibi gözle­rin de karşıdakine bakışına göre iyi veya kötü etkileri vardır. Ancak bunun meydana geliş şekli konusunda çeşitli yorumlar ya­pılmıştır. Bunlar arasında nazarın maddî iletişim şeklinde meydana geldiği yorumu da vardır ki, bu şöyle açıklanmaktadır: İnsan beyni büyük bir enerji gücüne sahip­tir ve insan bu gücün çok az bir kısmını kullanabilmektedir. Bazı insanlar kıskançlık dolu bakışları İle bu enerjiden bir kısmını (mıknatıs.n manyetik alan meydana getir­mesi gibi) karşılarındaki varlığa ulaştırarak onu etki altına alabilmektedirler.

Fakat nazar, böyle maddi bir iletişim şek­linde meydana gelebildiği gibi bazen ruhun göz değen varlığa yönelmesi tarzında, bazen de vehm ve hayal gibi psikolojik muhtevada meydana gelmektedir.

Nazarın tedavisi:
Nazar büyük oranda manevi bir rahatsız­lık olduğu için tedavisinin de bu tarzda olması tabiîdir. Hz. Peygamber’in tavsiye­leri de bu yöndedir. O, ashabına her türlü Şirk, küfür ve isyan şaibelerinden uzak kalabilmeleri için gerekli eğitimi verdikten sonra bazı âyet ve hadisleri okumak sure­tiyle nazardan korunabileceklerine işaret etmiştir. Kalem sûresinin (68. sûre) 51. ve 52. âyetleri, Âyete’l-kürsî, Muavvizeteyn ve Fatiha sureleri ile “Eûzü bi kelimâtillahi’t-tâmmeti min külli şeytanin ve hâmmetin ve min külli aynin lâmmetin” (Her türlü şeytandan, her türlü zararlı haşerattan ve dokunan her kötü gözden Allah’ın eksiksiz kelimelerine sığınırım.) şeklindeki duası

(Buhârî, Enbiyâ, 10; Ebû Dâvud, Sünnet, 20; et-Tirmizî, Tıb, 18) bunlardan bazılarıdır. Hadis­lerde geçen rukye (âyet ve hadisleri okuya­rak tedavi) tabirini de bu çerçevede anlamak gerekir.[210]

Nazar ile ilgili batıl inançlar:
Folklorümüzde nazardan korunmak için baş vurulan bir çare de nazarlıklardır. Bu­gün halk arasında kullanılan pek çok çeşit nazarlık bulunmaktadır. Mavi boncuk, kartal pençesi, sarı kehribar, kurt aşığı, yılan kemiği, delikli taş, at nalı, boynuz, süpürge, kafatası bunlardan bazılarıdır. Nazarlıkların, İnsanların kıskanç bakışlarını dağıtan bir etkisi bulunduğu kanaati halk arasında yaygındır. Fakat nazarlığı bir süs eşyası olmasının ötesinde, zararı defeden, fayda getiren bir aracı sayarak takınmak, İslâm bilginlerince batıl inançlardan sayıl­mış, bu tür davranışlardan uzak bulunul­ması tavsiye edilmiştir. Çünkü bu konudaki yanlış düşünce ve alışkanlıkların, zaman içinde kişiyi farkında olmadan şirk (Allah’a ortak koşma) sınırına yaklaştırması tehlike­sinin bulunduğu inkar edilemez.

Nazar, âyet ve hadislerin yanısıra tecrü­belerle de varlığı kabul edilmiş bir olgudur. Hz. Peygamber bundan korunmak için bazı manevi ve psikolojik muhtevalı tedaviler öğütlemiştir. Ancak folklorümüzdeki hura­fe ve batıl inançlarla karışık haldeki uygu­lamaların bu çerçeve içinde değerlendiril­mesi ve yanlış olanların ayıklanması gerekir