SORU: “Onlardan kimisi kendisine zulmeder” âyetinin anlamı nedir? Bir insan kendi kendine nasıl zulmeder?

CEVAP: Allah Teâlâ söz konusu âyette şöyle buyurmaktadır:

Sonra Kitabı kullarımızdan seçtiğimiz kimselere miras bıraktık. Onlardan kimi kendisine zulmeder, kimi ortadadır, kimi de hayırlarda Öne geçmek için yarışır. İşte büyük fazilet budur. (Fâtır/32)

İnsanın kendisine zulmetmesi, günah işlemesi veya taatleri terket-mesi sebebiyle kendisini hayırdan sevaptan ve başarıdan yoksun bırakması demektir. İmam en-Neysâbûri Gavâibul-Kur’an isimli eserinde söz konusu âyette geçen “nefsine zulmeden”, “ortada olan” ve “hayırlarda yarışan’ların kimler olduğu konusundaki görüşleri sıralamıştır. Bu görüşler şunlardır:

Birincisi: Zalim (nefsine zulmeden), dışı içinden hayırlı olandır. Muktesit (ortada olan), dışı ile içi müsavi olan kimselerdir. Hayırda içi dışından hayırlı olandır.

İkincisi: Zâlim, büyük günah işleyendir. Muktesit, küçük günah işleyendir. Hayırda yarışan ise ikisini de işlemeyendir.

Üçüncüsü: Zâlim, kötülükleri ağır basandır. Muktesit, iyiliği ve kötülüğü müsavi olandır. Hayırda yarışan ise iyilikleri ağır basandır, (yani iyiliği daha fazla olandır).

Dördüncüsü: Zâlim, günahıyla zulmedendir. Muktesit, tövbe edendir. Hayırda yarışan ise rabbini sevendir.

Beşincisi: Zâlim, ilimsiz ve amelsiz olarak Kur’an okuyandır. Muktesit, Kur’an’ı okuyan, manasını bilen, fakat onunla amel etmeyendir. Hayırda yarışan ise Kur’an’ı hem okuyan hem manasını bilen, hem de onunla amel edendir.

Altıncısı: Zâlim, hesaba çekilip cehenneme girendir ki bu, amel defteri solundan verilendir. Muktesit hesaba çekilip cennete girendir ki bu, amel defteri sağından verilen kimsedir. Hayırda yarışan ise hesaba çekilmeden cennete girendir.

Yedincisi: Zâlim, Allah’ın emirlerine muhalefet edip yasaklarını çiğneyendir. Muktesit, eksiklikleri olsa da sorumluluklarını yerine getirmeye çalışandır, çünkü o hakkı kastetmiş ve çalışmıştır. Hayırda yarışan ise, Allah’ın da yardımıyle Allah’ın tekliflerine aykırı davranmayandır. Belki “kimi de Allah’ın izniyle hayırlarda öne geçmek için çalışır” sözünün sırrı budur.

Hayırda yarışan kimse hayrı tanıdığı ve öğrendiği zaman nefsi ona vesvese vermeden önce hemen hayırlara doğru koşar. Muktesit tereddüt eder. Zalim ise vesveselerin peşinden gider. Başka bir ifadeyle, nefs-i emmaresi galip geldiği için kötülük işleyen, nefsine uyan ve ona itaat eden kimse, nefsine zulmeden kimsedir. Öyle ki nefsine hâkim olamaz ve kötülükten vazgeçemez. Nefsiyle mücadele edip bazen onu yenen bazen de yenilen kimse muktesittir. Nefsini tamamen mağlup edip ona hâkim olan kimse ise hayırda yarışan kimsedir.

• Evlenme imkanı olmayan kişi ne yapmalıdır; Nefsi isteklerine nasıl engel olmalıdır?
• Nefsine yenilmek
• Nefsi arzulardan nasıl kurtulunur
• Nefse Zulüm Ne Demek? Kısaca
• Nefs-i Emmare Ne Demek? Kısaca